Motie van wantrouwen en afkeuring verworpen • 15 uur durend geheime notulendebat voorbij

Het debat is voorbij, liveblog gesloten

Het debat is voorbij en de Tweede Kamer kan weer verder met het vieren van een paar dagen meivakantie. Vrijdag vergadert wel de ministerraad, maar dat is vanwege corona digitaal. En staatssecretaris Van Huffelen zal 's middags nog met aanvullende informatie komen over de compensatie van de gedupeerde toeslagenouders.

Geen meerderheid voor motie van wantrouwen en moties van afkeuring

De motie van wantrouwen tegen het hele kabinet heeft geen meerderheid gehaald, zo bleek na de hoofdelijke stemming. 40 Kamerleden waren voor, 93 tegen. Er was ook een motie van afkeuring tegen de werkwijze van het kabinet, maar daar stond ook geen meerderheid achter. Daar waren 61 leden voor en 72 tegen. En dat gold ook voor een motie van afkeuring over het sensibiliseren van CDA-Kamerlid Omtzigt met dezelfde stemverhouding.

Hoofdelijke stemming begonnen; eerste groep begonnen A tot G, daarna H t/m M

De griffier noemt alle achternamen op en nu is de eerst groep aan de beurt met achternamen beginnend op A t/m G. Er is een motie van wantrouwen en twee moties van afkeuring; een de werkwijze van het kabinet en een over het sensibiliseren van het CDA-Kamerlid Omtzigt door CDA-minister Hoekstra en De Jonge van Volksgezondheid.

GroenLinks/PvdA-wensenlijst beter bestuur krijgt meerderheid

De motie met de lijst plannen voor een nieuwe bestuurscultuur is aangenomen. Dit betekent dat er meer geld moet komen voor de sociale advocatuur, dat er gestopt moet worden met discriminerende algoritmes, dat de informatiepositie van de Kamer in "ere" hersteld moet worden. Ook staat dat de "tegenmacht in onze democratie" gekoesterd moet worden.

Het stemmen is begonnen

Het loopt tegen 2.00 uur en het stemmen is begonnen. Er komen hoofdelijke stemmingen en dat betekent dat alle Kamerleden in het pand aanwezig moeten zijn.

Schorsing tot 1.45 uur

Daarna gaat de Kamer stemmen over de moties, ook de hoofdelijke stemmingen. Dat zal wel even duren.

Onduidelijkheid over 'zwarte lijst' van fraudeurs

Er ontstaat onduidelijkheid over informerende brieven aan mensen die op de FSV-lijst staan, dat is het voormalige systeem Fraude Signalering Voorziening van de Belastingdienst. Staatssecretaris Van Huffelen zegt namens haar collega Vijlbrief dat in die brief niet zal komen te staan wat de exacte reden is van hun aanwezigheid op die zogenoemde zwarte lijst.

Het gaat volgens haar om een groep van 270.000 mensen en het is te tijdrovend om iedereen persoonlijk hierover te informeren. De SP wil meer duidelijkheid en vreest dat mensen in paniek raken als ze zo'n brief in de bus krijgen. Denk-leider Azarkan verbaast zich over het hoge aantal; hij dacht aan een groep van 150.000 personen. Van Huffelen doet navraag informeert de Tweede Kamer hier later over.

Toeslagenaffaire nog lang niet opgelost

Minder dan de helft van de aangemelde groep ouders krijgt voor 1 mei een compensatie van 30.000 euro. In totaal hebben 25.600 ouders zich aangemeld voor de zogenoemde Catshuisregeling. 11.000 van hen krijgen voor 1 mei het geld op hun rekening gestort, zei staatssecretaris Van Huffelen van Financiën tijdens het debat over de toeslagennotulen in de Tweede Kamer.

Rutte begint weer: hij neemt de moties door

De pauze is voorbij en nu is premier Rutte weer aan het woord. GroenLinks-leider Klaver had nog gevraagd of Rutte niet vond dat hij het in 2019 beter had moeten doen. Rutte had eerst geaarzeld over het antwoord en wilde dat even overleggen. Hij blijft erbij dat het kabinet destijds de Kamer niet heeft tegengewerkt. "Maar als je er nu tegenaan kijkt, kun je zeggen: we hadden meer kunnen doen."

Debat geschorst tot 00.45 uur

Hierna wordt er gestemd. Bij de hoofdelijke stemming moeten alle Kamerleden, voor zover mogelijk, aanwezig zijn. Zij moeten een voor een zeggen of zij voor of tegen een motie zijn. Dat geldt ook voor de motie van wantrouwen tegen het hele kabinet. Voordat er gestemd wordt gaat het kabinet alle moties langs, om daar een oordeel over te geven. Dan wordt er nog 25 minuten geschorst. Het wordt dus laat.

Uit de gangen van het Kamergebouw:

De motie van wantrouwen van Denk, waar hoofdelijk over gestemd gaat worden

Het woord is nu weer aan de Kamer, motie van wantrouwen en motie voor gedupeerde ouders

De fracties zijn nu aan het woord voor hun tweede termijn. Zij dienen verschillende moties in. Denk dient een motie van wantrouwen tegen het hele kabinet in waar hoofdelijk, dus per individueel Kamerlid, over gestemd moet worden. Omdat het kabinet al is afgetreden, en toch nog bepaalde besluiten moet nemen over bijvoorbeeld de corona-crisis, zal deze motie waarschijnlijk geen praktische gevolgen hebben als hij wordt aangenomen.

PVV-leider Wilders herhaalt dat hij vindt dat er nieuwe verkiezingen moeten komen. De SP dient een motie in over "een pauzeknop" voor gedupeerde ouders, zodat zij niet met deurwaarders te maken krijgen als zij nog geen geld hebben gekregen. Een SP-motie ondertekend door de hele Kamer vraagt het kabinet om een snellere en betere afhandeling van de toeslagenaffaire en eerlijke informatie daarover.

GroenLinks-leider Klaver leest de lange motie voor die hij samen met de PvdA indient over een nieuwe bestuurscultuur (zie eerder in dit liveblog). Ook de VVD dient een motie in over "een pauzeknop" voor gedupeerde ouders die onterecht nog geen geld hebben gekregen.

De motie van de SP:

Kaag doelde met 'kaders' op fatsoenlijk met elkaar omgaan

Demissionair minister Kaag (D66) zegt dat zij in de notulen met 'kaders' voor kritische Kamerleden bedoelde "fatsoenlijk met elkaar omgaan, met waarden en normen". Zij zegt dat zij niet wil dat individuele Kamerleden in hun rol worden beperkt en dat zij het dualisme juist verdedigt.

"We hebben gezien dat de mens in de toeslagenaffaire vermorzeld is in het systeem", zegt zij op de vraag van Kamerlid Van der Plas van BBB. Die vroeg alle ministers hoe zij zelf vinden dat het nu gaat en hoe zij de toekomst zien. Kaag zegt dat er een hoop te doen is om de overheid te verbeteren.

Zij zegt dat het kabinet oprecht heeft geprobeerd de ouders te helpen maar dat er steeds nieuwe problemen naar boven kwamen. "Uiteindelijk hebben we de ultieme consequentie genomen, ook ik, door af te treden."

Over haar opmerking tegen VVD-leider Rutte "hier scheiden onze wegen" zegt zij dat dat niet ging over politieke samenwerking, maar over het feit dat Rutte het wel over Omtzigt had gehad en zij niet. Zij wil het rapport van informateur Tjeenk Willink afwachten en dan "open" naar Rutte luisteren over wat hij voorstelt voor een nieuwe bestuurscultuur.

Marijnissen: belofte weer niet nagekomen, Van Huffelen weerspreekt dat

SP-leider Marijnissen is boos omdat voor 1 mei nog steeds niet alle ouders compensatie en hun geld hebben gekregen. Staatssecretaris Van Huffelen zegt dat nooit is beloofd dat echt alle ouders die zich tot nu toe hebben gemeld voor 1 mei geholpen zouden worden. Zij zegt dat er steeds ouders bij komen, en dat er wel moet worden gecontroleerd waar zij recht op hebben.

Van Huffelen zegt dat ouders over hun eigen situatie heel precies willen weten wat de Belastingdienst fout heeft gedaan. Dat kost veel tijd, zegt zij. Er zijn ook ouders die hun geld al hebben teruggekregen en de compensatie van 30.000 euro hebben ontvangen, die nog steeds bellen over de details van hun dossier.

Van Huffelen benadrukt dat ouders die het niet eens zijn met hoe de regeling voor hen uitpakt, bezwaar mogen maken. Ook al staat dat niet in de brief die zij hebben gekregen. Maar zij zegt dat er naar gestreefd wordt dat dat juist niet nodig is. Een ouderpanel leest vooraf de brieven die uitgaan, om te controleren of ze wel begrijpelijk zijn geschreven.

ChristenUnie-leider Segers wil dat Van Huffelen gaat kijken wat er nog meer kan worden gedaan om mensen te helpen bij wie de schuldeisers nu voor de deur staan.

Staatssecretaris Van Huffelen komt morgen met meer informatie over compensatie ouders

Morgen komt er een brief naar de Tweede Kamer waarin gedetailleerd staat wat nu de stand van zaken is van de afhandeling van de dossiers van ouders die compensatie krijgen of hebben aangevraagd. Staatssecretaris Van Huffelen (D66) kondigt dit aan. Zij geeft morgen ook een toelichting aan de pers hierover.

Zij zegt dat het een enorme klus is, omdat de situaties van ouders heel erg van elkaar verschillen. Soms hebben ouders echt geen recht op compensatie, zegt zij. De kinderopvangtoeslag is soms dubbel, door beide ouders, aangevraagd. Of zij hebben geen kinderen. "Er wordt hard gewerkt", zegt Van Huffelen.

Zij zegt dat de tweede nationaliteit van ouders uit de systemen is gehaald zodat er niet meer gediscrimineerd kan worden bij de controles van toeslagaanvragen.

Koolmees: mijn opmerkingen maakte ik uit frustratie

Demissionair minister Koolmees (D66) herhaalt dat zijn opmerkingen uit de notulen niet waren bedoeld om Kamerleden onder druk te zetten. Hij zegt dat hij ze uit frustratie maakte.

