Met een voorspelde 37 zetels wordt de PVV van Geert Wilders veruit de grootste partij in de Tweede Kamer. Als die prognose klopt, wint de PVV er 20 zetels bij. Waar komen die nieuwe stemmers vandaan?
Een deel van hen is 'honkvast', laat voorlopig onderzoek van Ipsos zien. Van de PVV-kiezers stemde 40 procent in 2021 ook al op die partij. Daarnaast stapte een kleine 15 procent over van de VVD. 12 procent van de huidige PVV-stemmers geeft aan bij de vorige verkiezingen niet gestemd te hebben, blijkt uit de door Ipsos onderzochte kiezersbewegingen .
BBB
Ook de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas (vooralsnog 7 zetels) blijkt dit jaar een groep voorheen afwezige kiezers te hebben aangeboord. Bijna een vierde van de BBB-kiezers ging in 2021 niet naar de stembus, peilde Ipsos. De BBB raakt relatief wel een fors aantal kiezers (30 procent) kwijt aan de PVV.
GroenLinks-PvdA
Dan GroenLinks-PvdA (in de prognose 25 zetels). Die gecombineerde lijst profiteert volgens het onderzoek vooral van het voormalige electoraat van D66: ruim een kwart (29 procent) van de kiezers van GroenLinks-PvdA koos vorige keer voor de partij van Sigrid Kaag.
Daarnaast moest de combinatie GroenLinks-PvdA het vooral hebben van stemmers van de twee oude, aparte partijen. 22 procent van de kiezers van GroenLinks-PvdA stemde de vorige keer GroenLinks. Dat gold ook voor de PvdA.
NSC
Nieuwkomer NSC - volgens de prognose goed voor 20 zetels - lijkt vooral te hebben geput uit het electoraat van het CDA. Een kwart van de NSC-kiezers stemde vorige keer op het CDA. Ook haalde NSC veel kiezers weg bij de VVD (17 procent) en D66 (15 procent). Ongeveer 8 procent kwam van de SP.
Wie moet de premier worden?
Het kiezersonderzoek van Ipsos geeft ook inzicht in de beweegredenen van kiezers bij deze stembusgang. Ruim de helft van de mensen in het onderzoek gaf aan dat het thema 'immigratie en asiel' een grote rol speelde bij de partijkeuze. 38 procent vond dat het onderwerp 'enigszins' bepalend was. Onder PVV-stemmers waren immigratie en asiel het meest van belang voor de stemkeuze.
Over wie Mark Rutte moet opvolgen als premier, zijn kiezers in het onderzoek verdeeld. 16 procent van de ondervraagden ziet van alle lijstrekkers Dilan Yesilgöz (VVD) het liefst als nieuwe premier. Een even groot aantal respondenten acht Wilders de meest geschikte kandidaat. Timmermans (GroenLinks-PvdA) komt in het kiezersonderzoek op plek drie.
Hoe ziet Nederland een nieuw kabinet dan voor zich? Ruim een derde van de ondervraagden geeft de voorkeur aan een rechts kabinet, een vijfde (22 procent) ziet liever een coalitie over links. De overige ondervraagden willen een centrumkabinet of hebben geen nadrukkelijke voorkeur.
Over hoe dat kabinet er in de praktijk uit moet zien, zijn de ondervraagden verdeeld. Een derde van hen (36 procent) vindt dat de PVV mee moet regeren. Maar een ongeveer even groot aantal (30 procent) vindt juist dat de partij van Wilders buiten de coalitie moet blijven. Ook geeft bijna de helft (45 procent) aan dat Forum voor Democratie niet mee moet doen.
