Brexit-deal gesloten; nu zijn de regeringen aan zet

Einde liveblog

Dit is de laatste post in het liveblog over de brexit-perikelen. Het was de dag waarop de Britten en de Europese Unie na lange onderhandelingen dan toch tot een akkoord kwamen. Onderstaand artikel biedt een overzicht.

'Opluchting met een zwart randje'

De teneur van de Europese reacties op de brexit-deal is opluchting, maar dan wel met een zwart randje. "Eigenlijk hadden ze natuurlijk liever gezien dat de Britten helemaal niet waren vertrokken", zei EU-correspondent Sander van Hoorn in het NOS Journaal van 20.00 uur. "En nu het alsnog zover is, hadden ze liever een wat zachtere brexit gehad."

De gevolgen van de overeenkomst zullen namelijk groot zijn, onder meer voor bedrijven die zaken doen in het Verenigd Koninkrijk. Die moeten bijvoorbeeld veel meer papierwerk doen en controles ondergaan. "En de vissers krijgen ook een behoorlijke klap, die mogen met ingang van 1 januari al minder vangen in de Britse wateren", zei Van Hoorn.

Tim de Wit, NOS-correspondent in Londen, zei in hetzelfde NOS Journaal dat de Britse premier Johnson de deal in eigen land kan verkopen als een overwinning. "Het is hem toch gelukt voor de deadline van 1 januari, ondanks corona en hoewel velen zeiden dat het hem waarschijnlijk niet ging lukken."

Wel moet worden aangetekend dat Johnson behoorlijk wat water bij de wijn heeft moeten doen, onder meer op het gebied van visserij en het handhaven van verschillende EU-standaarden. "Die dingen zal hij onder het tapijt proberen te vegen", aldus De Wit. "Het wordt interessant hoe de komende dagen de reacties zullen zijn als iedereen de details wat beter heeft bestudeerd. Met name bij Johnsons achterban."

Opper-brexiteer Farage: dit is een groot moment

De Britse politicus Nigel Farage, een van de grootste voorvechters van het Britse vertrek uit de Europese Unie, vindt de overeenkomst naar eigen zeggen niet perfect. Wel spreekt hij van een groot moment.

"Deze overwinning is een eerbetoon aan de gewone mannen en vrouwen die zich met succes hebben verzet tegen de regering", twittert Farage. "Er is geen weg terug."

Wat is er afgesproken?

In de reacties over de overeenkomst tussen de Britten en de EU overheerst de opluchting. Maar die opluchting lijkt vooral het feit te betreffen dat de deadline van 31 december is gehaald; over de inhoud van de deal gaat het vooralsnog minder. Correspondent Bert van Slooten haalde er enkele opvallende zaken uit.

Nu zijn de regeringen aan zet

Nu er een akkoord ligt, moet de tekst nog wel worden goedgekeurd. Morgen is er in Brussel een bijeenkomst van de ambassadeurs, die de teksten zullen bespreken. Maar in de tussentijd pluizen ambtenaren de tekst al regel voor regel na. Onderhandelaar Barnier heeft hen wel op de hoogte gehouden, maar ze hebben nu voor het eerst de tekst echt in handen.

Daarna volgt de politieke goedkeuring. Hoewel de Europese leiders nauw betrokken zijn geweest bij de onderhandelingen zullen niet zij, maar de ministers van Buitenlandse Zaken hun handtekening onder het akkoord zetten. Dat is vanwege interne EU-regels, waarbij de premier en regeringsleiders geen tekenbevoegdheid hebben.

Strikt formeel hoeven de nationale parlementen van de EU-lidstaten geen goedkeuring aan het akkoord te geven, omdat het Europees Parlement die bevoegdheid heeft. Maar sinds de discussie over het CETA-handelsverdrag met Canada vinden steeds meer nationale parlementen dat ze ook iets over handelsverdragen te zeggen hebben. In Nederland houdt de Tweede Kamer waarschijnlijk begin volgende week een debat over de brexitdeal.

Het Britse parlement, dat wel formeel akkoord moet gaan, stemt op 30 december, dus komende woensdag. Verwacht wordt dat er een meerderheid voor de overeenkomst zal stemmen.