Koolmees zegt dat hij als minister actief bezig is om uit te zoeken of meer burgers aanlopen tegen problemen met uitkeringsinstanties zoals het UWV, DUO en andere uitvoeringsorganisaties. Hij zegt dat de Kamer dit juist moet weten "om samen de problemen op te kunnen lossen".

SP-leider Marijnissen vindt het verhaal van Koolmees niet geloofwaardig, omdat het zo lang duurde voordat er iets aan de problemen van de ouders werd gedaan. Koolmees zegt dat het echt zijn intentie is geweest om samen met staatssecretaris Snel de kinderopvangtoeslagaffaire op te lossen. Marijnissen vindt dat het kabinet de problemen onder het tapijt heeft geveegd.

Hoekstra: staatssecretaris Snel zat met de handen in het haar

Demissionair minister Hoekstra (CDA) zegt dat de informatievoorziening op zijn ministerie en bij de Belastingdienst altijd heel moeizaam verliep over de toeslagenaffaire, en dat dat het probleem groter heeft gemaakt. Hij herhaalt dat hij het terecht vindt dat het hele kabinet vanwege de affaire is afgetreden.

Over zijn woordgebruik uit de notulen, hij heeft gezegd dat hij Omtzigt had geprobeerd te 'sensibiliseren', zegt Hoekstra dat hij daarmee begrip wilde vragen. Hij wilde dat de in de ministerraad genoemde Kamerleden meer begrip zouden opbrengen voor de slechte informatievoorziening en de problemen bij de uitvoering van de toeslagen, waar het kabinet niet meteen iets aan kon veranderen.

"Staatssecretaris Snel zat daardoor af en toe met de handen in het haar", zegt hij. Denk-leider Azarkan vraagt of het de bedoeling was dat Kamerleden zich daarom een beetje gingen inhouden. Hoekstra wil dat niet zo zeggen. Hij blijft erbij dat hij om begrip wilde vragen voor de ingewikkelde positie van de D66-staatssecretaris. "Er is op geen enkele manier druk uitgeoefend."

PVV-leider Wilders wil weten of Hoekstra zijn excuses aan Omtzigt gaat aanbieden. "Als u meer voor hem had gedaan, als u hem meer had gesteund, dan was het nu misschien beter met hem gegaan", zei hij. Hoekstra: "Ik heb wel degelijk aandacht gevraagd voor de punten van de heer Omtzigt. Maar ik vind het ook logisch dat ik aandacht vroeg voor de problemen van de staatssecretaris op mijn ministerie. Daar ben ik als minister ook verantwoordelijk voor."

Demissionair minister Ollongren belooft betere informatievoorziening aan de Kamer

GroenLinks-leider Klaver wil dat het demissionaire kabinet nu al iets gaat doen aan het feit dat regeringspartijen meestal meer informatie krijgen dan oppositiepartijen.

Ook Denk-leider Azarkan zegt dat hij tijdens de afgelopen jaren het idee had dat CDA-Kamerlid Omtzigt meer wist dan hij. Dat zet oppositiepartijen op een achterstand, zegt hij.

Ollongren zegt dat er op dit moment wordt gewerkt door de ambtelijke top van alle ministeries om de informatieverstrekking aan de Tweede Kamer te verbeteren. En dat er meer achterliggende stukken worden meegestuurd, zodat de Kamer kan zien waar besluiten vandaan komen. Ambtenaren moeten ook met Kamerleden mogen praten over bepaalde dossiers, zegt zij.

Het debat is weer begonnen

Demissionair minister Ollongren legt nu uit op welke informatie de Tweede Kamer en individuele Kamerleden recht hebben op grond van artikel 68 van de Grondwet. Alleen bij bedrijfsgeheimen, koersgevoelige informatie, internationale politiek gevoelige informatie en informatie die de staat in gevaar kan brengen mag informatie worden geweigerd door een kabinet.

Ook moeten ambtenaren zich veilig voelen bij het geven van adviezen en informatie en mogen zij niets steeds met naam en toenaam genoemd worden in allerlei openbare stukken.

Intussen maken wetenschappers en advocaten zich zorgen over de juridische gevolgen van de Catshuisregeling, de compensatie voor de ouders van de kinderopvangtoeslagaffaire. Ze verwachten dat die nog lang kan na-etteren in de rechtszaal. Ze hekelen vooral dat gedupeerden van de toeslagaffaire geen bezwaar kunnen maken als ze (tijdelijk) afgewezen zijn voor de compensatieregeling. Hierdoor grijpt een deel van de gedupeerden mogelijk naast de 30.000 euro die in december werd beloofd om tegemoet te komen aan hun leed.

Debat geschorst tot 20.15 uur

Er moet even gegeten worden. Na de onderbreking komen Hoekstra, Koolmees, Ollongren, Van Huffelen en Kaag nog aan het woord.

Klaver wil dat Rutte Van Nieuwenhuizen een standje geeft

GroenLinks-leider Klaver vindt dat demissionair premier Rutte minister Van Nieuwenhuizen moet aanspreken op het feit dat zij volgens de notulen heeft gezegd: "in geen geval is het acceptabel te noemen dat coalitiefracties een scherper standpunt innemen dan oppositiefracties". Klaver vindt het niet terecht dat de minister hiermee haar mening gaf over hoe ver Kamerleden mogen gaan.

