Debat voorbij • 'Besluit val kabinet verliep in goede sfeer' • Schippers geen VVD-lijsttrekker

Zo lang zit Rutte er al

Dat premier Rutte zijn vertrek aankondigde, voor aanvang van het Kamerdebat, was een grote verrassing. Hij is al premier sinds oktober 2010. Toen was Barack Obama net een jaar president van Amerika; de Britten zijn sindsdien al vijf premiers verder. Een overzicht:

Debat voorbij: zomervakantie Tweede Kamer begonnen

Het debat over de val van het kabinet Rutte IV is voorbij en de vakantie kan nu echt beginnen. De Tweede Kamer zou zich eigenlijk de komende weken buigen over de onderwerpen die "controversieel" verklaard worden. Dat betekent dat er een lijst komt van dossiers waar de Tweede Kamer geen besluiten meer over heeft.

Kamervoorzitter Bergkamp wilde midden in het reces, op 27 juli, hierover stemmen, maar dat is nu verschoven naar 12 september. In augustus kan het samenstellen van die lijst dan voorbereid worden.

Edith Schippers niet beschikbaar als lijsttrekker VVD

Oud-minister Edith Schippers is niet beschikbaar om Mark Rutte op te volgen als VVD-lijsttrekker. Dat heeft ze desgevraagd laten weten. Schippers is in mei gekozen in de Eerste Kamer en wordt daar fractievoorzitter van de VVD. Toen ze zich kandidaat stelde voor die functie werd er gespeculeerd dat zij een eventuele opvolger zou zijn voor Rutte. Zelf sloot ze die mogelijkheid toen ook niet uit. Maar nu zegt ze dus 'nee'.

Over Rutte zegt ze dat zijn belang voor Nederland niet de onderschatten is. "Hij heeft het land door vele crises geloodst, zoals de financiële crisis, kort na zijn aantreden."

Lees hier: Terugblik op het tijdperk-Rutte

Hij gaat de geschiedenisboeken in als de langstzittende minister-president van het land, maar het had maar weinig gescheeld of Mark Rutte was nooit lijsttrekker van de VVD geworden. Lees hier een terugblik.

Rutte zegt ook: half november naar de stembus

Een exacte datum is er nog niet, omdat de Kiesraad die vaststelt. Maar premier Rutte denkt, op basis van allerlei deskundigen, dat de verkiezingsdatum "rondom half november" is.

Rutte boos op Paternotte (D66) over 'frame' vluchtelingenkinderen

De premier reageert als door een wesp gestoken op de vraag van D66-fractievoorzitter Jan Paternotte of de val van het kabinet echt onvermijdelijk was. Er liggen volgens Paternotte nu veel zaken stil omdat de VVD het zo belangrijk vindt om de nareis van vluchtelingenkinderen te beperken. Rutte beschuldigt hem daarop van spelverruwing. "Het zit mij enorm dwars dat D66 al sinds vrijdag het frame verspreidt dat wij vluchtelingenkinderen in de steek willen laten." Volgens de premier zou Nederland gewoon vasthouden aan het mensenrechtenverdrag, waarin staat dat iedereen recht heeft op een gezinsleven.

Rutte herhaalt: besluit val in 'goede sfeer' en 'niemand heeft stekker eruit getrokken'

Rutte vertelt wat er volgens hem voorafging aan de val van het kabinet. Uit diverse reconstructies blijkt dat Rutte de andere coalitiepartijen (CDA, D66 en ChristenUnie) heeft verrast met de VVD-eis om het nareizen van familie van asielzoekers te beperken.

De VVD wilde die eis niet van tafel halen, hoewel dat voor de ChristenUnie als "gezinspartij" niet aanvaardbaar was.
Rutte zegt nu dat tijdens diverse overleggen duidelijk werd dat strengere asielmaatregelen "niet betekenisvol genoemd" konden worden als nareizende familie niet geweerd kon worden.

"Het was een goede discussie in een goede sfeer". Hij ontkent ook dat de VVD uit was op de val van het kabinet. "Geen van de partijen was op weg naar de uitgang, niet een partij heeft de stekker eruit getrokken."

De Partij voor de Dieren reageert verbaasd op de woorden van Rutte. "U vertelt weer losjes alsof het zo verlopen is. Maar we weten, ook uit de woorden van de ChristenUnie, dat het niet klopt."

Rutte lovend over Haagse politiek: 'als het moet, staan we als man en vrouw achter elkaar'

Demissionair premier Rutte heeft de afgelopen uren, ook van zijn politieke tegenstanders, complimenten gekregen voor zijn "onvermoeibare inzet voor Nederland". Zo was PVV-leider Wilders vandaag opvallend mild. Aan het begin van het debat uitte Rutte waardering voor de woorden van zijn "vriend" Wilders. Hij was ook complimenteus over de houding van de andere partijen in de Tweede Kamer. "We kunnen vreselijke dingen over elkaar zeggen over de inhoud", zei Rutte. "Maar bij belangrijke onderwerpen staan we als man en vrouw achter elkaar."

