Stevent Nederland af op een rechts kabinet? In de peilingen staan de partijen op rechts er goed voor en er wordt geflirt op die flank. Wat wellicht cruciaal zal blijken is het feit dat PVV-leider Geert Wilders zich duidelijk anders opstelt dan in het verleden.
De PVV bestaat achttien jaar en heeft vrijwel voortdurend in de oppositie gezeten. Veel partijen, zoals de VVD onder Rutte, wilden lang niet met de partij samenwerken, vanwege de harde standpunten over bijvoorbeeld asielzoekers en de islam.
Maar deze campagne probeert Wilders nadrukkelijk zijn redelijke en constructieve kant te laten zien. Uit alles blijkt dat hij graag mee wil doen. Bij de presentatie van het PVV-programma zei Wilders al dat er "wat scherpe kantjes" vanaf zijn . En gisteren zei hij bij Nieuwsuur dat hij "heel graag" wil meeregeren en bereid is tot concessies . Ook wat betreft islamstandpunten, want "er zijn belangrijkere prioriteiten".
Ruime meerderheid
De nieuwe opstelling van Wilders maakt het moeilijker voor andere partijen om hem te blijven negeren. Een voor de hand liggende coalitie op rechts bestaat uit PVV, VVD, NSC en BBB. In de meest recente Peilingwijzer hebben deze partijen samen een ruime meerderheid.
Van die partijen heeft de BBB al ronduit gezegd serieus met de PVV te willen praten na de verkiezingen. "Er zijn punten waar BBB en PVV hetzelfde over denken, met name op het gebied van zorg en sociaal domein", zei BBB-leider Caroline van der Plas vandaag nog.
VVD-leider Dilan Yesilgöz zegt al de hele campagne dat ze "geen enkele kiezer" op voorhand uitsluit. Dus ook die van de PVV niet. Maar ze is ook kritisch. Zo zei de VVD-leider tijdens het NOS Radio 1-debat "echt helemaal niks" te hebben met Wilders en zijn verkiezingsprogramma. Maar dat is alweer bijna twee weken geleden, een eeuwigheid in campagnetijd.
Problematischer voor een rechtse coalitie is de opstelling van Pieter Omtzigt. Ronduit zeggen dat de PVV helemaal geen optie is, doet Omtzigt niet, maar de deur naar Wilders staat hoogstens op een heel klein kiertje. In Buitenhof zei Omtzigt "grote moeite" te hebben met Wilders' standpunten die "raken aan de rechtstaat". NSC wil alleen regeren met partijen die de rechtstaat "heel laten", aldus de NSC-voorman.
BBB-leider Van der Plas ziet daar ruimte genoeg. Ze wil een poging wagen om de NSC-leider over te halen met Wilders in zee te gaan. "Je moet daar open voor staan", zei ze vandaag bij WNL. "Als ik met Pieter ga spreken zal dit een van de dingen zijn die ik naar voren zal brengen."
Mogelijkheden aan de rechterkant dus, die voor partijen aan de linkerkant een nachtmerrie zijn. Zo spreekt D66-leider Rob Jetten van een een flirt tussen de VVD en de PVV die is uitgegroeid tot "een soort van stille liefde tussen Wilders en Yesilgöz". Met nog een week tot de verkiezingen hoopt hij, met zijn partij die er niet florissant voorstaat in de peilingen, nog een sta-in-de-weg te kunnen zijn voor een rechtse coalitie.
Diezelfde hoop heeft ook GroenLinks-PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans. Hij is de op twee na grootste in de Peilingwijzer, na NSC en VVD, en ziet eigenlijk maar een mogelijkheid. "Mijn doel is om de grootste te worden", zei Timmermans vanochtend bij Goedemorgen Nederland. "Dat is de enige manier om een rechts kabinet tegen te houden."
Waarschuwing
De verwachting is dat de linksere partijen het beeld van een rechtse regering de komende campagneweek gaan gebruiken als waarschuwing voor de kiezer. "Stem op mij, want anders krijgt u een coalitie met Wilders."
De huidige GroenLinks-PvdA-fractievoorzitter Jesse Klaver stelde vandaag op X dat de PVV-leider heus "niet milder" is geworden. "Wilders vindt nog steeds dat een gekozen volksvertegenwoordiger met hoofddoek geen plek heeft in de Kamer."
Partijen als VVD en NSC zullen proberen zo vaag mogelijk te blijven over hun voorkeur. Afhankelijk van de uiteindelijke uitslag, zouden die ook in een 'linksere' coalitie terecht kunnen komen en ze hebben er niks bij te winnen om zich nu al ergens op vast te leggen.