Gemengde gevoelens bij transportbranche

Transport en Logistiek Nederland zegt opgelucht te zijn dat er eindelijk een handelsakkoord op tafel ligt. Maar dat betekent niet dat het er voor transportbedrijven makkelijker op wordt vanaf 1 januari. Dan eindigt de overgangsperiode waarin de EU-regels en wetten in het VK nog gelden en komen er grenscontroles. Het handelsakkoord verandert daar niets aan.

"Voor het vervoer naar een "derde land" gelden meer eisen dan bij vervoer naar een EU-lidstaat: denk aan douanedocumenten voor in- of uitvoer van goederen", zegt voorzitter Elisabeth Post van TLN. "Om na de jaarwisseling van en naar het VK te kunnen vervoeren, moeten bedrijven zich voorbereiden, als ze dat nog niet hebben gedaan."

De branchevereniging roept leden ook op met elkaar in gesprek te gaan over die voorbereidingen. "Uiteindelijk is de keten niet sterker dan de zwakste schakel: als één partij zich niet heeft voorbereid, kom je met de vrachtwagen niet langs de douane en mis je alsnog de boot."

Opvallende stropdas-keuze van Johnson

Op de persconferentie over het handelsakkoord met de Europese Unie droeg de Britse premier Johnson een stropdas met een vissenmotief, zo was voor de oplettende kijker te zien. Een opvallende keus: juist de visserij was lange tijd het grootste twistpunt in de onderhandelingen. Britse media spreken van een "pesterijtje" aan het adres van de EU.

Johnson: grootste handelsakkoord tot nu toe

Boeren: dit scheelt een hoop kosten

Landbouworganisatie LTO Nederland zegt dat de brexitdeal belangrijk is voor boeren en tuinders, want een harde brexit zou volgens LTO al snel tot 800 miljoen euro per jaar aan belastingkosten hebben geleid. "De Britse consument kan bovendien opgelucht ademhalen. Men houdt dankzij de open grenzen toegang tot gezond en vers voedsel en bloemen, planten en bomen van Nederlandse bodem", zegt de organisatie.

Toch leidt de brexit tot veel logistiek en administratief ongemak, zo is de vrees. "Het blijft na 1 januari spannend of alles loopt zoals het hoort. Een vracht kip, tomaten of tulpen kan niet een paar dagen aan de grens wachten vanwege gedoe met douaneformulieren, vertraagde keuringen of andere problemen."

Visserijsector opgelucht, 'maar de prijs is hoog'

"We zijn opgelucht dat er een deal is, al is de prijs die betaald wordt enorm hoog", zegt Pim Visser van vissersbranchevereniging Visned. "De Britten hebben het keihard gespeeld omdat visserij hun enige winstpunt is bij de brexit. Het is willens en wetens tot het laatste bewaard."

De Europese vissers moeten volgens Visned gemiddeld 25 procent van hun visquota inleveren. "Het verschilt per vissoort, het ziet ernaar uit dat we 30 procent visquotum voor haring en makreel moeten inleveren en 10 procent voor tong", zegt Visser. "Dat verandert ook de verhoudingen tussen Europese visserslanden en dat kan in de toekomst tot spanningen leiden."

De afspraken rond de visserij zijn nu gemaakt voor 5,5 jaar, daarna moet er opnieuw worden onderhandeld. Volgens Visned is dat te kort, omdat het ingewikkelde onderhandelingen zijn. De Britse vissers krijgen in die periode 100 miljoen pond om zich voor te bereiden, maar volgens Visser is dat een sigaar uit eigen doos: "De Britten maken vanaf volgend jaar geen gebruik meer van het Europees visserijfonds, dus nu betalen ze dat zelf."

De brexit-deal betekent dat Nederlandse vissers honderden miljoenen aan gekochte visrechten verliezen. Visned is van plan om na Kerst te kijken hoe zij gecompenseerd moeten worden.

De ChristenUnie spreekt in een reactie op de deal van een klap voor de visserij. "De gemiddelde achteruitgang voor onze vissers wordt zo'n 25 procent ten opzichte van de huidige situatie", zegt CU-Europarlementariër Peter van Dalen. "Dat is een forse tik."

