Syriëgangers die terugkeren naar Nederland vormen een risico voor onze nationale veiligheid, zegt de AIVD. En gezien de grote verliezen die IS lijdt in Syrië en Irak, kunnen we er de komende tijd meer terugverwachten. Nederland bereidt zich voor door in te zetten op vervolging en deradicalisering. Maar met dat laatste, is nog maar weinig ervaring.
Volgens de Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Dick Schoof is het "nog een beetje trial and error". "Er is binnen Europa wel enige ervaring, met name met rechtsextremisme. Daar wordt voor een deel gebruik van gemaakt omdat ideologie of religie iets is dat mensen activeert richting terrorisme", zegt Schoof in gesprek met Nieuwsuur.
"We hebben een aantal aanhaakpunten in de psychologie, in de religie, in de manier waarop je contact kan maken met iemand. Vanuit dat contact kun je dan proberen te deradicaliseren."
Ontwikkeling
Maar veel heeft de aanpak nog niet opgeleverd. Maximaal twee personen hebben met succes het deradicaliseringsprogramma doorlopen. "Dat zijn mensen die in het verleden, langere tijd geleden, zijn opgepakt voor terrorisme. Het zijn geen Syriëgangers", zegt Schoof.
"Er lopen wel programma's, ook op Syriëgangers. Maar zo'n programma is niet een kwestie van 2 of 3 maanden."
Een experiment wil Schoof het programma niet noemen. "Dat is een zwaar woord. We proberen alles uit de kast te halen om de risico's in Nederland te verminderen. Dus we gaan ook echt door met die programma's. En ook al is alles nog in ontwikkeling, dat zie je ook internationaal, wij lopen toch redelijk voorop."
Een kleine groep mensen kan voor de ondermijning van ons land zorgen en dat betekent dat we echt alles moeten doen om dat te voorkomen.
De AIVD verwacht dat er meer mensen uit strijdgebieden als Syrië terug zullen keren naar Nederland. Naar schatting van de dienst zitten er nog zo n 190 Nederlandse Syriëgangers in Syrië. "We verwachten ze niet en masse terug. We verwachten af en toe iemand terug te krijgen", zegt Schoof.
Het beleid van Nederland is al deze mensen voor de rechter brengen. Schoof: "We zien ze als een gevaar voor onze nationale veiligheid en dat betekent dat zodra ze in het zicht zijn, we ze zullen vastzetten, aanhouden, verhoren en voor de rechter brengen. Met de bedoeling ze voor meerdere jaren in de gevangenis te krijgen."
Monnikenwerk
Maar van de vijftig teruggekeerde jihadgangers is er slechts een enkeling achter slot en grendel beland. "Dat heeft alles te maken met het feit dat de eerste groep die is teruggekeerd echte spijtoptanten zijn en echt niet in aanmerking kwamen voor enige vorm van een gang naar de rechter", zegt Schoof, die verwacht dat als er meer mensen terugkomen ook het aantal veroordelingen zal oplopen.
"Er is ook een fors aantal verstekveroordelingen geweest van mensen die in het gebied zitten en als ze terugkomen meteen worden vastgezet."
Schoof erkent dat alle inspanningen monnikenwerk zijn. "Het is veel werk voor een relatief kleine groep mensen, maar dat is het waard. Die kleine groep mensen kan voor de ondermijning van ons land zorgen en dat betekent dat we echt alles moeten doen om dat te voorkomen."
