Na een eerdere vrijlating van vier mensen lijken er met de deal tussen Hamas en Israël na ruim een maand nu tientallen gegijzelden te worden vrijgelaten en komt er een tijdelijk staakt-het-vuren. Experts spreken van een overeenkomst die beide partijen goed kunnen verdedigen tegenover hun achterban.
"Dat Hamas meer gijzelaars zou gaan vrijlaten, lag in de lijn der verwachting", zegt terrorisme- en beveiligingsexpert Glenn Schoen. Volgens hem bespeelt Hamas met de vrijlating de publieke opinie door aan te tonen dat de gijzelaars goed zijn behandeld. "Maar ik had verwacht dat ze al eerder meer mensen zouden vrijlaten."
Schoen: "Hamas moet tijd winnen, zodat strijders weg kunnen. Dat is lastiger als je grote groepen gijzelaars hebt." Daarnaast zijn door de acties van het Israëlische leger in Gaza steeds minder plekken waar Hamas de gegijzelden kan verbergen, zegt Schoen. "We horen al berichten van een of twee dode gegijzelden. De kans is groot dat dat aantal zal toenemen."
Deal in 2011
Historicus en Midden-Oostendeskundige Peter Malcontent wijst juist op de grote druk op Israël om tot een deal te komen. Die is volgens hem vele malen groter dan in 2011, toen Israël 1027 Palestijnse gevangenen ruilde voor één gegijzelde Israëlische soldaat. De gesprekken daarover duurden vijf jaar.
Malcontent: "Dat Israël er veel voor over heeft om mensen terug te krijgen is niet nieuw, maar nu heb je te maken met meerdere families van gegijzelden. Die zijn een kracht op zich geworden, waar de Israëlische regering niet omheen kan."
Volgens Schoen en Malcontent heeft Hamas dan ook gebruikgemaakt van deze sentimenten in de onderhandelingen. Malcontent: "De druk werd steeds groter. Eerst was het verhaal van de Israëlische regering: we moeten Hamas koste wat kost uitschakelen, zelfs als dat levens van gijzelaars kost. Maar langzaam werd de roep om terughalen van de gijzelaars steeds groter, vooral door mondige familieleden."
Schoen: "Hamas houdt in de gaten hoe de publieke opinie is. Ze proberen uit te vogelen hoe in Israël over hun handelen wordt gedacht." Hij verwacht dan ook dat de militante beweging gijzelaars waarvan de familieleden mondig zijn langer vast zal houden om zo meer uit de onderhandelingen te krijgen.
Water bij de wijn
Omdat Israël en Hamas elkaar nooit direct spreken, wordt er indirect onderhandeld. Onder meer Qatar en de Verenigde Staten zijn bij die gesprekken betrokken.
Onderhandelingsexpert Hans Slaman voerde in het verleden onder meer onderhandelingen met kapers voor de Somalische kust. Hij benadrukt dat die voor alle partijen veel kracht kosten en dat er aan beide kanten water bij de wijn moet worden gedaan. "Ik noem dat: over je eigen schaduw heen stappen."
Tegelijkertijd wordt ieder gesprek minutieus vastgelegd door de onderhandelende partijen, zegt Slaman. "Als je die gesprekken goed analyseert, kun je een bepaalde lijn ontdekken. Dan krijg je het gevoel: als de één een bepaalde stap zet, dan reageert de ander zo en dan ontstaat een schaakspel. Je probeert in de huid van de ander te kruipen."
Zware terroristen laat Israël echt niet vrij. De meeste Palestijnen die met de deal vrijkomen zijn stenengooiers.
Vooral het staakt-het-vuren dat is afgesproken helpt Hamas, denkt Midden-Oostendeskundige Malcontent. Niet alleen geeft het de bevolking in Gaza wat lucht, maar het leidt er volgens hem ook toe dat journalisten het gebied binnen kunnen komen en de verwoestingen door de bombardementen kunnen vastleggen.
Malcontent: "Tijd werkt niet in het voordeel van Israël, maar in het voordeel van Hamas. Israël zal zich iedere dag tijdens de wapenstilstand moeten verdedigen waarom het noodzakelijk is om opnieuw te vechten. Dat wordt lastiger."
Stenengooiers
Onderdeel van de deal is ook dat Israël gefaseerd 150 Palestijnse vrouwen en minderjarigen vrijlaat die in Israëlische gevangenissen zaten. Daar staat de vrijlating van 50 Israëlische gegijzelden in de Gazastrook tegenover.
Malcontent: "Zware terroristen laat Israël echt niet vrij. De meeste zijn stenengooiers." En dat is voor de Israëlische regering nog wel te verdedigen aan de eigen bevolking, stelt ook Schoen. "Want je moet natuurlijk bereid zijn om concessies te doen, maar niet op zo'n punt dat het een gevaar wordt voor de samenleving en opnieuw kan gebeuren wat op 7 oktober plaatsvond."