Macron: dit bewijst de kracht van Europa

De Franse president Macron zegt dat "de eenheid en kracht van Europa" zich hebben uitbetaald, nu er een brexitakkoord is. "Het akkoord met Groot-Brittannië is essentieel om onze burgers, onze vissers en onze producenten te beschermen. We zullen ervoor zorgen dat dat gebeurt."

Volgens Macron kan Europa nu weer naar de toekomst kijken, "op een verenigde, soevereine en krachtige manier".

Werkgevers blijven beducht voor gevolgen

Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland zeggen blij te zijn dat er een akkoord is, maar ze vrezen ook voor de gevolgen van de brexit voor ondernemers. "Met deze overeenkomst is in ieder geval een deel van de uittredingsproblematiek ondervangen. Maar desondanks zullen de gevolgen van de brexit vanaf januari direct voelbaar zijn voor ondernemers."

Volgens beide organisaties zijn de belangrijkste twistpunten met dit akkoord opgelost. Zo gelden er straks strengere eisen dan bij andere vrijhandelsakkoorden van de EU. Maar "scheiden doet lijden", zeggen de organisaties.

"Zo is het voor de visserij een hard gelag dat zij hebben moeten inleveren, al waren de gevolgen van een no-deal nog vele malen groter geweest. Hoe dan ook: vanaf 1 januari zal handel met het VK een stuk moeilijker worden, met extra kosten aan de grens. De werkelijke kosten van de brexit zullen volgend jaar duidelijk worden."

'Belangrijkste akkoord ooit voor VK'

Ambassadeurs bijeen op Eerste Kerstdag

Morgenochtend om 10.30 uur komen de ambassadeurs van de EU-lidstaten bij elkaar om zich te laten bijpraten door EU-onderhandelaar Barnier.

Een paar inhoudelijke punten uit het akkoord

- Als de Britten staatssteun geven aan bedrijven, moet de EU in de boeken kunnen kijken.

- De Britten blijven meedoen aan de klimaatafspraken die in het klimaatverdrag van Parijs zijn vastgelegd.

- Bij verschillen van mening tussen het VK en de EU oordeelt een speciaal arbitragehof wie er gelijk heeft. Daarmee komt het Europees Hof van Justitie, dat normaliter daarover een oordeel velde, buitenspel te staan.

- Over de vis, een kwestie die lang een struikelblok leek te zijn, is een overgangsperiode afgesproken van 5,5 jaar. De vissers krijgen dus ruim de tijd om zich op de nieuwe situatie voor te bereiden. In 2026 zal opnieuw onderhandeld worden. De EU krijgt de mogelijkheid om maatregelen te nemen als de Britten op dat moment onredelijk veel vis opeisen.

- In het handelsakkoord is geen sprake van quota of tarieven, zoals wel het geval is bij veel andere landen waarmee de EU een handelsovereenkomst heeft.

Europese regeringsleiders positief

Uit verschillende EU-landen komen instemmende reacties binnen. Bondskanselier Merkel van Duitsland noemt het van historisch belang dat de toekomstige betrekkingen duidelijk zijn geregeld. "Groot-Brittannië zal een belangrijke partner blijven voor Duitsland en voor de Europese Unie."

Premier Conte van Italië noemt het akkoord goed nieuws. Volgens hem zijn de belangen en rechten van Europese bedrijven en inwoners met dit akkoord gegarandeerd. Ook wijst hij erop dat het Verenigd Koninkrijk een belangrijke partner blijft van de EU en Italië. De Spaanse premier Sanchez zegt de deal te verwelkomen. Wel zegt hij dat Madrid en Londen blijven onderhandelen over Gibraltar, het Britse ministaatje op het Iberisch schiereiland.

De regeringsleiders wijzen erop dat de tekst van het akkoord, zo'n 2000 pagina's, eerst nauwkeurig bestudeerd moet worden. "Maar we starten niet vanaf nul", zegt Merkel. "De commissie heeft de lidstaten tijdens de onderhandelingen op de hoogte gehouden. Dus we kunnen snel besluiten of Duitsland achter dit resultaat staat", zegt ze. Komende maandag komt het Duitse kabinet daarvoor bijeen.

De Ierse premier Martin noemt de deal "een goed compromis en een evenwichtig resultaat". Volgens hem is het "de minst slechte versie van een brexit".

