Amnesty: inzet witte fosfor Israël in Libanon onderzoeken als oorlogsmisdrijf
Daisy Mohr
correspondent Midden-Oosten
Ook Amnesty International beschuldigt het Israëlische leger van de inzet van witte fosfor bij militaire operaties in Zuid-Libanon. Een aanval op het grensdorp Dhayra op 16 oktober moet worden onderzocht als oorlogsmisdrijf, schrijft de organisatie in een vandaag gepubliceerd rapport. Eerder beschuldigde Human Rights Watch Israël al van het gebruik van witte fosfor.
Overtuigend bewijs van het gebruik van deze omstreden vorm van munitie is volgens Amnesty aangetoond met videobeelden en ooggetuigenverslagen. Het Israëlische leger zegt in een reactie dat het zich aan het oorlogsrecht heeft gehouden.
Witte fosfor is een zeer brandbaar chemisch middel. De zelfontbrandbare stof wordt door militairen gebruikt om rookgordijnen te veroorzaken, gebieden in het donker te verlichten of om doelwitten te markeren. Directe blootstelling aan het middel leidt tot verminking en vergiftiging.
'Willekeurige en onwettige aanval'
Amnesty zegt dat het Israëlische leger het middel tussen 10 en 16 oktober per artillerie heeft afgevuurd langs de zuidgrens van Libanon. De aanval op Dhayra van 16 oktober wordt een willekeurige en onwettige aanval genoemd die ten minste negen burgers verwondde en burgerdoelen beschadigde.
"Het is afschuwelijk dat het Israëlische leger witte fosfor heeft gebruikt in strijd met het internationale humanitaire recht", zegt Aya Majzoub van Amnesty International in Beiroet.
Inmiddels zijn bijna 30.000 Libanezen het grensgebied ontvlucht. Correspondent Daisy Mohr ontmoette inwoners van het grensdorp Dhayra in Zuid-Libanon die vertellen dat ze het gebied ontvluchtten toen witte fosfor werd ingezet:
Majzoub roept Israël op de omstreden munitie niet meer te gebruiken in bevolkt gebied. "Dat is in lijn met de Israëlische belofte uit 2013 om te stoppen met het gebruik van deze wapens."
Het Israëlische leger gaat niet in op de vraag van de NOS of het witte fosfor heeft gebruikt in Libanon. Wel staat in een verklaring dat "de hoofdzakelijk gebruikte rookgordijn-munitie" van het leger het middel niet bevat.
Witte fosfor is niet verboden en wordt ook door legers van westerse landen gebruikt, aldus de verklaring van het Israëlische leger, dat beweert dat het zich houdt aan het internationaal recht. Volgens de richtlijnen van het Israëlische leger mag witte fosformunitie niet worden ingezet in dichtbevolkt gebied, maar zijn er wel "bepaalde uitzonderingen".
Majzoub: "Witte fosfor mag absoluut nooit gebruikt worden in gebieden waar mensen wonen. Het bewijsmateriaal dat wij hebben is werkelijk overweldigend. We hebben video's geanalyseerd waar je overblijfselen van witte fosfor nog ziet branden in de achtertuin van bewoners."
Eerder deze maand beschuldigde Human Rights Watch (HRW) Israël al van het afvuren van witte fosfor in de Gazastrook en Libanon. Het Israëlische leger ontkende destijds dat het fosformunitie tegen burgers had gebruikt.
Vanuit de lucht kan witte fosfor zich verspreiden over een bereik van 150 tot 250 meter, zegt HRW-onderzoeker Ramzi Kaiss in Beiroet. "Als je het op een bepaalde hoogte laat vallen, zelfs als het niet zo dichtbevolkt is, bestaat het risico dat het neerkomt bij bijvoorbeeld huizen en scholen, wat een onnodig risico voor burgers veroorzaakt."
Branden tot op het bot
Kaiss laat geverifieerde videobeelden zien waarop volgens HRW artillerievuur met witte fosfor te zien is bij de haven van Gaza-stad en op twee locaties op het platteland langs de Israëlisch-Libanese grens. "Witte fosfor brandt tot op het bot. Het stopt niet met branden totdat het uit zuurstof wordt gehaald en zelfs als het opnieuw wordt blootgesteld aan zuurstof, brandt het opnieuw."
Zeer kleine verwondingen kunnen dodelijk zijn, legt Kaiss uit, omdat het in de bloedbaan terechtkomt met orgaanfalen tot gevolg. "Dus wanneer het als wapen wordt gebruikt, kan het ernstige schade toebrengen aan burgers. Zelfs relatief kleine brandwonden zijn vaak fataal."
Kwestie speelt al langer
Volgens Jeff Handmaker, hoofddocent rechtssociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, wijzen de beschikbare ooggetuigenverslagen en het videobewijs in Gaza op disproportioneel gebruik van witte fosfor. "Het gaat dus om vermoedelijke oorlogsmisdrijven door het Israëlische leger", zegt Handmaker. Hij benadrukt dat deze kwestie ook bij eerdere oorlogen in Gaza heeft gespeeld.
In 2013 zei het Israëlische leger tegen de BBC dat het zou stoppen met het gebruik van witte fosfor in artillerie om rookgordijnen te creëren. Na aanvankelijke ontkenning gaf het leger toe dat het witte fosfor had gebruikt bij een offensief in Gaza in 2008 en 2009. Maar volgens de autoriteiten was de inzet conform het internationaal recht geweest.
Een opslagplaats op een VN-compound in Gaza brandde af nadat het geraakt was door witte fosformunitie, aldus de BBC. The Sunday Times schreef destijds dat ruim vijftig mensen met fosforbrandwonden waren opgenomen in een ziekenhuis.
'Strengere regels nodig'
Human Rights Watch roept nu op tot strengere regels om de inzet van witte fosfor aan te pakken. Het internationale verdrag waar dit type munitie onder valt, is volgens de organisatie niet waterdicht.
"Het gebruik van witte fosfor op zich is niet per se verboden", zegt Kaiss. "Maar het gebruik van door de lucht afgevuurde witte fosfor, dat wil zeggen witte fosfor wanneer het als wapen wordt gebruikt op concentraties van burgers, is verboden. Dus als er concentraties van burgers zijn in bevolkte gebieden, zelfs als het een open veld is, maar er wonen ook burgers, dan is dat een schending."
Zowel HRW als Amnesty International laat weten dat de kans groot is dat het gebruik van witte fosfor in Zuid-Libanon nog altijd doorgaat.
