Het was het afgelopen jaar een van de belangrijkste discussies in Nederland: moeten gezonde ouderen die hun leven als voltooid bestempelen hulp bij zelfdoding kunnen krijgen?
De discussie ging in Nieuwsuur van start - met het verrassende 'voltooid leven-voorstel' van Edith Schippers, toen nog minister van Volksgezondheid.
Pia Dijkstra van D66 kwam kort daarop met een initiatiefwetsvoorstel 'voltooid leven'. Maar christelijke partijen en maatschappelijke organisaties zijn fel tegen zo'n wet. Zij pleiten juist voor herwaardering van ouderdom.
Het nieuwe kabinet kan het nog niet eens worden over het thema 'voltooid leven'. Voor Kamerlid Dijkstra is de strijd in ieder geval nog niet voorbij: zij zei vorige week nog dat ze het wetsvoorstel door wil zetten. Ze hoopt dat het kabinet vaart maakt met het onderzoek, zodat zij zo snel mogelijk de initiatiefwet kan indienen.
Betuttelend
Ook onder ouderen verschillen de meningen over het onderwerp enorm. Zo zegt schrijver en oud-politicus Jan Terlouw (86): "Ik vind dat als je oud bent, en je elke ochtend wakker wordt met het gevoel dat je leven voltooid is, dat je dan niet voor de trein hoeft te springen. Je moet een middel kunnen krijgen waardoor je op een vreedzame en pijnloze manier kan sterven."
Clara Jas (81) is het met hem eens. Ze begrijpt niet waarom sommigen zo faliekant tegen het voorstel zijn. "Ik vind het zo betuttelend. Ik wil er op een waardige manier uitstappen, zonder dat ik daar andere mensen mee belast."
Ze houdt een zilverkleurig pakketje vast. "Dit is mijn pakje, dat ik altijd zorgvuldig verstopt houd. Want hier zit in wat ik nodig heb als ik mijn leven voltooid vind. Het is een soort poeder. Je valt ervan in slaap en je wordt niet meer wakker."
Vanaf het moment dat ze het in huis heeft, leeft Jas met minder zorgen, zegt ze. "Ik ben makkelijker vrolijk. Ik zag er heel erg tegenop om aan mijn einde toe te zijn en dan geen middelen te hebben. En dan afhankelijk te zijn van artsen."
"Dat is domweg egoïstisch", vindt Nico van Hasselt (93). Hij is de oudste huisarts van Nederland. "We leven in een gemeenschap. Dus je hebt niet alleen met jezelf te maken, maar ook met de mensen om je heen, je gezin, enzovoorts."
Van Hasselt vindt niet dat mensen hun dood zelf in de hand mogen nemen. "Je zegt tegen jezelf: ik heb een voltooid leven. Maar ik denk dat onze schepper dat uitmaakt."
Hij denkt aan zijn eigen familie. "Ik heb een heel lieve vrouw, en ook verschrikkelijk lieve kinderen en kleinkinderen. Die willen nog niet dat ik verdwijn, tenminste nu nog niet. Dan zal ik op een gegeven moment misschien pijn hebben en lijden, of andere narigheden hebben. Maar je bent een onderdeel. De anderen zijn er ook nog."
Van Hasselt kan zich niet voorstellen dat hij ooit om euthanasie zal vragen. Ook niet nu hij kanker heeft. "Jammer dan. Daar stap ik er niet voor uit."
Ook zijn er pleidooien voor betere zorg voor ouderen, dat een alternatief moet bieden voor mensen die hun leven zelfstandig willen beëindigen. Maar volgens Jas is het niet zo simpel. "Het is zo denigrerend. Het gaat hen helemaal niet aan hoe ik me voel. Er zijn andere dingen in de maatschappij waar ze zich veel drukker over zouden moeten maken."
Niet lang geleden vroeg de schoonzoon van Jas haar wat voor spreuk ze op haar grafsteen zou willen hebben. "En onmiddellijk flapte ik eruit, schrijf voor mij maar op: Dat maak ik zelf wel uit."