Premier Rutte: uitstekend nieuws

Schotland blijft hameren op onafhankelijkheid

De Schotse premier Sturgeon zegt dat het, ongeacht de inhoud van het akkoord, tijd is dat Schotland onafhankelijk wordt. Een meerderheid van de Schotten stemde bij het brexit-referendum tegen het vertrek van Groot-Brittannië uit de Europese Unie. "Er is geen akkoord dat ooit zal goedmaken wat de brexit van ons afneemt", zegt ze.

Ook oud-premier May reageert

Ook de Britse voormalige premier Theresa May noemt het handelsakkoord goed nieuws. Zij trad vorig jaar af vanwege de brexit-perikelen en werd opgevolgd door Boris Johnson.

Boris Johnson: we hebben onze toekomst weer in eigen hand

Na de persconferentie van de EU is het nu de beurt aan de Britse premier Boris Johnson. "We hebben de controle over ons land en over onze toekomst per 1 januari terug", zei hij. "We kunnen weer zelf beslissen over onze wetten, we hebben weer volledige zeggenschap over onze landbouw."

"Alles wat het Britse volk was beloofd, wordt geleverd met deze overeenkomst", zei hij. "Deze overeenkomst betekent vooral zekerheid voor de Britten en de rest van Europa."

Blok bedankt onderhandelaars EU

Minister Blok van Buitenlandse Zaken is positief over het akkoord. Nederland gaat de conceptteksten nu nauwkeurig bestuderen, zegt hij. "Hierbij zal speciale aandacht uitgaan naar de afspraken over een gelijk speelveld tussen de EU en het VK, de toegang van Nederlandse vissers tot de Britse wateren en de governance van het akkoord."

Blok waarschuwt wel dat dat per 1 januari nieuwe regels gelden in de relatie met het Verenigd Koninkrijk. "Dit gaan ook ondernemers en burgers merken. Het is daarom van belang dat iedereen zich hier zo goed mogelijk op voorbereidt."

De minister noemt de maandenlange onderhandelingen "moeilijk en uniek" en spreekt waardering uit voor de onderhandelaars van de EU. "Ik wil EU-hoofdonderhandelaar Barnier, voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen en hun teams bedanken voor hun onvermoeibare inzet."

CDA: grote opluchting, chaos voorkomen

CDA-Europarlementariër Esther de Lange spreekt van een grote opluchting voor mensen en bedrijven aan beide zijden van het Kanaal. Onnodige chaos is voorkomen, zegt zij. Het werd volgens haar afgelopen week met het verbieden van reizen uit het Verenigd Koninkrijk nogmaals pijnlijk duidelijk tot wat voor doemscenario's een no-deal had kunnen leiden.

Volgens haar is het goed dat de deal al voorlopig ingaat, nog voordat het Europees Parlement erover gestemd heeft.

'Geen Erasmus-uitwisselingen meer met het Verenigd Koninkrijk'

EU-onderhandelaar Michel Barnier zei op de persconferentie dat de Britten niet meer willen deelnemen aan het Erasmus-programma. Via dat programma kunnen studenten binnen de Europese Unie op uitwisseling in een ander land, zonder dat ze daar collegegeld hoeven te betalen.

Doordat het Verenigd Koninkrijk uit het programma stapt, zal het voor de meeste Nederlandse studenten een stuk duurder worden om een tijdje in Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland te studeren.

Parlementsvoorzitter: alles op alles om overeenkomst snel goed te keuren

De voorzitter van het Europees Parlement, David Sassoli, spreekt van een historisch akkoord. Hij betreurt nog steeds het besluit van het Verenigd Koninkrijk om de EU te verlaten, maar zegt dat zijn parlement alles op alles zal zetten om begin januari de overeenkomst goed te keuren.

Datzelfde zegt de Nederlandse Europarlementariër en brexitrapporteur namens het Europarlement Kati Piri:

'Dit gaat historie schrijven'

Voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie noemt het uitstekend wat het onderhandelingsteam voor elkaar heeft gekregen. Volgens haar had de Europese Unie een heel sterke onderhandelingspositie. De gesprekken waren wel lastiger vanwege de coronacrisis.

