"Op dit moment verwarmen we een zwembad. een sportschool, 470 appartementen, een school en ook nog 60 hectare aan kassen", zegt Leon Ammerlaan. Hij is niet alleen plantenkweker, maar ook een pionier in aardwarmte. Als het aan het kabinet ligt zet Nederland vol in op dit alternatief voor aardgas.
Ammerlaan stapte meer dan tien jaar geleden al in. Toen in 2006 de gasprijs verviervoudigde, ging hij op zoek naar een alternatief om zijn kassen te verwarmen. Hij investeerde als een van de eersten in Nederland miljoenen in een installatie die diep uit de aarde warm water naar boven haalt.
Hij maakt gebruik van water dat op zo'n twee kilometer diepte in de bodem zit. Om dat te bereiken worden twee gaten geboord waarin een buis komt. Via de ene pijp wordt warm water naar boven gepompt, via de andere pijp wordt het koude water na gebruik weer terug in de aarde gepompt. Door de hitte uit de aardkern warmt dat water geleidelijk weer op.
Een ingewikkelde operatie
Deze techniek, ook wel geothermie genoemd, staat in Nederland nog in de kinderschoenen. "Op dit moment gaat het om zo'n 0,15 procent. Dat is dus verwaarloosbaar", zegt Remco de Boer, expert op het gebied van energietransitie. "Maar je moet ergens beginnen en de potentie is er wel degelijk."
Hij erkent wel dat aardwarmte gepaard gaat met een ingewikkelde operatie. "Je moet een paar kilometer diep boren in de grond. Het water moet naar boven komen, je moet de warmte eruit halen en vervolgens moet je dat nog naar de huizen brengen. Al met al dus best ingewikkeld."
Als het aan het kabinet ligt, komt die operatie snel op gang. Zeker nu is besloten dat de Groningse gaskraan voor 2030 helemaal dichtgaat. Minister Eric Wiebes wil dat we over twaalf jaar ruim vijf keer zoveel aardwarmte gebruiken als nu. Bij de huidige producenten van aardwarmte stuit die ambitie op scepsis.
"Ons eerste project is geboord in 2006 en we hebben nu 16 à 17 operationele projecten in Nederland. Dat betekent dat het tot nu toe niet heel snel gaat", zegt Lodewijk Burghout, projectdirecteur van Hydreco BV. "Als je alle ambities wil gaan invullen, dan zal er een behoorlijke versnelling moeten plaatsvinden."
Aardwarmte geeft ook kans op aardbevingen, dat is wel een aandachtspunt.
Volgens plantenkweker Ammerlaan gaat het allemaal zo langzaam omdat de grote partijen de kat uit de boom kijken en nog geen actie ondernemen. Enigszins begrijpelijk is dat wel, want er kleven ook risico's aan het boren naar aardwarmte.
Het Staatstoezicht op de Mijnen schreef vorig jaar over de geothermie-sector: "De milieu- en veiligheidsrisico's worden onvoldoende onderkend, wet- en regelgeving niet goed genoeg nageleefd en er is sprake van een zwak ontwikkelde veiligheidscultuur."
Een andere zorg is de kans op aardbevingen. Volgens Remco de Boer is het niet vergelijkbaar met de situatie in Groningen. "Maar het is wel een aandachtspunt. En als je in de bodem gaat boren heb je ook chemicaliën nodig. Dat ligt ook gevoelig bij sommige mensen."
Genoeg draagvlak voor aardwarmte?
Experts verwachten dat aardwarmte op termijn zo'n 10 procent van onze warmte kan leveren. Maar dan moet er wel een groot ondergronds warmwaternet komen. Een miljardenoperatie, vergelijkbaar met de infrastructuur die nodig was voor gas. Of dat loont hangt af van de vraag op hoeveel plekken in Nederland warmwaterbronnen te vinden zijn.
De Boer vraagt zich ook af of er genoeg draagvlak zal zijn onder burgers. "De projecten die tot nu toe zijn gedaan, waren bij tuinders in redelijk afgelegen gebieden. Maar als je op veel meer plekken in Nederland naar aardwarmte wil gaan boren, kom je op een gegeven moment ook in bewoond gebied. Ik sluit niet uit dat daar verzet tegen zal komen."
Toch lijkt de interesse wel te groeien, nu de Groningse gaskraan dichtgaat en de druk toeneemt om op duurzame energie over te stappen. De Boer: "Al dit soort energievormen beginnen klein, dat is ook ooit zo met windmolens gebeurd. En dat is nu een serieuze bron van onze energie aan het worden."