Rutte geeft toe dat hij dit soort opmerkingen ook niet passend vindt. Maar op de aanhoudende opmerking van Klaver dat hij Van Nieuwenhuizen een standje moet geven, zegt Rutte dat hij dat niet doet.

Rutte: "Ik ga hier niet in een Kamerdebat op deze manier spreken over een collega. Dat doet een chef niet. Ik ga haar geen reprimande geven. En als ik het al met Klaver eens ben dan heb ik dat gesprek met haar samen. Ik vind die uitspraak niet verstandig, dat heb ik al gezegd. Maar ik ga een minister niet een klap om de oren geven. Dat is een kwestie van omgangsvormen."

"Niet trots op alles wat ik teruglees in de notulen"

Rutte vindt het verdedigbaar dat in het kabinet gesproken wordt over individuele Kamerleden als het gaat over grote onderwerpen die na de verkiezingen weer terugkomen. En soms is het stoom afblazen na een heftig Kamerdebat, zegt hij. Hij zegt dat het soms gewoon onvermijdelijk is dat het over een Kamerlid gaat in een specifieke context. "Maar ik ben ook niet trots op alles wat ik teruglees van mezelf in die notulen, zeg ik maar eerlijk", voegde hij er aan toe.

Rutte: juist omdat we de ernst ervan inzagen zijn we afgetreden

"Het is echt verschrikkelijk", zegt premier Rutte over wat de ouders in de kinderopvangtoeslagaffaire is overkomen. Verschillende Kamerleden vinden dat het lijkt of het kabinet de eigen fouten aan het toedekken is. Rutte zegt dat dat niet waar is. Het kabinet is bezig geweest met het oplossen van het probleem en met het praten met de ouders vanaf het moment dat de omvang duidelijk was, zegt Rutte. Hij wijst erop dat het kabinet precies vanwege de ernst van de situatie is afgetreden en excuses heeft aangeboden aan de getroffen gezinnen.

Verschillende oppositiepartijen vinden dat het er toch op lijkt of het kabinet een hele tijd met de eigen positie is bezig geweest in plaats van met de ouders.

Ploumen: er blijkt niet dat kabinet onderste steen boven wilde halen

PvdA-leider Ploumen gelooft er niets van dat het kabinet geen politieke motieven had bij het achterhouden van informatie voor de Kamer. Rutte ontkent dat keer op keer. "We hebben niet met alle ministers bij elkaar gezeten om te bedenken hoe we de Kamer eens verkeerd gingen informeren." Hij zegt dat het kabinet het steeds eens was over hoe de problemen met de toeslagen moesten worden aangepakt. Ze stemden steeds snel in met wat toenmalig staatssecretaris Snel (D66) voorstelde.

Rutte: niemand zit in de politiek om mensen dit aan te doen

Premier Rutte zegt dat het kabinet geschrokken is van wat de kinderopvangtoeslagaffaire met gezinnen, huwelijken en kinderen heeft gedaan. En dat het om tienduizenden getroffenen bleek te gaan. Maar hij zegt dat dat niet het vooropgezette doel was.

Hij vindt het verwijt dat het kabinet met een te koude blik naar het dossier heeft gekeken niet terecht. "Niemand zit in de politiek om mensen dit aan te doen."

Wilders wil dat Rutte zelf zegt dat hij opstapt

PVV-leider Wilders wil van premier Rutte horen dat de hele situatie die is ontstaan, voor hem aanleiding is om op te stappen. "In het landsbelang", zegt Wilders.

Rutte trekt zich er niets van aan en gaat door met de beantwoorden van de vragen. Hij herhaalt dat hij er als fractievoorzitter op terug zal komen en zijn reflecties op de toekomst van de politiek met "heel Nederland" zal delen in het debat over de formatie, volgende week.

Hij vindt dat er in de toekomst in ieder geval minder voorgekookt moet worden in een wekelijks overleg met de coalitiepartijen om zo de grens tussen kabinet en Tweede Kamer (ook dualisme genoemd) duidelijker te houden.

Het debat gaat weer verder

Demissionair premier Rutte gaat per onderwerp de vragen van de Tweede Kamer beantwoorden. Daarna komt minister Ollongren over artikel 68 van de Grondwet aan het woord, dan minister Hoekstra over de Belastingdienst, dan minister Koolmees en staatssecretaris Van Huffelen over de afwikkeling van de kinderopvangtoeslagaffaire en dan minister Kaag over wat zij in de ministerraad heeft gezegd.

PVV-leider Wilders is het er niet mee eens, hij wil eerst weten wat Rutte heeft geleerd. Rutte zegt dat hij er heel diep over heeft nagedacht en zegt dat hij zijn reflecties zal delen met de Kamer als fractievoorzitter en niet nu hij er staat als premier.

Rutte heeft de afgelopen weken al een aantal keren aangekondigd met een plan te komen om het vertrouwen terug te winnen en de verhouding tussen de Kamer en het kabinet te verbeteren. Hoe hij dat gaat doen is nog niet duidelijk.

Debat tot 17.15 uur geschorst: ministers bereiden zich voor op antwoorden

Alle zeventien partijen zijn aan het woord geweest. Nu wordt er even geschorst, zodat de ministers hun antwoorden kunnen voorbereiden.