"Een harde brexit zou voor beide partijen niet goed zijn geweest, maar het Verenigd Koninkrijk zou harder zijn geraakt. We zijn vanuit een heel sterke positie gekomen tot een veelomvattend akkoord. Dit gaat historie schrijven." Von der Leyen is er zeker van dat beide partijen zich gaan houden aan de afspraken. Gebeurt dat niet, dan zijn volgens haar stevige maatregelen in het akkoord opgenomen.

EU-onderhandelaar Barnier: 'De klok tikt niet meer zo'

Michel Barnier, de EU-onderhandelaar is tevreden. "De klok tikt niet meer", zo zei hij tijdens een persconferentie. Hij gebruikte de vergelijking met de klok het laatste jaar bijna elke bijeenkomst, om aan te geven dat er weinig tijd was. Hij is trots op het feit dat het handelsakkoord nu in negen maanden is gesloten. Het belangrijkste is volgens hem dat de EU de rijen gesloten heeft weten te houden en dat de vrede in Noord-Ierland door dit akkoord niet in gevaar is gebracht.

Von der Leyen: 'eerlijk en rechtvaardig'

Johnson: beloftes aan Britse volk zijn waargemaakt

"Alles wat het Britse volk was beloofd tijdens het referendum in 2016 en in de verkiezingen vorig jaar, wordt geleverd met deze overeenkomst", zei de Britse premier Johnson in een statement.

Von Der Leyen benadrukte op haar beurt dat de EU en het Verenigd Koninkrijk in de toekomst nauw blijven samenwerken. "We kunnen de brexit nu eindelijk achter ons laten."

Ook Johnson is blij

Von der Leyen: eindelijk is het zover

Voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie zegt dat er een eerlijke en rechtvaardige overeenkomst ligt, die voor beide partijen het beste is. "Eindelijk is het zover."

'Brexit-deal is er'

Het is de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk gelukt om onder grote tijdsdruk een no-deal-brexit te voorkomen. Dat melden verschillende persbureaus. De deal wordt zo dadelijk toegelicht op de zojuist aangekondigde persconferenties.

De persconferenties zijn hier te volgen.

Twee persconferenties gepland

Er komen zo dadelijk twee afzonderlijke persconferenties over de brexitonderhandelingen. Om 15.55 uur staat een persmededeling gepland van Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. Vijf minuten later geeft de Britse premier Johnson een persconferentie.

Onduidelijk is nog wat ze gaan bekendmaken.

'Oude cijfers oorzaak vertraging'

De Britse krant The Times schijft dat de vertraging wordt veroorzaakt doordat het Europese team verouderde cijfers over de visserij gebruikte. "Hoewel de verwarring naar verwachting niet het akkoord op hoofdlijnen zal schaden, waarschuwen bronnen wel dat een akkoord hierdoor nog enkele uren op zich laat wachten."

De krant schrijft dat men er gisteren uit was gekomen in de onderhandelingen en vanmorgen een akkoord had willen presenteren, maar de ontdekte fout dat schema in de war schopte.

'Verknoping met andere dossiers'

EU-correspondent Sander van Hoorn stelt dat het zolang duurt omdat in deze laatste fase ook al afgehandelde dossiers soms weer op tafel komen. "Het raakt toch weer met elkaar verknoopt."

"Eerst ging het vooral over de vis, vooral de makreel die de Ieren vangen. Daar moeten nauwkeurige afspraken over worden gemaakt, zodat je later niet in de problemen komt. Maar nu in de laatste fase van de onderhandelingen zijn partijen misschien wel bereid daarop toe te geven, als ze op een ander dossier iets terugkrijgen. De andere partijen moeten dan weer bij hun achterban checken of ze dat thuis kunnen verkopen."

"Het is goed nieuws, omdat ze in de eindfase zijn beland en nu heel gedetailleerd praten. Maar het betekent ook dat het niet klaar is en nog wel een paar uur kan duren. Het verlossende woord kan nog niet worden gesproken."

Nog geen witte rook

"Je zou toch hopen dat ook de onderhandelaars gewoon thuis Kerst willen vieren", verzucht correspondent Tim de Wit in Londen. "Maar voorlopig blijven ze binnen in Brussel, er is nog geen witte rook."

