Wie profiteert er van de afspraken in het coalitieakkoord?

Er moet door het nieuwe kabinet nog veel worden ingevuld de komende tijd, maar er zijn ook al concrete maatregelen aangekondigd in het akkoord. De vier partijen achter het akkoord willen onder andere dat werken meer gaat lonen voor middeninkomens. Welke plannen zijn er voor bijvoorbeeld lastenverlichting, en welk effect kunnen die hebben?

Werken

Eén van de belangrijkste dingen die de vier coalitiepartijen willen is lastenverlaging. Voor werkende middeninkomens moet dat bijvoorbeeld gebeuren door een extra schijf bij de inkomstenbelasting. Wie meer verdient, betaalt ook meer belasting. Er zijn nu twee schijven. Een derde zou zorgen dat werkende huishoudens minder belasting hoeven te betalen.

Andere maatregelen uit het akkoord en de budgettaire bijlage:

Wat vooral uit het akkoord blijkt is dat er "erg op werkenden wordt ingezet," zegt Marike Knoef, hoogleraar economie aan Tilburg University. "Qua inkomen wordt er gehamerd op 'werken moet lonen'. Het verschil tussen werken en niet-werken wordt groter."

Jacco Vonhof van belangenclub MKB-Nederland is blij. De werkgeversorganisatie ziet nu "meer aandacht voor ondernemers en het verdienvermogen voor Nederland."

Het plan voor lastenverlichting in de kinderopvang stuit op kritiek van branchevereniging BK Kinderopvang. De "complexe en omvangrijke" aanpassing van het systeem zal leiden tot te weinig plek in de opvang, is de vrees. Ook hoogleraar Knoef zet hier vraagtekens bij, zij maakt zich zorgen over de uitvoering vanwege de arbeidskrapte.

Er zal wel minder werk zijn voor rijksambtenaren en consultants die voor ministeries werken. Want de coalitie wil de groei van het aantal ambtenaren en de inzet van consultants van de afgelopen jaren meer dan terugdraaien. Ook komt er in 2026 geen loonsverhoging voor rijksambtenaren.

Wonen

Een ander belangrijk punt voor het kabinet is wonen, zowel met bestaande betaalbare bouw als het bouwen van nieuwe huizen.

Concrete maatregelen:

Branchevereniging Eigen Huis vindt het goed dat hypotheekrenteaftrek niet wordt afgebouwd. Huiseigenaren en bedrijven krijgen ook verlichting door de invoering van een maximale tariefsverhoging. Die verhoging mag elke gemeente nu zelf bepalen, zonder maximum.

Overig

Andere financiële maatregelen die impact hebben op de portemonnee:

Volgens hoogleraar Knoef zorgt de verhoging van de btw op kaartjes voor voorstellingen "voor wat herverdeling". "Want wie gaan er vaker naar hotels en theaters? Dat zijn toch vaak de hogere inkomens." Daar is branchevereniging VVTP het niet mee eens. Tegen RTL Nieuws zeggen ze dat dit juist alle lagen van de samenleving raakt.

Eigen Huis maakt zich zorgen over het plotseling stopzetten van de salderingsregeling en is bang dat er daardoor minder mensen overwegen om zonnepanelen te installeren.

Hele plaatje

Hoogleraar economie Bas Jacobs, verbonden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, denkt dat vooral midden- en hoge inkomens profiteren van het pakket maatregelen. Er zitten ook een paar punten bij voor de allerarmsten, zoals de verlaging van het eigen risico in de zorg. Maar dat moet volgens hem wel "ergens vandaan komen".

Hoogleraar Knoef denkt dat de maatregelen "per saldo zullen leiden tot herverdeling van hoge inkomens naar midden- en lagere inkomens. En van niet-werkend naar werkend."

Beide economen spreken van "politieke keuzes". Zij leggen alleen uit wat de gevolgen van die keuzes kunnen zijn.

Maar over het hele financiële plaatje is Jacobs niet zo te spreken. Hij ziet dat er de komende tijd eerst veel extra geld wordt uitgegeven, en kort daarna juist flink wordt bezuinigd. "Wat ze doen is eerst het gaspedaal intrappen en dan over twee, drie jaar harder op de rem staan, dat is economisch raar beleid."