Volt: meer rechtshulp om burgers te helpen

Dassen (Volt) is de laatste spreker en hekelt ook de gebrekkige informatievoorziening van het kabinet aan de Tweede Kamer. "Informatie is de zuurstof om het parlement te helpen." Hij vindt dat de vicieuze cirkel doorbroken moet worden en dat er een Constitutioneel Hof moet komen in Nederland. Dat hof kan wetten toetsen aan de Grondwet en dat heeft Nederland niet. Ook moet er meer geld komen voor de sociale advocatuur.

CU trekt lessen: 'het was teveel politiek met een kleine p'

De ChristenUnie zit ook in het kabinet-Rutte en is toch geschrokken van enkele passages in de notulen. In mei 2019 constateerde staatssecretaris Snel al dat de Belastingdienst zich hardvochtig opstelde. "Waarom is er toen niet op de rode stopknop gedrukt?" wil CU-leider Segers van premier Rutte weten. Hij vindt dat er van gemaakte fouten geleerd moet worden en komt met een aantal lessen.

Segers vindt dat het meer om mensen moet gaan, de ambtelijke top moet ververst worden met ambtenaren met praktijkervaring en er moet meer loketten komen om mensen te helpen. "Het is teveel politiek met de kleine p." De ChristenUnie wil ook dat er minder voorlichters komen en dat het kabinet minder angstig wordt om informatie te delen.

Maidenspeech Bij1-leider Simons: mensen bewust voor de bus gegooid

Kamerlid Simons (Bij1) houdt haar maidenspeech als nieuw Kamerlid. Ze heeft het over haar afkomst en denkt dat als dingen anders waren gelopen, ze misschien ook bij de ouders in de toeslagenaffaire had gehoord. "Het was de bedoeling om deze mensen voor de bus te gooien", zegt ze. Zo gaat het volgens haar bijvoorbeeld ook met de slachtoffers van de aardbevingen in Groningen. Volgens haar is het beleid van de overheid er, mede door discriminatie, op gericht om grote groepen mensen buitenspel te zetten.

Van der Plas: hoe vindt u eigenlijk zelf dat het gaat?

Kamerlid Van der Plas van de BoerBurgerBeweging (BBB) vindt dat het roer met betrekking tot de bestuurscultuur radicaal om moet. "Op een akker vol distels ga je niet zaaien, want dan weet je dat er van de oogst niks terechtkomt. Je kunt niet elke dag schoffelen."

Verder zei ze: "Ik heb maar één vraag: hoe vindt het kabinet eigenlijk zelf hoe het gaat?"

Van Haga (Forum voor Democratie): ga aan het werk, land moet bestuurd worden

Kamerlid Van Haga vindt dat iedereen medeschuldig is: de ministers, de Kamerleden en de journalistiek. "De Tweede Kamer is hijgeriger en oppervlakkiger dan ooit". Hij spreekt over een verrotte bestuurscultuur en daarom heeft hij de motie van wantrouwen medeondertekend. Aan de andere kant vindt hij dat het land bestuurd moet worden. "Dus stop hiermee en ga aan de slag."

De leider van de ChristenUnie Segers begrijpt de opstelling niet Forum voor Democratie niet. "U wilt dat het kabinet aan de slag gaat. Maar hoe gaat dat als u een motie van wantrouwen steunt en het kabinet straks met de tas buiten staat?", vroeg Segers. Van Haga zegt dat het kabinet al is gevallen. "Ze zijn al ontslagen. Ik hoop dat er snel een nieuw kabinet gevormd wordt en dan waarschijnlijk niet met uw partij."

'In coalitieoverleggen nooit Kamerleden gerecenseerd'

Verschillende oppositieleden willen weten hoe vaak het in de coalitieoverleggen over Kamerlid Omtzigt ging. Jetten zegt dat hij nooit voor de keuze heeft gestaan of hij oud-D66- staatssecretaris Snel steunde, die aftrad vanwege toeslagenaffaire, of CDA'er Pieter Omtzigt. Het ging vooral over de samenwerking tussen het kabinet en de coalitiefracties. "We hebben daar nooit Kamerleden gerecenseerd."

Jetten: coalitieoverleggen droegen niet bij aan dualisme

Jetten spreekt over de coalitieoverleggen tussen bewindspersonen en fractievoorzitters, die elke maandag werden gehouden. Hij geeft toe dat die "niet hebben bijgedragen aan meer dualisme" waarin kabinet en Kamer elk hun eigen rol hebben.

D66: coalitie zocht ook naar oplossingen toeslagenaffaire

Ploumen (PvdA) citeert uit verschillende moties van de oppositie die D66 niet heeft gesteund om de ouders in de toeslagenaffaire. Ze wijst erop dat die niet werden gesteund door D66. "U had het verschil kunnen maken", zegt ze tegen Jetten (D66).

Hij antwoordt dat het probleem inderdaad sneller opgelost had moeten worden en wijst erop dat de ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslagen dat goed in kaart heeft gebracht, Maar dat de coalitie niet alle voorstellen van de oppositie heeft gesteund, betekent volgens hem niet dat de regeringsfractie niet ook op zoek waren naar oplossingen.