De Wit verwacht dat de partijen er uiteindelijk wel uit zullen komen, maar ook over de details wordt nog flink onderhandeld. "Het is een akkoord van bijna 2000 pagina's. Alle details daarover moeten van Brussel naar de verschillende hoofdsteden in de EU en naar Londen, en dan weer terug. Het moet allemaal heel zorgvuldig en zolang de laatste details niet zijn uitgewerkt, kunnen ze nog geen akkoord presenteren."

"Het lijkt erop dat het vooral over de visserij gaat: wie mag wat van welke soort vangen in de Britse wateren. Het zijn details waar het akkoord niet meer over zal vallen, maar je moet het wel regelen."

Een tijdpad durft De Wit niet meer te geven, nadat er vanmorgen keer op keer voorspelde tijdstippen voor persconferenties zijn vervlogen. "Het kan de komende uren worden, of in de loop van de middag."

Farage ontevreden

Oer-brexiteer Nigel Farage is niet tevreden met de geluiden die hij hoort over een akkoord. "Ik vrees dat we de komende jaren nog veel te veel verbonden zullen zijn met de EU", zei hij in een radiogesprek.

Farage noemt de situatie nog altijd beter dan toen het VK in de EU zat, maar "is dit genoeg om een dynamische, bloeiende economie te krijgen? Nee." De oud-UKIP-leider zei te hopen dat brexit "het begin van het einde van de EU betekent".

Op een ander moment in het interview was Farage juist milder over de premier. "Boris zal worden gezien als de man die het werk heeft afgemaakt", was een citaat dat hij zelf twitterde. "De oorlog is voorbij."

Uit een gelekt document blijkt dat ook de regering-Johnson de onderhandelingen uiteraard wil afschilderen als een eclatante overwinning voor de premier. In de analyse stelt het kabinet dat het VK won op 28 belangrijke punten, de EU op 11 en er 26 keer een compromis gesloten is. Hoewel er veel valt af te dingen op deze opsomming, is het duidelijk dat Johnson hiermee hardliners wind uit de zeilen wil nemen.

Schotse premier woest over pootaardappelen

Terwijl de onderhandelingen in Brussel zich nog richten op de visserij, reageert de Schotse premier Sturgeon verbolgen op het feit dat pootaardappelen niet onder een handelsakkoord zouden gaan vallen met de EU. In tegenstelling tot andere gewassen worden ze daarom vanaf volgend jaar niet toegelaten tot de EU, melden bronnen. De Europese afzetmarkt is groot voor de Schotten: een vijfde van de productie van 100 miljoen euro gaat erheen. "Dit is een rampzalige uitkomst", twitterde Sturgeon. "Net als alle andere aspecten van brexit, die tegen onze wil aan Schotland worden opgelegd."

Het blijft wachten op een persconferentie

Eerste heette het dat er een persconferentie om 09.00 uur zou komen. Later waren er geluiden dat het persmoment was uitgesteld naar 11.00 uur. Maar omdat er nog steeds wordt onderhandeld, werd ook dat tijdstip niet gehaald. Internationale verslaggevers ter plekke durven het vooralsnog niet meer aan een nieuw tijdstip te noemen. Wel weet de BBC dat het telefoongesprek tussen Von der Leyen en Johnson, dat voor vanmorgen vroeg gepland stond, nog niet heeft plaatsgevonden. "Het kan een lange ochtend worden", concludeert BBC-correspondent Eardley.

"Er zijn mensen die denken dat het telefoongesprek het slotstuk zal zijn van de onderhandelingen. 'Boris, hebben we een deal?' 'Ja Ursula, het is rond.' Zo'n gesprek", zegt correspondent Bert van Slooten in Brussel. "Maar er zijn anderen die zeggen dat ze nog even wat moeten lostrekken in de onderhandelingen. Hoe dan ook: er is nog niet gebeld."

Von der Leyen met covid bezig

Dat de onderhandelingen niet allesoverheersend zijn in het leven van Von der Leyen blijkt uit een tweet vanmorgen:

De commissievoorzitter schrijft dat ze geroerd is dat het vaccin tegelijk naar alle EU-landen verscheept wordt en zegt dat "we samen de pandemie zullen verslaan".

Ierse minister: laatste kink in de kabel

De persconferenties van de hoofdrolspelers zijn vertraagd doordat er nog een laatste kink in de kabel is gekomen, meldt de Ierse minister van Buitenlandse Zaken Coveney. "Maar dat is geen verrassing", vulde hij aan. Ook een bijeenkomst voor diplomaten is op het laatste moment nog uitgesteld.

Toch verwacht Coveney dat men er vandaag uit gaat komen. Volgens hem is er een principeakkoord en gaat het alleen om de invulling van details.

Van haring tot makreel

De vis beheerst ook de laatste uren van de onderhandelingen. De hele nacht ging het over percentages: hoeveel vis mag de EU vangen in welke gebieden. Daarbij zijn zo'n honderd soorten elk afzonderlijk besproken, van haring tot makreel, melden bronnen.

Op tafel ligt nu een compromis, waarbij de visrechten in Britse wateren van landen als Nederland langzaam worden afgebouwd. De komende jaren mogen de EU-landen 25 procent minder vis vangen dan ze tot nu toe naar boven halen. Er komt een overgangsperiode van 5,5 jaar, waarbij de kortingen op de visvangst in de eerste jaren het grootst zijn. Daarna wordt er over de toegang verder onderhandeld.

Op dit moment proberen deskundigen de laatste verschillen van mening te overbruggen.

Wachten op de persconferenties

De BBC meldde vanmorgen dat er om 09.00 uur een persconferentie werd verwacht van premier Johnson, maar de omroep meldt inmiddels dat dat tijdstip niet meer zeker is. 11.00 uur wordt genoemd, maar ook dat is niet zeker.

De Britse premier zou rond dit moment nog een belafspraak hebben met Commissievoorzitter Von der Leyen. Wat er op hun agenda staat en hoelang dat gesprek zal duren, is niet bekendgemaakt. Een verslaggever van Sky News meldt dat de visrechten nog niet zijn uitonderhandeld en ook onderhandelaars Frost en Barnier nog praten. Hij verwacht dat een toespraak van Johnson nog uren op zich kan laten wachten.

Brexitrapporteur Piri opgelucht

Brexitrapporteur Kati Piri van het Europees Parlement is opgelucht dat er nu een akkoord is. "Zeker in deze tijden van een mondiale crisis als gevolg van het coronavirus, is een ambitieus, eerlijk en compleet akkoord in het voordeel van mensen in zowel de Europese Unie als in het Verenigd Koninkrijk. Dit is het meest alomvattende partnerschap dat de EU ooit heeft gesloten met een ander land. We zijn ons bewust van het cruciale belang van een akkoord voor onze burgers en onze bedrijven. Zij vormen de kern van onze inzet."

Piri wil dat het Europarlement goed gaat kijken of afspraken over arbeid, klimaat en sociale waarborgen goed geregeld zijn en het Goede Vrijdagakkoord is beschermd. "Tot dusver hebben we geen enkel woord gezien dat op papier is gezet. Het is dus van belang dat de komende weken alle onderdelen goed worden bestudeerd, voordat het Europees Parlement over gaat tot goedkeuring van het verdrag."

Ze noemt het ook van belang dat er bepaling zijn opgenomen die garanderen dat Londen zich aan de verplichtingen houdt.

Wachten op Johnson, alleen dieren laten zich zien

De officiële Downing Street-kat Larry werd later nog gefotografeerd door de wereldpers toen hij voor het oog van de camera's een duif verschalkte.

De duif wist weg te komen, blijkt uit videobeelden:

Britse kranten zijn zeker van akkoord

Britse kranten, van de tabloids tot kwaliteitskranten, melden ook dat er een akkoord in de lucht hangt. "Brexitdeal binnen handbereik", koppen The Times en The Guardian, "The deal is done" durft de Daily Express al te schrijven. Tabloids gaan helemaal los, met het akkoord als een kerstcadeau van kerstman Johnson.

Ook de Daily Mail is in kerststemming: "Halleluja! Gelukkig brexmas" schrijft de krant, onder een foto van een breed lachende Johnson die zijn duim opsteekt.

Correspondent Van Kleef noemt het belangrijk dat ook eurosceptische media al op voorhand voor een akkoord lijken te zijn. "Ze zijn de deal al aan het verkopen voordat ze weten wat erin staat. Dat er flink water bij de wijn zal zijn gedaan zodat de Britten toegang houden tot de Europese markt, lijkt niet uit te maken voor de tabloids. Een deal is een deal en Boris Johnson de winnaar."

