Jair Bolsonaro, sinds begin dit jaar de president van Brazilië, vormt een grote bedreiging voor het Amazoneregenwoud, vinden natuurorganisaties en inheemse volken. Die vrezen dat de president grote delen van het woud opoffert voor land- en mijnbouw, met mogelijk verstrekkende negatieve gevolgen voor de natuur, het milieu en de mensen die er wonen.
"Wat wil de regering met ons doen? Alle inheemse volken van Brazilië verdrijven? We kunnen er soms niet van slapen als we eraan denken", zegt Juarez Saw van de stam Munduruku. Houthakkers hebben over hun gebied een weg aangelegd om hout weg te kunnen halen.
"Wij vinden dit een invasie. We weten niet hoe we onszelf moeten verdedigen. Bij wie kunnen we aankloppen als er iets met ons gebeurt?"
Zuurstof
Wetenschappers maken zich al jaren zorgen over de ontbossing van het Amazonegebied. De bomenkap, die nu meestal nog illegaal is, nam de afgelopen jaren fors af. Maar uit satellietbeelden van de Braziliaanse overheid blijkt dat de ontbossing vorig jaar toch weer flink toenam: tussen augustus 2017 en juli 2018 werd bijna achtduizend vierkante kilometer oerwoud gekapt, een gebied ongeveer ter grootte van de provincies Gelderland, Flevoland en Utrecht samen.
En dat is een probleem. Voor de inheems volken, en voor het milieu. De Amazonebossen worden niet voor niets de longen van de aarde genoemd; zo'n twintig procent van de zuurstof van de aarde wordt er door geproduceerd. Bovendien is het woud cruciaal in het tegengaan van klimaatverandering doordat de bomen maar liefst een kwart van alle CO2 opvangen, vinden milieuorganisaties.
Van het hele Amazonegebied ligt zestig procent in Brazilië. De ontbossing van het woud raakt in een stroomversnelling, zo vrezen veel Brazilianen, nu president Bolsonaro de economie van zijn land uit het slop wil halen door grote delen van de Amazone op te offeren voor veeteelt, sojateelt en mijnbouw. Op zijn eerste dag als president kwam hij met decreten die de macht van het ministerie van Landbouw over gebieden van inheemse volken flink vergrootte.
Valmir Climaco, grootgrondbezitter en burgemeester van de gemeente Itaituba, is tevreden met Bolsonaro's beleid. "De vorige regering pakte boerderijen af van mensen om bosreservaten te creëren. De bevolking, en vooral de ondernemers, mijnwerkers en boeren zijn blij met de frisse wind die onder Bolsonaro waait."
Wat voor de blanke man belangrijk is, is geld.
De regering wil Brazilië verder laten profiteren van het Amazonewoud door in rivieren dammen aan te leggen voor het opwekken van elektriciteit. "Het land heeft energie nodig", zegt Climaco daarover. "De milieu-impact is klein in relatie tot alle winst en voordeel voor die streek."
De Munduruku-stam ziet dat heel anders. Een van de dammen komt namelijk in hun gebied en zet een groot deel van hun land onder water. Dit is desastreus voor het leven op en rondom de rivieroevers. "Wat voor de blanke man belangrijk is, is geld", zegt indiaan Saw. "Voor ons niet. Wij vinden de natuur belangrijk en alles wat daarin leeft."
Maar burgemeester Climaco vindt dat de indianen best ergens anders heen kunnen en vindt dat de regering niet moet buigen voor 'internationale druk'. "Landen die alles al ontbost hebben, willen nu zichzelf redden door andere landen te commanderen. President Bolsonaro snapt dat wij de enigen zijn die de baas zijn in ons eigen land."