Hij vindt dat er niet op deze manier over kritische Kamerleden gesproken had mogen worden. "Maar het fijne is dat de coalitie-Kamerleden zich er niets van hebben aangetrokken."

Jetten (D66) over toon tegenover Omtzigt: dat had niet zo gemoeten

De tweede spreker na de lunchpauze is D66-Kamerlid Jetten. Hij vraagt hoe de worsteling met informatie het functioneren van kabinetsleden heeft belemmerd. Hij vindt de toon waarop over kritische Kamerleden is gesproken niet goed. "Dat had niet gemoeten. Ze hadden hun oog op de bal moeten houden en niet op personen. Ik zeg dat ook tegen de bewindspersonen van mijn eigen partij."

JA21 niet geschokt door onthulde notulen

Het debat gaat verder. De eerste spreker is JA21-Kamerlid Pouw-Verweij. Ze zegt dat haar fractie niet onthutst of geschokt is door de notulen die zijn vrijgegeven. JA21 had niet anders verwacht. "Een bestuurlijk elite, die het overeind houden van een kabinet als een doel op zich ziet."

Debat geschortst tot 14.45 uur

Het is tijd voor de lunchpauze. Daana komen de Kamerleden Pouw (JA21), Jetten (D66), Van Haga (FVD), Van der Plas (BBB), Simons (Bij1), Segers (ChristenUnie) en Dassen (Volt) nog aan het woord. Vervolgens antwoordt het kabinet.

'Omtzigt tegengewerkt door het hele kabinet'

Kuik (CDA) zegt dat Omtzigt tegenwerking heeft gekregen van "het hele kabinet" en niet van één specifieke bewindspersoon. "Het is dan ook terecht dat het hele kabinet is afgetreden."

Kuik: samenwerking coalitiefracties en kabinet was te klef

Kuik (CDA) is het ermee eens dat er een andere bestuurscultuur moet komen. Ze vindt dat er tot nu toe te klef is samengewerkt tussen coalitiefracties en het kabinet. Maar tegelijkertijd vindt ze het logisch dat er veel contact is, om te komen tot "gedragen voorstellen", oftewel: voorstellen die voldoende steun krijgen in Tweede en Eerste Kamer. Ze zegt dat dit niet te voorkomen is, maar vindt wel dat coalitiefracties kritische vragen moeten blijven stellen.

Kuik (CDA): Omtzigt ziek omdat hij is tegengewerkt

CDA-Kamerlid Kuik zegt dat haar fractiegenoot Omtzigt letterlijk ziek is geworden van het dossier kinderopvangtoeslag en "omdat hij is tegengewerkt".

Wilders (PVV) vraagt door wie hij is tegengewerkt? Gaat het om CDA-leider en minister van Financiën Hoekstra, die zei dat hij geprobeerd heeft Omtzigt "te sensibiliseren"?

Kuik geeft daar geen rechtstreeks antwoord op. "Ik weet niet wat precies de overwegingen waren van Hoekstra."

"U neemt het nog geen millimeter voor hem op", zegt Wilders. "Misschien zit hij daarom ook wel ziek thuis, omdat hij niet wordt gesteund door zijn eigen fractie. U laat hem vallen als een baksteen."

Wilders tegen Hermans: u bent nog steeds politiek assistent van Rutte

PVV-leider Wilders vindt dat fractievoorzitter Hermans (VVD) de politeke consequenties moet trekken uit wat er is gebeurd in de toeslagenaffaire, in plaats van dingen goed te praten. "Je moet zeggen: houd ermee op, beste Mark Rutte. Je laat toch niet de pyromaan verantwoordelijk zijn voor het blussen van de brand?"

Hermans was eerder politiek assistent van de premier. Wilders herinnert haar daaraan. De Kamervoorzitter vindt dat Wilders te persoonlijk wordt, maar hij herhaalt zijn woorden nog een keer. "U gedraagt zich nog steeds als politiek assistent, de tassendrager van Rutte."

Rollen omgedraaid?

Van Haga (FvD): er heerst bij de VVD een kadaverdiscipline

FVD-Kamerlid Van Haga, die eerder deel uitmaakte van de VVD, zegt dat Hermans liegt als ze zegt dat VVD-Kamerleden nooit zijn aangesproken over houding in de Tweede Kamer. "Er heerst daar een kadaverdiscipline."

Uiteindelijk, zegt Hermans, gaan we allemaal met hetzelfde standpunt de deur uit. Maar dat standpunt wordt wel degelijk in de fractie bepaald, volgens haar, en niet in het kabinet.

Marijnissen (SP) vindt dat er met de inbreng van VVD-Kamerlid Hermans geen sprake is van een kruispunt in het debat, maar van "een stap terug". Ze wijst op een passage in de notulen dat oud-staatssecretaris Snel niet wilde dat bepaalde stukken naar de Kamer gingen. "Dan lees dat je dat dat is om het kabinet in bescherming te nemen." Zij vindt dat Hermans niet kan volhouden dat er geen politieke redenen aan ten grondslag liggen.

Hermans zegt 'sorry' tegen slachtoffers toeslagenaffaire

Volgens Klaver (GroenLinks) zijn we op een kruispunt in het debat beland. Hij wijst erop dat de parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslagen heeft geconcludeerd dat de Kamer onvolledig en onjuist is geïnformeerd. "Daar moeten we dan toch achter blijven staan?"

