Het afgelopen half jaar was Nederland voorzitter van de Europese Unie. 1500 vergaderingen van ministers, diplomaten en ambtenaren later hebben we afgelopen week het stokje overgedragen aan Slowakije. Het was een drukke periode voor onze minister-president, Mark Rutte. Hoe kijkt hij terug op het voorzitterschap?
Premier Rutte zit vanavond in de studio. Nieuwsuur spreekt met hem over zijn rol in de vluchtelingencrisis, het brexit-referendum en de gang van zaken rondom het referendum in Nederland over het associatieverdrag met Oekraïne.
Tijd en energie
Een van de grote thema's tijdens het Nederlandse EU-voorzitterschap was het vluchtelingenprobleem. Een onderwerp waarover in Europa weinig overeenstemming te vinden was. Dat maakte het afgelopen jaar niet de makkelijkste periode om leiding te geven aan de 28 EU-lidstaten.
Rutte gaf in januari aan dat Nederland veel tijd en energie zou gaan steken in het bestrijden van de vluchtelingencrisis. Hij wilde het aantal vluchtelingen in korte tijd terugdringen. "De huidige cijfers zijn niet houdbaar. We hebben een grote daling nodig in het aantal vluchtelingen in de komende zes tot acht weken", zei Rutte toen.
De premier wilde graag "concrete resultaten" boeken tijdens het EU-voorzitterschap. En dat is volgens hem ook in een aantal gevallen gelukt. Daarbij noemt hij het terugdringen van de vluchtelingen vanuit Turkije als voorbeeld.
Een belangrijke verdienste van Rutte is dat hij veel tijd heeft gestoken in de overeenkomst met Turkije over het vluchtelingenprobleem, zegt correspondent Arjan Noorlander in Brussel. Eind maart ging de deal, waarbij alle vluchtelingen die via Turkije de EU binnenkomen worden teruggestuurd, in werking
Succes?
Er was veel twijfel of de afspraak tussen Turkije en de EU zou werken. Na het ingaan van de deal maakten aanzienlijk minder vluchtelingen de gevaarlijke toch over zee naar Griekenland. Ook daalde het aantal Syriërs dat in Nederland asiel aanvraagt. Betekent dat dat de deal een succes is?
Griekenland heeft nog steeds te kampen met grote problemen, die juist ook veroorzaakt zijn door de Europese politiek. Omdat de Balkanroute grotendeels is afgesloten, blijven tienduizenden vluchtelingen steken in de kampen aan de Griekse grens. Andere landen blijken niet of nauwelijks bereid om die vluchtelingen over te nemen.
Brexit
Voor de deal met Turkije krijgt Rutte waardering vanuit Brussel. Maar dat geldt niet voor de deal die onder zijn voorzitterschap met de Britse premier David Cameron werd gesloten. Die deal, waardoor Groot-Brittannië een speciale status kreeg binnen de EU, had moeten voorkomen dat de Britse kiezers uit de EU wilden stappen.
Nu een meerderheid van de Britten in het referendum voor een brexit heeft gestemd, blijkt dat de deal niet heeft geholpen de kiezers te overtuigen. Rutte heeft de laatste dagen van het voorzitterschap nog een eindsprint moeten trekken vanwege alle commotie die ontstond na het vertrek van de Britten.
"Europa heeft geen probleemloos parcours gevaren de afgelopen maanden, zeker niet vanwege het brexit-referendum", zei Rutte vrijdag. Hij erkent dat het Nederlandse EU-voorzitterschap ook door het vertrek van de Britten wordt gekenmerkt. "Maar de Nederlandse invloed op de brexit was beperkt."
In eigen land had Rutte tijdens het voorzitterschap te maken met het referendum over het associatieverdrag met Oekraïne. Een ruime meerderheid van de Nederlandse kiezers zei op 6 april nee tegen het associatieverdrag
De premier krijgt van zijn Europese collega's tijd om te kijken wat er met de uitslag van het referendum moet gebeuren. Rutte zei vorige week dat hij een uiterste poging wil doen om het verdrag zo aan te passen dat het tegemoetkomt aan de bezwaren van de nee-stemmers. Hoe die wijziging er precies uit gaat zien weet hij nog niet.
"Het probleem is dat als we niet tekenen, de andere landen doorgaan en Nederland buitenspel staat. Wel tekenen zonder aandacht voor het Nederlandse nee is echter heel lastig", aldus de premier.
