Opluchting over deal, 'maar dit is nog steeds een harde brexit'
Ruim 1644 dagen nadat de Britten hadden gestemd voor brexit ligt er eindelijk een handelsakkoord met de EU. De afspraken lossen niet alle problemen op en de NOS-correspondenten benadrukken dat er veel gaat veranderen. Maar de overeenkomst zorgt wel voor opluchting aan beide kanten van Het Kanaal.
"Dit proces heeft de Britse politiek natuurlijk 4,5 jaar lang gegijzeld", zegt correspondent Verenigd Koninkrijk Tim de Wit. Het hoofdpijndossier kostte twee Britse premiers de kop en telde talloze ingewikkelde stemmingen in het Lagerhuis. "Dat het eindelijk tot een einde is gekomen na al die jaren, dat zorgt zeker voor de Britse politiek voor veel opluchting. Maar ook voor veel Britten zelf, want mensen zijn er zó vreselijk klaar mee."
In deze video legt De Wit uit wat er opviel aan Johnsons toespraak over het akkoord:
De details van het 2000-paginatellende dossier zullen de komende dagen duidelijk worden. In dit artikel kun je lezen wat er in hoofdlijnen is afgesproken.
De Europese leiders moeten formeel nog akkoord gaan met de tekst. Evenals het Britse parlement, dat er op 30 december over zal stemmen. Maar aangezien de Conservatieve Partij van Johnson een meerderheid heeft in het Lagerhuis is de verwachting dat het in grote lijnen de deal wordt zoals hij vandaag is gepresenteerd.
Premier Johnson hamerde in er zijn toespraak op dat er nu eindelijk stabiliteit en zekerheid komt. "We hebben de controle over ons land en over onze toekomst per 1 januari terug", zei hij. Von der Leyen spreekt van een "eerlijk en gebalanceerd" akkoord en voegt er aan toe: "We kunnen brexit nu eindelijk achter ons laten."
Bekijk hier hoe de brexit-onderhandelingen zich van 2016 tot vandaag voortsleepten:
'Harde brexit'
In hun toespraken onderstreepten de Britse premier en de Commissievoorzitter dat de twee partijen innig zullen blijven samenwerken. Maar het akkoord gaat toch veel veranderen, zegt De Wit. "Dit is nog steeds een harde brexit te noemen. De Britten komen straks economische behoorlijk ver van de EU af te staan en daar zal iedereen de consequenties van merken."
Want de Britten nemen afscheid van de interne EU-markt en de douane-unie. Als gevolg daarvan komen er controles, extra papierwerk en vertragingen voor bedrijven die goederen exporteren of importeren. "Vanaf 1 januari gaan we dat zien aan de grenzen bij Dover en Calais, waar nu al vrachtwagens staan", zegt de correspondent. Hij verwijst naar de lange file van vrachtwagens, omdat chauffeurs verplicht getest moeten worden voordat ze naar Frankrijk mogen rijden.
Johnson verkoopt het als overwinning, maar het wordt interessant wat de reacties zijn als de details van het akkoord duidelijk zijn.
Voor EU-burgers die op bezoek of vakantie gaan, verandert er weinig, legt EU-correspondent Sander van Hoorn uit. "Maar zomaar gaan werken in het Verenigd Koninkrijk is er niet meer bij." Daar zal veel meer papierwerk bij komen kijken en dat zal ook gevolgen hebben voor werknemers.
Von der Leyen zei in haar toespraak dat de deal niet alle problemen zal oplossen. Daarom wordt er vijf miljard euro vrijgemaakt voor landen die door brexit zwaar getroffen worden. Het gaat om landen als Ierland, Frankrijk, België, "maar ook Nederland dat bijvoorbeeld qua visserij veel banden heeft met het Verenigd Koninkrijk", zegt Van Hoorn. In het akkoord is vastgelegd dat Europese vissers de komende jaren een kwart minder vis mogen vangen in Britse wateren.
Water bij de wijn
Misschien wel de grootste winst voor de Britten is dat er geen importheffingen of invoerquota komen. Dat betekent dat bedrijven evenveel mogen handelen als nu het geval is, zonder extra kosten. "Op het eerste gezicht heeft Johnson dus wel degelijk een aantal beloftes waargemaakt", zegt De Wit. "Zoals het heffingsvrij handelen, geen bemoeienis meer van het Europees Hof van Justitie. En dat het toch gelukt is voor de deadline van 1 januari een deal te sluiten, ondanks de pandemie."
Toch heeft de premier wel degelijk water bij de wijn gedaan volgens de correspondent. "De Britten wilden eigenlijk een groter aandeel van de visserij, en ze moeten uiteindelijk toch aan EU-standaarden houden. Johnson verkoopt het als een overwinning, maar het wordt interessant wat de reacties hier zijn als de details van het akkoord de komende dagen duidelijk worden."