Hij vindt dat de VVD op zoek is naar een klein gaatje om het kabinet toch nog te verdedigen. En dat is volgens hem schandelijk. "Dit was fout, onjuist en tienduizenden mensen zijn daar de dupe van."

Hermans hamert erop dat er inderdaad iets gruwelijk is mis gegaan. "Daar voel ik me verantwoordelijk voor, daar zeg ik 'sorry' voor." Ze is het met Klaver eens dat het natuurlijk over de slachtoffers gaat en wat hen is overkomen is "ongekend en verschrikkelijk". "Maar ik heb twee dingen uit elkaar willen trekken." Ze blijft erbij dat er niet bewust dingen zijn achtergehouden.

VVD: geen informatie bewust achtergehouden

Hermans (VVD) deelt niet de mening van de oppositie dat er sprake is van een doofpot. Volgens haar is er niet bewust informatie over de kinderopvangtoeslagen achtergehouden voor de Tweede Kamer. Volgens haar is er geen politieke grondslag geweest om dingen niet te delen. Ze vindt wel dat in brieven aan de Kamer dingen strakker en beter op een rijtje gezet hadden moeten worden.

Hermans: VVD-fractie gaat over scherpte Kamerleden, niet de ministerraad

VVD-Kamerlid Hermans zegt dat de fractie in de Tweede Kamer bepaalt hoe scherp Kamerleden kunnen zijn. In de notulen gaat het ook over het voormalige VVD-Kamerlid Lodders. Haar optreden werd, net als dat van CDA'er Omtzigt, besproken in de ministerraad. Hermans noemt dit "lelijk". Zij vindt dat het kabinet niet gaat over kritische Kamerleden.

Jetten tegen Ploumen: PvdA zat in vorige kabinet en is ook schuldig

Jetten (D66) wijst Ploumen (PvdA) erop dat haar partij deel uitmaakte van het vorige kabinet, Rutte II (VVD-PvdA) en daarmee ook verantwoordelijk is voor de bestuurscultuur. Ploumen noemt dat een afleidingsmanoeuvre. Ze vraagt zich af of Jetten terug wil gaan naar Adam en Eva, om de verantwoordelijkheid van D66 te bagatelliseren.

Ploumen (PvdA) vooral onthutst door wat niet in notulen staat

Ook Ploumen zegt dat nu duidelijk is dat het kabinet vooral bezig is met beeldvorming en manieren om Kamerleden onder de duim te houden. Ze zegt vooral onthutst te zijn over wat er niet in staat, namelijk hoe de slachtoffers van de toeslagenaffaire geholpen konden worden.

Ze vindt dat er nu eindelijk compensatie moet komen voor mensen die al zo lang wachten. Vanochtend stond in Trouw dat de Belastingdienst onder grote druk staat en dat velen daarom nog geen 30.000 euro hebben ontvangen.

Klaver vindt dat Nederland een ander kabinet verdient

GroenLinks-fractievoorzitter vindt dat de notulen vooral laten zien dat het beschermen van burgers, de belangrijkste taak van de overheid, niet is gelukt in de toeslagenaffaire. "Nederland verdient een kabinet dat niet alleen bezig is met beeldvorming en het politieke scorebord." Hij vindt dat het kabinet de Tweede Kamer zelf, actief moet informeren.

Van der Staaij (SGP): notulen niet afdoen als 'niets nieuws'

SGP-leider Van der Staaij vindt dat de notulen niet mogen worden afgedaan als "niets nieuws onder de zon". "Ook al is iets al jarenlang praktijk, dat betekent niet dat wij er in moeten berusten." Hij vindt dat Kamer zelf alvast het initiatief moet nemen om de macht meer naar zich toe trekken.

Ouwehand (PvdD): kabinet alleen bezig met eigen hachje

Kamerlid Ouwehand van de Partij voor de Dieren zegt dat het puur aan doorbijtende Kamerleden is te danken dat de toeslagenaffaire boven tafel kwam. Zij vindt dat de slachtoffers zijn verraden door het kabinet. Dat was puur gedreven door "de politieke drijfveer om het politieke hachje te redden".

Den Haan (50Plus) biedt praktische hulp aan voor de slachtoffers

50Plus-leider Den Haan biedt aan om desnoods zelf achter de telefoon te gaan zitten of buddy te worden voor de slachtoffers van de toeslagenaffaire. Alles om te zorgen dat de ellende zo snel mogelijk wordt opgelost.

Jetten (D66): de Kamer wist allang wat er in de notulen stond

Volgens D66-Kamerlid Jetten wist de Kamer allang wat er in de notulen stond die nu werden verspreid, want de informatie was eerder al aan Kamerleden van de ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag gestuurd. "We moeten niet de suggestie wekken dat er informatie instaat, die de Kamer niet allang wist."

"Kennelijk is dit dan een voorbeeld dat coalitie-Kamerleden eerder dingen weten dan anderen", zegt Marijnissen. "Want meneer Jetten leest niets nieuws." Ze vindt dat het zoveelste bewijs dat de Tweede Kamer door toedoen van het kabinet niet goed zijn werk kan doen.