Jonge boeren en tuinders: 'We willen werken aan nieuwe ideeën en oplossingen'

Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) hoopt op nieuwe politici met positieve energie. "Ik zie nu veel mensen die opstappen, naast Rutte ook Hoekstra en Heerma. Dat betekent dat je een hele nieuwe generatie van politici gaat zien", zegt NAJK- voorzitter Roy Meijer. "Wij, als nieuwe generatie boeren en tuinders, hopen dat die nieuwe politici met positieve energie samen met ons aan de slag willen om te werken aan nieuwe ideeën en oplossingen. Wij willen ondernemen. Wij willen vooruit!"

Debat weer even geschorst tot 16.00 uur, dan Rutte aan het woord

Alle fracties in de Tweede Kamer zijn nu aan het woord geweest over de val van het kabinet en het plots aangekondigde vertrek van VVD-leider Rutte. Straks gaat de demissionaire premier onder meer in op de vraag of de kabinetsval echt onvermijdelijk was. Hij begint zijn beantwoording om 16.00 uur.

Ouwehand: geïnspireerd door ChristenUnie

Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren looft de opstelling van regeringspartij ChristenUnie in de kabinetscrisis. "Ze bleven staan voor de fundamentele rechten van kwetsbare vluchtelingen. Ze hebben het fantastisch gedaan. Ik voelde me geïnspireerd", zei ze. Over premier Rutte is ze een stuk minder positief: "Ik heb waardering voor alle uren die hij heeft gewerkt, ik doe het hem niet na. Maar inhoudelijk blijf ik kritisch. Je moet geen leugens verkopen aan de Tweede Kamer." Ouwehand vindt dat Rutte onder andere gelogen heeft over de ernst van het toeslagenschandaal.

Van der Plas: ik heb gedanst met Partij voor de Dieren-Kamerlid

Op straat wordt wisselend gereageerd op het vertrek van Rutte

Vertrekkend CDA-leider Hoekstra maakt een grapje

CDA-fractievoorzitter Heerma belooft nieuwe generatie politici

De CDA-fractievoorzitter heeft ook zijn eigen vertrek aangekondigd en zegt dat met het vertrek van Rutte er een einde komt aan een "tijdperk". Hij zegt dat er binnen de CDA-fractie een nieuwe generatie politici is ontstaan. "Het gaat om politici die zich verzetten tegen de kilte van de overheidsbureaucratie." Hij hoopt ook op een inhoudelijke verkiezingscampagne.

Podcast De Dag over vertrek Rutte

Hoewel er al langer over de politieke houdbaarheid van Mark Rutte werd gespeculeerd, kwam het nieuws vanochtend voor velen als een schok. In podcast De Dag een eerste analyse van politiek commentator Kees Boonman, die Mark Rutte al vanaf dag één kent en die de onverwachte aankondiging erg 'Ruttiaans' vindt.

De val van het kabinet en het vertrek van Rutte luiden volgens Boonman een 'politieke klimaatverandering' in die zijn weerga niet kent. "We leven in een instabiel tijdperk, in een instabiele geopolitieke situatie en in een instabiele nationale situatie." Je kunt de podcast hier beluisteren.

Agractie: 'Goed contact met Rutte heeft nooit wat opgeleverd'

Voorman van boerenactiegroep Agractie Bart Kemp vindt het vertrek van Rutte 'toch verrassend' en 'niet negatief'. "Hij werd verguisd en verafgood, het is een lang tijdperk geweest. Voor boeren is het nieuws niet negatief, het geeft kansen aan andere partijen zoals BBB en Ja21." Kemp zegt dat hij vaak direct contact met Rutte heeft. "Even bellen of via sms. Het is een sympathieke man, maar glad. Het contact was goed, maar niet vruchtbaar. Het heeft ons nooit wat opgeleverd."

Vluchtelingenwerk: 'VVD en Rutte gingen mee in polarisatie asieldebat'

Vluchtelingenwerk Nederland, vindt dat de VVD en Rutte zijn meegegaan in de polarisatie in het asieldebat. "Daardoor hebben de VVD en Rutte een politieke patstelling gecreëerd die nu leidt tot de situatie van vandaag", zegt bestuursvoorzitter Frank Candel.

Volgens hem zijn er in de praktijk "meer dan voldoende oplossingen voorhanden", maar is het "juist de politiek die die praktische oplossingen blokkeert". Als belangrijkste voorbeeld noemt Candel de spreidingswet. "Het land en zeker alle burgemeesters in het land hebben die gewoon nodig om het opvangvraagstuk te kunnen oplossen, kleinschalig waar dat kan. Ik hoop dan ook dat de Tweede Kamer het landsbelang vooropstelt en de wet verder helpt."

‘Rutte had altijd een dilemma, hoe wordt mijn exit?’, zegt vriend Jort Kelder

Goede vriend van Rutte Jort Kelder wist niet dat hij zou stoppen, maar is er niet verbaasd over. "Hij appte mij van het weekend nog 'het was een pittige week', zo flegmatisch als Mark dat kan doen."