'Europarlement aan de zijlijn '

EU-correspondent Thomas Spekschoor ziet dat het Europees Parlement enigszins buiten spel is gezet door de korte termijn waarin het akkoord van kracht zal worden. "Het is eigenlijk niet meer mogelijk fatsoenlijk alle 2000 pagina's van het akkoord te lezen en goed te keuren. Waarschijnlijk zal de deal daarom voorwaardelijk ingaan, zodat mensen kunnen blijven reizen en vrachtwagens blijven rijden terwijl het parlement kijkt. Maar ik zie het niet gebeuren dat het parlement chaos zal veroorzaken door de deal daarna alsnog af te wijzen. Het Europarlement is zo dus naar de zijlijn geduwd, het gaat nu vooral over het oordeel dat de verschillende landen over dit akkoord zullen hebben."

Persconferentie aangekondigd

Een woordvoerder van de Britse premier Johnson heeft gezegd dat een akkoord tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie over de brexit "binnen handbereik" ligt. Britse media schrijven dat er een document op tafel ligt van 2000 pagina's.

Volgens de BBC geeft premier Johnson rond 09.00 uur Nederlandse tijd een persconferentie. Daarvoor heeft hij volgens de Britse omroep om 08.00 uur nog overleg met voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. Ook zij zal vanmorgen vroeg een persconferentie geven.

'Risico no-deal te groot voor Johnson'

Correspondent Suse van Kleef denkt dat het eigenlijk geen optie was voor de Britse premier Johnson om zonder deal thuis te komen. "Hij heeft een rampzalig eerste premiersjaar gehad. In Europa werd alleen Italië harder geraakt door de pandemie en ook de economische crisis is er veel dieper dan in andere Europese landen. De kritiek op Johnson is toegenomen, dus het was geen optie om ook nog eens de negatieve consequenties van een no-deal daaraan toe te voegen, zoals chaos aan de grens en het ontbreken van afspraken over veiligheid."

Van Kleef verwacht dat Johnson het akkoord als een overwinning zal presenteren. "Hij zal zeggen dat de concessies die hij gedaan heeft voor het land beter zijn dan een no-deal. Hij zal zichzelf neerzetten als de redder van de natie, die een deal heeft weggesleept voor de poorten van de hel en geweldig heeft uitonderhandeld."

Veel tegenstand verwacht ze niet meer, zelfs niet van hardliners. "Die zullen een beetje gaan rommelen omdat ze geen enkele deal goed genoeg vinden, maar de afgelopen weken was deze groep al opvallend stil. Zij weten ook dat ze een deal niet tegen kunnen houden in het parlement, omdat ook Labour van plan is voor te stemmen. Johnson zal misschien ook tot het laatste moment gewacht hebben om critici geen tijd meer te geven te traineren voordat het Lagerhuis zich erover uitspreekt."

'Ik verwacht dat het goed gaat komen'

EU-correspondent Thomas Spekschoor gaat ervan uit dat de brexitonderhandelaars vandaag een akkoord kunnen presenteren. In Brussel gingen gisteravond al de geruchten dat ze er bijna uit waren: alleen de puntjes moesten nog op de i worden gezet. "Er is tot gisteravond heel laat doorgepraat. Je kon het aan het gebouw van de Europese Commissie zien: helemaal donker, maar op de bovenste verdieping was nog een streep licht waar mensen aan het werk waren."

"We weten niet precies waarover werd gepraat. Belangrijkste struikelblok was nog de visserij, maar ook daarover zou men het nu grotendeels eens zijn. Het zou nog gaan over de details, bijvoorbeeld over hoeveel er van een bepaalde soort vis in Britse wateren gevangen mag worden. Belangrijk voor vissers, maar normaal gesproken geen onderwerp waar het nog op stuk kan lopen. Ik verwacht dat het goed gaat komen."

Nieuw liveblog

Welkom in ons nieuwe liveblog. De ontwikkelingen van gisteren, de dag waarop de onderhandelaars nét geen akkoord wisten te bereiken, lees je hier terug.