"Een ramp", "verschrikkelijk" en "enorm pijnlijk", zo blikken Democraten terug op het rampzalig verlopen negentig minuten durende optreden van hún presidentskandidaat Biden in het debat met Trump. Voor de camera's van CNN raakte de 81-jarige Biden soms de draad kwijt, kwam hij niet op woorden en maakte hij een vermoeide indruk, waardoor hij moeite had kijkers te overtuigen van zijn verhaal.
Doordat Biden zijn verhaal slecht over kon brengen, maakte hij het makkelijk voor Trump, is de lezing van Amerikaanse media. Zijn aanvallen waren vaak gebaseerd op onwaarheden, maar Biden kon hier nauwelijks iets tegenin brengen.
Democraten spreken na het debat hun twijfel over Biden als presidentskandidaat openlijker uit dan ooit. In Amerikaanse media werd al kort na het debat druk gespeculeerd over het terugtrekken van zijn kandidatuur. Niemand weet hoe nu het verdergaat.
Kunnen de Democraten hun kandidaat nog wisselen?
Ja, zegt Amerikanist Kenneth Manusama, maar er is maar één iemand die dat beslist: "Biden moet zelf toegeven dat het nu niet goed gaat, terugtreden en andere kandidaten een kans geven." Omdat Biden de Democratische voorverkiezingen gewonnen heeft, kan de partij hier zonder zijn instemming hoogstwaarschijnlijk niets meer aan doen. De gedelegeerden moeten op basis van de uitslag van de voorverkiezingen stemmen, maar hebben in theorie het recht hiervan af te wijken.
Manusama verwacht dat de druk op Biden de komende dagen groot zal worden. De meningen van prominente Democraten zullen hierbij de doorslag geven. "Denk aan Nancy Pelosi, de oud-fractieleider van de Democraten, en de oud-presidenten Barack Obama en Bill Clinton." Maar de belangrijkste persoon is mogelijk zijn vrouw Jill, zegt de Nederlands-Amerikaanse historicus en Amerika-kenner James Kennedy. Die ziet Biden overigens nog niet zo snel vertrekken. "Biden is een politicus die al een halve eeuw op het pluche zit, hij gaat door zo lang hij kan."
Miljoenen Amerikanen keken naar het debat tussen president Joe Biden en Donald Trump. Waar kamp-Biden verbijsterd was, keken Trump-aanhangers tevreden terug op het debat:
Wie kiest de Democratische presidentskandidaat?
Als Biden zich terugtrekt, is de Democratische partijconventie in augustus het volgende doorslaggevende moment. Daar wordt de presidentskandidaat definitief gekozen. Voor die tijd kan er nog van alles veranderen.
Op dat congres in Chicago kunnen kanshebbers ter plekke steun verzamelen. De gedelegeerden bepalen vervolgens wie de kandidaat wordt. In de periode voor het congres moeten mogelijke kandidaten flink lobbyen voor hun positie.
Op de conventie zelf moeten ze zichzelf volgens James Kennedy bewijzen in debatten en toespraken. Kennedy: "Je krijgt dan dus twee maanden van onzekerheid over wie de Democraten gaat vertegenwoordigen." Dat kan volgens de kenner ook positief uitpakken: "Zowel Trump als Biden is heel impopulair, een nieuwe kandidaat is aantrekkelijk voor kiezers, vooral omdat deze persoon geen Biden of Trump is."
Is zoiets eerder voorgekomen?
Zo'n situatie zou volgens James Kennedy heel bijzonder zijn. Hij moet terugdenken aan de verkiezingen in 1968, toen zittend president Lyndon B. Johnson zich onverwacht terugtrok als presidentskandidaat. Dat leidde tot een crisisstemming bij de Democratische Partij in de lente en zomer van 1968.
Daarop volgde ook nog de moord op de andere Democratische kanshebber, Robert F. Kennedy, waarna uiteindelijk vicepresident Hubert Humphrey kandidaat werd. Deze werd in de presidentsverkiezingen verslagen door de Republikein Richard Nixon, die in 1960 nog had verloren van Robert Kennedy's oudere broer John F. Kennedy.
Welke andere Democratische kandidaten zijn er?
Vicepresident Kamala Harris is op papier de voor de hand liggende kandidaat om Biden op te volgen. Maar ook over haar is grote twijfel. "Ze is de afgelopen jaren niet zo sterk en zichtbaar geweest als vicepresident. Daarnaast is ze als vrouw van kleur niet de eerste keuze voor een groot deel van de Amerikaanse bevolking", zegt Manusama.
Een andere mogelijke kandidaat is volgens Manusama de huidige Californische gouverneur Gavin Newsom (56). Als burgemeester van San Francisco stond hij in 2004 homohuwelijken toe. Dat besluit werd landelijk nieuws, ook omdat het homohuwelijk toen nog in strijd was met de wet. Sinds 2019 is hij gouverneur van Californië. Hij geldt als sociaal progressief en fiscaal conservatief, en wordt gezien als een gematigde Democraat. In het kielzog van Biden duikt hij de laatste tijd steeds vaker op in de media.
Zijn ambtsgenoot uit Michigan, Gretchen Whitmer (52), zou volgens Manusama ook een kans maken. De afgelopen jaren werd gedacht dat ze in 2028 een gooi zou doen naar het presidentschap, maar mogelijk wordt dat vervroegd. Hetzelfde geldt voor de gouverneur van Kentucky, Andy Beshear (46).
Kijk hier naar een samenvatting van het debat:
