Grote woorden van NAVO over Oekraïne-steun, maar praktijk blijkt weerbarstiger
Maartje Geels
redacteur Online
De NAVO blijft zich onvermoeibaar inzetten als het om steun aan Oekraïne gaat. Dat was de boodschap van de Amerikaanse buitenlandminister Blinken op de eerste Oekraïne-NAVO-raad in Brussel. Hij benadrukte dat de NAVO-landen unaniem zijn in hun steun aan het land.
Harde toezeggingen klonken er tijdens de bijeenkomst niet, wel grepen belangrijke bondgenoten van Oekraïne de kans om te benadrukken dat steun aan Kyiv moet worden blijven voortgezet, 21 maanden na het begin van de oorlog met Rusland.
Het initiatief tot de Oekraïne-NAVO-raad werd afgelopen zomer genomen. Er moest een oplossing komen voor het 'grijze NAVO-gebied' waarin Oekraïne zich nog altijd bevindt. Want hoewel de NAVO-bondgenoten hebben bevestigd dat Oekraïne op den duur lid mag worden, is toetreding vanwege de oorlog voorlopig nog ver weg. Toch moest er een initiatief komen om het land op lange termijn te steunen en richting een NAVO-lidmaatschap te bewegen.
In donker en kou
Steun voor Oekraïne klonk er tijdens de bijeenkomst van de raad niet alleen vanuit de Verenigde Staten, maar ook vanuit de NAVO zelf, bij monde van secretaris-generaal Stoltenberg. "Het is belangrijk dat we onze solidariteit met Oekraïne niet alleen met woorden belijden, maar ook met daden", benadrukte hij.
Volgens Stoltenberg heeft Rusland op het gebied van mankracht recent harde klappen gekregen. Maar de secretaris-generaal waarschuwde tegelijkertijd dat Rusland voor deze winter beschikt over een aanzienlijke raketvoorraad.
Gevreesd wordt dat de energievoorziening van Oekraïne opnieuw doelwit van de Russen zal worden, waardoor het land opnieuw "in het donker en in de kou" zal komen te zitten. Vorige winter bestookte Rusland Oekraïne haast onafgebroken met drones en raketten en legde de elektriciteit, de verwarming en de waterleiding daarmee lam.
Grote woorden over steun
In Kyiv bestaan ondertussen zorgen dat de recente oorlog tussen Israël en Gaza de aandacht zal afleiden van hun oorlog met Rusland. Oekraïne kampt met een prangend munitietekort en vraagt al maanden om meer wapensteun. Sinds enige tijd probeert het daarnaast westerse wapenproducenten naar het land te lokken, om zo minder afhankelijk te worden van de wapensteun van bondgenoten.
Maar ondanks alle grote woorden over onvoorwaardelijke steun van de NAVO, blijkt de praktijk weerbarstiger. Zo is het grote Amerikaanse steunpakket van zestig miljard euro aan Oekraïne nog altijd niet aangenomen door het Congres, en ook de vijftig miljard euro die de Europese Unie het land voor de komende jaren in het vooruitzicht heeft gesteld, zijn nog altijd niet goedgekeurd. Een belofte van de EU om Oekraïne een miljoen stuks munitie te leveren, is evenmin nagekomen.
Nieuwe gezichten
Volgend jaar viert de NAVO zijn 75-jarig bestaan op een top in Washington in juli, een paar maanden voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Op het hoofdkantoor in Brussel en in de hoofdsteden van de lidstaten van het militaire bondgenootschap bestaan grote zorgen over de gevolgen van een mogelijke terugkeer van Donald Trump als president van Amerika.
Die dreigde eerder uit de NAVO te stappen en hij steekt zijn bewondering voor de Russische president Poetin bovendien niet onder stoelen of banken. Onder EU-leiders leeft daarnaast de vrees dat Trump de Amerikaanse wapensteun aan Oekraïne wil stopzetten. Wapensteun die Europa niet zal kunnen ondervangen.
Ook binnen de NAVO zijn veranderingen aanstaande. De termijn van de huidige NAVO-topman, de Noor Stoltenberg, loopt 1 oktober volgend jaar af. Mark Rutte heeft duidelijk gemaakt dat hij hem wil opvolgen. Volgens ingewijden heeft Rutte de beste papieren voor de baan. Ook de Estse en de Letse oud-premier toonden publiekelijk interesse, maar volgens een NAVO-diplomaat wordt voor hen nog niet gelobbyd door hun regeringen.
Achterkamertjes
Sinds de grote verkiezingsoverwinning van Geert Wilders wordt in Brussel gespeculeerd over de mogelijk gevolgen voor Ruttes ambitie. De VS heeft de belangrijkste stem in de beslissing. Er is geen officiële procedure, de benoeming komt tot stand in achterkamertjes.
Minister Blinken wilde dan ook geen antwoord geven op een vraag van De Telegraaf of de uitkomst van de verkiezingen in Nederland een barrière kan opwerpen. "Met het oog op de toekomstige leider geef ik geen commentaar. Ik verwacht dat we tegen de tijd van de top in Washington daar meer over kunnen zeggen."
