Miljoenen klanten van de meeste zorgverzekeraars verschijnen bij geschillen over betalingen niet voor de overheidsrechter maar voor een virtuele rechter van e-Court. Uit onderzoek van het platform voor onderzoeksjournalistiek Investico en Nieuwsuur blijkt dat deze alternatieve rechtbank niet transparant is: vonnissen worden niet gepubliceerd en het is onbekend wie de rechters zijn. Critici vinden het bedrijf een groot zwart gat.
Sinds begin dit jaar hebben de meeste verzekeraars e-Court opgenomen in de algemene bepalingen. Alleen als een klant bezwaar maakt, wordt bij een conflict nog de kantonrechter ingeschakeld. Maar de klanten hebben niet de informatie om een afweging te maken en in de praktijk gaan verreweg de meeste zaken naar de nieuwe geautomatiseerde private rechtbank.
Verzekeraars en deurwaarders zijn enthousiast over de nieuwe snellere en goedkopere route. "In de praktijk betalen mensen sneller", zegt Rinus van Etten van gerechtsdeurwaarder GGN. "Mensen met schulden reageren sneller en treffen eerder een regeling." Veel zaken worden volgens hem opgelost nog voordat de virtuele rechter een oordeel velt.
Wij vinden dat iedereen met incassogeschillen naar een onafhankelijke rechter moet kunnen.
Maar de rechterlijke macht is kritisch. "Niemand weet wat er gebeurt bij e-Court", zegt de voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak Frits Bakker. "Ik denk dat het een groot zwart gat is. Je weet niet wie de arbiter is en je weet niet wat hij kan. Eigenlijk heb je geen idee."
"Iemand met schulden kan binnen vier weken bezwaar maken tegen een procedure bij e-Court, maar hoe moet je nu kiezen als je helemaal niet weet welke vonnissen ze vellen", vraagt Andre Moerman van de Landelijke Organisatie Sociaal Raadslieden (LOSR) zich af. "Het is niet echt een keus, los van het feit dat de meeste mensen die keuze niet kunnen maken omdat ze in de problemen zitten. Als je niet kunt kiezen, is het eigenlijk een oneerlijk beding."
LOSR bracht vandaag zelf een rapport naar buiten over commerciële, digitale rechtspraak. De organisatie maakt zich zorgen over de positie van burgers en het aanzien van ons rechtsstelsel.
Onafhankelijke rechter
E-Court is geen echte rechtspraak, maar digitale arbitrage. Alles gaat online. Daarom zijn de kosten laag. Een procedure bij e-court kost 85 euro, terwijl de rekening bij de rechtbank kan oplopen tot 476 euro. "Wij vinden dat de overheid moet ingrijpen", zegt Moerman.
"Nu staat er in de wet, wie zwijgt stemt toe, maar het is helemaal geen bewuste keuze. Wij vinden dat iedereen met incassogeschillen naar een onafhankelijke rechter moet kunnen."
Een vonnis van e-Court moet nog wel bekrachtigd worden door een gewone rechtbank. Uit onderzoek van Investico en Nieuwsuur blijkt dat de meeste vonnissen een stempel krijgen van de rechtbank in Almelo. De rechtbank in Amsterdam is heel kritisch over deze praktijk.
"Waarschijnlijk zouden we alle vonnissen van e-Court moeten afkeuren", zegt de Amsterdamse kantonrechter Erik Pennink. Persrechter Matthieu Verhoeven verdedigt de rechtbank in Almelo: "Onze toets is een simpele procedure waarbij op formaliteiten wordt gecheckt. Dat heeft de wetgever zo bepaald. De vonnissen van e-Court halen die ondergrens."
Rechtsbescherming
Vorige week bleek in een zaak voor de Amsterdamse kantonrechter over een niet betaalde zorgpremie, dat ondanks bezwaren van de verzekerde de robotrechter toch een vonnis velde. Advocaat van de gedupeerde, Remond Dayala: "E-Court is niet zorgvuldig geweest. Ze zeggen dat ze sneller en goedkoper zijn dan de kantonrechter, maar de vraag is of dat niet ten koste gaat van de kwaliteit."
De voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak, Frits Bakker, vreest dat e-Court de juridische rechten van burgers aantast. "E-Court is goedkoper, maar daar lever je naar alle waarschijnlijkheid wel heel veel voor in aan rechtsbescherming, terwijl de kwaliteit van de kantonrechter is gegarandeerd. "
Investico en Nieuwsuur hebben e-Court gevraagd naar een gedetailleerd overzicht van hun vonnissen. In een mail laat het bedrijf eerst weten: "Wij zijn in deze fase de mogelijkheden voor publicatie van de cijfers aan het onderzoeken." Het bedrijf heeft 35 arbiters in dienst, maar wil de lijst niet overleggen. "We willen liever niet dat die lijst gaat rondslingeren. Wie de arbiters zijn, is ook niet zo relevant."
Het bedrijf heeft inmiddels besloten toch een lijst met arbiters openbaar te maken en vonnissen te publiceren.
