In Brussel begint om 10.00 uur een extra Europese top. Formeel staat maar één ding op de agenda: 50 miljard euro begrotingssteun voor Oekraïne voor de komende vier jaar. De extra top is nodig omdat de Hongaarse premier Orbán in december zijn veto uitsprak over het geld. Achter de schermen is druk onderhandeld om het geld voor Oekraïne dit keer wel veilig te stellen.
Op tafel ligt nu een voorstel waarbij jaarlijks wordt bekeken of het geld goed terechtkomt. Maar dat lijkt voor Orbán niet genoeg. Hij vindt dat alle regeringsleiders ieder jaar moeten instemmen met het volgende deel van het geld dat naar Kyiv gaat. Die eis gaat de overige 26 landen veel te ver. "Dat is een rode lijn", stelt een hoge EU-diplomaat.
Diplomaten nerveus
Of het gaat lukken om de Hongaarse premier dit keer wel over de streep te trekken blijft onzeker. Diplomaten zijn nerveus. Als het niet lukt om alle 27 EU-landen op één lijn te krijgen, is de Russische president Poetin de lachende derde, benadrukken ze. Eind deze maand is het twee jaar geleden dat Rusland buurland Oekraïne binnenviel.
Orbán verzet zich tegen de steun aan Oekraïne omdat die volgens hem niet in het belang van de EU is. Hongarije onderhoudt nog altijd nauwe banden met Rusland; in oktober vorig jaar ontmoette Orbán de Russische president Poetin.
President Zelensky spreekt de EU-leiders vanochtend via een videoverbinding toe. Hij zal benadrukken dat Oekraïne het geld hard nodig heeft. De miljarden, deels goedkope leningen en deels giften, zijn geen militaire steun. Het geld is vooral bedoeld om het land economisch overeind te houden. Er worden bijvoorbeeld salarissen voor onderwijzers en verpleegkundigen van betaald.
Als het niet lukt om Orbán te overtuigen, komt de begrotingssteun aan Oekraïne er hoe dan ook toch, verzekeren EU-diplomaten. De 26 overige EU-lidstaten zullen dan samen het benodigde bedrag buiten de EU-begroting bij elkaar brengen. Maar dat kost tijd en Oekraïne zegt het geld zo snel mogelijk nodig te hebben. Ondertussen staat ook in de Verenigde Staten de financiële steun aan Oekraïne onder druk.
Boerenacties verwacht
Behalve over het geld voor Oekraïne, zullen de landen ook spreken over de positie van boeren, hoewel dat formeel niet op de agenda staat. Ook daarover bestaat nervositeit.
In veel Europese landen gingen boze boeren de afgelopen weken de straat op en wierpen zij wegblokkades op. Belgische boeren kondigden eerder aan dat het hoogtepunt van hun acties vandaag in de Europese wijk in Brussel is, waar de regeringsleiders bij elkaar zijn. Er worden honderden trekkers verwacht, de politie raadt af om met de auto naar de Belgische hoofdstad te reizen.
Een deel van de klachten van de boeren gaat over de grote hoeveelheid wet- en regelgeving vanuit de Europese Unie. Ze vinden dat zij vergeleken met andere sectoren veel te veel moeten bijdragen om de ambitieuze klimaatdoelen van de EU te halen. Ze zeggen dat ze daardoor steeds minder verdienen.
400 miljard
Een derde van de begroting van de EU is voor de landbouwsector: bijna 400 miljard euro in vijf jaar. Voor inkomenssteun moeten boeren deels aan voorwaarden voldoen waar veel administratie bij komt kijken.
Onder druk van de protesten stelde de Europese Commissie gisteren voor om enkele regels voor het komende jaar te versoepelen. Of dat voor de boeren genoeg is, valt te bezien. Mogelijk volgen nog meer tegemoetkomingen.
Over vier maanden zijn de verkiezingen voor het Europees Parlement. In de peilingen zijn conservatieve en radicaal-rechtse partijen in veel landen bezig aan een opmars. In Brussel is bezorgdheid over een mogelijke 'antiklimaatcoalitie' van die partijen, die ook inspelen op de ontevredenheid en de zorgen onder de boeren.
