"Iedereen kent de voorbeelden. Waar de een kansen ziet in robotisering, globalisering en innovatie, vrezen anderen voor hun baan en voor die van hun kinderen."
Dit staat in het regeerakkoord van het kabinet Rutte III over de zogeheten 'Nieuwe Economie', waarbij robots en technologie meer en meer een stempel drukken op de bedrijvigheid van Nederland.
Dat biedt kansen, maar is niet zonder risico's. De SER, die de regering adviseert, is bijvoorbeeld bang dat robots bij routinematig werk taken gaan overnemen van mensen. De raad heeft in het bijzonder zorgen over leerlingen van het middelbaar beroepsonderwijs die worden opgeleid voor een baan in de administratie of de logistiek. Tegelijk is er in sectoren als zorg, bouw en techniek juist een tekort aan werknemers.
Scholing
Om iedereen aan boord te houden moeten, wil de overheid dat we ons leven lang leren. Daarom komt er voor iedereen een individuele spaarpot waaruit scholing wordt betaald. Cursussen die door de werkgever worden betaald kunnen voortaan wel worden ingehouden van de transitievergoeding.
Verder wil de overheid 400 miljoen extra steken in onderzoek en innovatie. Daarbij wordt vooral gekeken naar economische kansen. Denk daarbij aan: schonere energie, duurzaamheid, landbouw en voedsel, en hightech zoals quantum-computers en kunstmatige intelligentie.
Dát de arbeidsmarkt verandert staat vast. Op dit moment werken er ruim tienduizend industriële robots in de Nederlandse maakindustrie. Dat zijn robots die kunnen lassen of producten kunnen stapelen.
Mogelijkheden
Langzaam maar zeker worden dit er meer: nu zijn het er ruim twee keer zoveel als tien jaar geleden, niet bepaald een extreme opmars. Zeker in vergelijking met andere landen, loopt Nederland achter.
Vooral in Azië zijn er al veel meer robots per duizend werknemers. China spant de kroon. Het land installeert dit jaar meer nieuwe robots dan heel Europa, Noord- en Zuid-Amerika samen.
Maar dit zijn nog relatief eenvoudige computers en robots. Met de komst van slimmere systemen, groeien de mogelijkheden en toepassingen. En het zijn ook niet meer alleen de grote bedrijven die ervan profiteren.
Baanverlies
We staan dus met één been in het tijdperk van wat heet 'de vierde industriële revolutie'. Robots gaan een steeds grotere rol spelen in de economie. Maar is Nederland daar wel klaar voor?
Welk arbeidsmarkt- en onderwijsbeleid is nodig om te voorkomen dat dit leidt tot baanverlies en toename van ongelijkheid? En hoe kan de politiek de bedrijven helpen en aansporen om de draai te maken en te overleven?