'Het ging over de beeldvorming boven het oplossen van problemen'

Marijnissen (SP): ze wisten allang dat er mensen werden vermorzeld

SP-leider Marijnissen vindt ook dat het vertrouwen in het kabinet is geschaad. Ze vraagt zich af wat de nieuwe roep van premier Rutte om openheid waard is, "als we in de notulen vooral lezen dat kritische Kamerleden de mond gesnoerd moest worden".

Terwijl SP-Kamerlid Leijten een meldpunt begon voor mensen die slachtoffer waren in de toeslagenaffaire, zat het kabinet te vergaderen over de politieke aanpak, zegt Marijnissen. "Ze wisten toen allang dat er mensen vermorzeld werden."

Wilders (PVV): voor mijn part mogen ze allemaal achter de tralies

PVV-Kamerlid Wilders is al even fel over de rol van het kabinet. De notulen geven een beeld van een ministerraad van "bange mensen", "van narcisten", zegt hij. Volgens hem is het niet delen van alle relevante informatie een ambtsmisdrijf. "Voor mijn part mogen ze allemaal achter de tralies."

Hij vindt dat de Kamer nu moet zeggen: dit pikken wij niet langer.

Er is inmiddels een procedure gestart om een aanklacht tegen het kabinet in te dienen, zegt Kamervoorzitter Bergkamp.

Azarkan (Denk) zegt vertrouwen in voltallige kabinet op

De eerste spreker is Denk-Kamerlid Azarkan. Hij vindt dat het kabinet "vieze en misdadige spelletjes" speelde. Terwijl slachtoffers van de toeslagenaffaire leden, hield het kabinet kritische Kamerleden kort, zegt hij. "Wat een arrogantie, wat een dictatoriale trekjes."

Volgens Azarkan hield het kabinet keer op keer informatie achter, waardoor de Tweede Kamer zijn controlerende taak niet kon vervullen. "Dit kabinet heeft de wet overtreden", zegt hij. "Als het eerder had geluisterd naar Kamerleden, was veel leed voorkomen."

De Denk-leider dient meteen al een motie in, waarin hij het vertrouwen in het voltallige kabinet opzegt. Die is ook ondertekend door Wilders (PVV), Van Haga (FVD), Van der Plas (BBB) en Simons (Bij1).

Verzoek om meer notulen haalt het niet

Het verzoek om meer notulen openbaar te maken is verworpen. Een meerderheid stemde tegen. Het debat gaat nu beginnen.

Ploumen wil ook staatssecretaris Van Huffelen erbij

Van Huffelen is verantwoordelijk voor de toeslagen. Ook zij wordt uitgenodigd.

Oppositie wil meer stukken ministerraad over de toeslagenaffaire

De oppositie wil ook andere stukken van de ministerraad over de toeslagenaffaire hebben. De coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie steunen dat verzoek niet. Zij vinden de notulen die er nu liggen, genoeg. Ze wijzen erop het al heel uitzonderlijk is dat de notulen openbaar zijn gemaakt. SGP-leider Van der Staaij is het daarmee eens: "Als we daaraan beginnen, is het einde zoek."

Wilders heeft gevraagd om te stemmen over het verzoek. Dat gaat zo gebeuren.

Marijnissen wil dat minister Kaag ook meedoet aan het debat

SP-leider Marijnissen wijst erop dat minister Kaag niet aanwezig is. Ze zegt dat ze haar wel wil bevragen over haar rol. Premier Rutte vindt het geen bezwaar dat zij alsnog wordt uitgenodigd om deel te nemen aan het debat. Kaag was als minister voor Buitenlandse Handel minder betrokken bij de toeslagenaffaire, maar zij kwam wel voor in de notulen en speelt als partijleider van een winnende partij een belangrijke rol in de formatie.

Kabinetsleden zijn binnen

Namens het kabinet zijn bij het debat aanwezig: premier Rutte, minister Hoekstra (Financiën), minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) en minister Ollongren (Binnenlandse Zaken). Dit zijn de ministers die het meest betrokken zijn bij de toeslagenaffaire.

De sprekerslijst

Dit is de sprekerslijst. De Kamerleden hebben in de eerste termijn vier minuten spreektijd. Fractieleider Azarkan van Denk begint omdat hij het debat heeft aangevraagd.

Debat begint om 11.05 uur

De Tweede Kamer debatteert vandaag met het kabinet over de vertrouwelijke notulen van de ministerraad, waarover RTL Nieuws op 21 april berichtte. Daaruit bleek dat er achter de schermen onder anderen over het kritische Kamerlid Omtzigt was gesproken. Het kabinet bracht de notulen maandag naar buiten, wat heel bijzonder is. Normaal gesproken blijven deze stukken 25 jaar geheim. Het debat van vandaag zal gaan over het vertrouwen in het kabinet en over de huidige bestuurscultuur, die er bijvoorbeeld toe leidt dat de Kamer zijn controlerende functie niet goed zou kunnen uitoefenen. De uitkomst van het debat is ook van belang voor de kabinetsformatie. De hoofdrolspelers zijn de bewindslieden Rutte (VVD), Hoekstra (CDA) en Kaag (D66). die alledrie ook partijleider zijn.