Kaja Bouman
redacteur Buitenland
Kaja Bouman
redacteur Buitenland
De militante Palestijnse beweging Hamas waarschuwt Israël in een nieuwe propagandavideo. Daarin zijn Hamas-strijders te zien die met flink wapentuig in en uit tunnels rennen en soldaten en tanks aanvallen. Hamas publiceerde de video afgelopen weekend als reactie op het aangekondigde grondoffensief van Israël in de Gazastrook. Hamas wil er vooral mee laten zien dat zijn militanten klaar zijn voor de strijd met het Israëlische leger. Maar hoe sterk is Hamas?
Uit hoeveel strijders het leger van Hamas precies bestaat, is onduidelijk. In 2021 sprak de Israëlische krant The Times of Israel met een hoge commandant van het Israëlische leger. Hij zei dat de militante beweging, die in 2006 in de Gazastrook aan de macht kwam en nu regeert als een dictatoriaal regime, naar schatting 30.000 soldaten heeft in Gaza.
Niet al deze militanten zijn goed getraind, zegt terrorisme-expert Magnus Ranstorp, die al jaren onderzoek doet naar Hamas. "Zo'n 1500 Hamassoldaten zijn echt getraind in operaties en terroristische aanslagen, verder zijn ze vooral creatief."
Tunnelnetwerk
Ranstorp doelt daarmee op de unieke situatie waar Hamas in zit. "Ze zitten gevangen op een klein stuk land, ze hebben een beperkte hoeveelheid troepen en materieel, maar daar passen ze zich op aan. Ze graven tunnels om zich in te verstoppen en schuilen tussen normale burgers, bijvoorbeeld in ziekenhuizen en woningen."
Het tunnelnetwerk waar Ranstorp naar verwijst, is de belangrijkste troef van Hamas. Het zou gaan om een gangenstelsel van honderden kilometers lang, waar Hamastrijders wapens en nu waarschijnlijk ook gijzelaars verbergen. In 2013 en 2014 sloopten Egypte en Israël een groot deel van de tunnels, maar daar kwamen weer nieuwe tunnels voor in de plaats.
"Hamas is voortdurend bezig met tunnels bouwen", zegt arabist Leo Kwarten. Hij legt uit dat er twee soorten tunnels zijn: tunnels die Gaza verbinden met het gebied daarbuiten, bijvoorbeeld om goederen binnen te halen, en tunnels onder de steden.
"Die laatste soort is gebouwd voor stedelijke oorlogsvoering. Daar verstopt Hamas zich", zegt Kwarten. "En het zijn mooie tunnels. Je zit niet als een mol in de aarde, er is licht en je kunt er rechtop lopen."
Ranstorp noemt Hamas ook creatief als het gaat om wapenproductie. "Ze produceren het grootste deel van hun wapens zelf. Slechts tien procent van de raketten wordt naar binnen gesmokkeld", zegt hij.
De wapenproductie van Hamas vindt plaats in Gaza zelf. Afgelopen week heeft het Israëlische leger veel aanvallen uitgevoerd op het gebied. Toch lijken Hamas en zijn wapenproductie nog niet uitgeschakeld.
Volgens Jeroen Gunning, Hamaskenner en hoogleraar aan het King's College in Londen, komt dat door de tunnels. Daar liggen veel wapens en raketten veilig verstopt. "Je kunt raketten onder de grond vervoeren en ze vervolgens bovengronds afschieten." Daarnaast zijn er volgens Gunning vooral vrouwen en kinderen omgekomen bij de recente aanvallen op Israël. Hamas is nog niet hard geraakt.
Voorbereiding op offensief
"Hamas heeft veel tijd gehad om zich voor te bereiden op het grondoffensief", zegt arabist Kwarten. Experts verwachten dat Hamas vallen en hinderlagen heeft klaargelegd voor wanneer er Israëlische soldaten binnenvallen.
"Dat hebben we in het verleden, bijvoorbeeld in 2014, ook gezien", zegt Kwarten. "Er waren toen ook afleidingsmanoeuvres. Hamas had bijvoorbeeld etalagepoppen verkleed als strijders om zo Israëlische militairen af te leiden. Het wordt een klassieke straatoorlog."
"Wat we horen is dat Hamas deze strategie al twee jaar heeft voorbereid", zegt Gunning. Maar in hoeverre de groepering dit offensief zal overleven, blijft de vraag. De tunnels onder de huizen zijn voor het Israëlische leger onbekend.
Langetermijndoelen van Hamas
Hamas moet geweten hebben dat Israël zou reageren op de aanvallen van 7 oktober en dat er ook aan Palestijnse kant veel slachtoffers zouden vallen. Dus waarom deed Hamas dit?
Volgens Gunning zijn er meerdere redenen. Een belangrijk punt is de ultrarechtse coalitie die op dit moment in Israël regeert. "Het is de meest rechtse regering in de geschiedenis van Israël, veel politici roepen op tot het annexeren van de Westoever", zegt de hoogleraar. "Hamas wil solidariteit met de Westoever en leiderschap van de Palestijnse zaak uitstralen."
In deze video van Nieuwsuur wordt de ontstaansgeschiedenis van Hamas geschetst:
Ook speelt volgens Gunning mee dat steeds meer Arabische landen, waaronder Saoedi-Arabië, hun banden met Israël aan het normaliseren zijn. En dan is er nog de situatie in Gaza zelf. "De radicalere tak van Hamas is de laatste jaren groter geworden, deels doordat Hamas' politieke beleid tot niets leidde. Zij hebben gedacht: de laatste twee oorlogen waren niet extreem genoeg om iets aan de situatie te veranderen, we gaan het extremer aanpakken."
Wat Hamas op lange termijn wil bereiken, hangt af aan wie je het vraagt. "De radicale tak wil al het land van Israël terug. De pragmatische tak wil het einde van de bezetting en een Palestijnse staat volgens de grenzen van 1967", zegt Gunning. "Maar door het geweld op 7 oktober zijn alle vormen van onderhandeling met Hamas onmogelijk geworden voor Israël."