Kelder denkt dat Rutte altijd een dilemma had en zich afvroeg 'wanneer ga ik een keer weg, hoe wordt mijn exit?'. "Hij wilde natuurlijk niet echt weg, maar dat toch op een goeie manier bepalen, verbaasde mij niet, want alles afwegende zouden het hele moeilijke maanden worden nu." Kelder vindt de beslissing heel verstandig, maar wel "verdrietig". "Het doet ook iets met mij."

Debat geschorst tot 14.15 uur

De Kamerleden gaan even lunchen.

VVD-voorzitter: bestuur komt deze week met kandidaat-lijsttrekker

Het VVD-bestuur wil deze week al komen met een kandidaat-lijsttrekker. Dit heeft partijvoorzitter Wetzels bekendgemaakt in een brief op de website over het vertrek van Rutte. De voorzitter zegt dat hij veel respect heeft voor "dit moeilijke besluit", looft Rutte voor 17 jaar "ongeëvenaarde toewijding en vastberadenheid" en is blij dat Rutte nog demissionair premier wil blijven. "Zoals gewoonlijk starten we de lijsttrekkersprocedure op en zal het Landelijk Bestuursoverleg deze week komen met een kandidaat-lijsttrekker", eindigt Wetzels zijn brief.

Wat zei Rutte letterlijk over zijn vertrek?

"Tot slot, voorzitter, wil ik nog iets persoonlijks zeggen. Er is de afgelopen dagen gespeculeerd over wat mij zou motiveren.

En het enige antwoord is Nederland. Mijn positie daaraan is volstrekt ondergeschikt. Gisterochtend heb ik het besluit genomen dat ik niet opnieuw beschikbaar ben als lijsttrekker van de VVD. Bij het aantreden na de verkiezingen van een nieuw kabinet, zal ik de politiek verlaten. En ik heb gistermiddag mijn partijvoorzitter en fractievoorzitters daarvan op de hoogte gesteld. Dat is mijn persoonlijke afweging die losstaat van de ontwikkelingen de afgelopen weken. Maar ik wilde u dat wel aan het begin van dit debat vertellen. Dit debat moet gaan over ons land."

PvdA tegen VVD': symboolpolitiek over ruggen van kinderen'

PvdA-fractievoorzitter Kuiken voegt zich ook nadrukkelijk bij de partijen die geen enkel begrip hebben voor de opstelling van de VVD. De partij vindt het ook onbegrijpelijk dat er niet geprobeerd is om de arbeidsmigranten in Nederland te beperken. "Over de ruggen van arme kinderen heeft u het kabinet laten vallen, terwijl er niets is gedaan aan de stikstof- ,woon- en energiecrisis", schampt Kuiken. "He is pure symboolpolitiek en dat is niet goed te praten."

Werkgevers: 'Rutte enorme pleitbezorger voor land en Nederlandse bedrijfsleven'

Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland noemen het stoppen van Mark Rutte als lijsttrekker van de VVD "niet geheel onverwacht" na de val van het kabinet afgelopen vrijdag. Wel roemen ze hem, onder andere omdat hij in "moeilijke politieke constellaties" meerderheden heeft gevonden voor dossiers zoals de nieuwe pensioenwet en zijn aanpak in de coronaperiode. Hij heeft zich hard gemaakt voor Europese samenwerking, schrijven werkgeversorganisaties in een gezamenlijke verklaring.

"Ook buiten Europa was hij een enorme pleitbezorger voor ons land en het Nederlandse bedrijfsleven."

Ook regeringspartijen D66 en CU scherp tegen VVD-fractievoorzitter Hermans

Coalitiepartijen D66 en de ChristenUnie laten ook hun ongenoegen blijken over aangescherpte asielkoers van de VVD, die de basis is geweest van de val van het kabinet-Rutte. De VVD wilde pers e de komst van familie van asielzoekers beperken; D66 en de ChristenUnie waren het daar niet mee eens. "Waarom wilde u dit nu? Was dit het waard?", vroeg D66-fractievoorzitter Paternotte aan Hermans. CU-leider Bikker benadrukt dat het maar om een groep van zo'n 5000 familieleden gaat en er honderdduizenden arbeidsmigranten wel van de VVD naar Nederland mogen komen.

Hermans blijft zeggen dat de VVD de instroom te hoog vond. "Dat is iets dan niet goed gaat, daar moesten we op ingrijpen."

Tijdens het debat over de val van het kabinet halen oppositiepartijen PvdD, Groenlinks en PvdA fel uit tegen VVD-fractievoorzitter Hermans op het thema migratie.

Harde uithaal PvdD naar VVD: asielkwestie met opzet op spits gedreven

De Partij voor de Dieren is de eerste partij die in het debat begint over de manier waarop de VVD de asielkwestie, naar hun idee, hebben gebruikt voor politiek gewin. Volgens partijleider Esther Ouwehand heeft de VVD de asielproblemen in Nederland bewust uitvergroot om vervolgens het kabinet erop te laten vallen. "Jullie hebben fictief een probleem gecreëerd over de rug van kwetsbare mensen. Jullie hebben met opzet het op de spits gedreven en dat is spuuglelijke politiek", aldus Ouwehand tegen VVD-fractievoorzitter Sophie Hermans. Zij ontkent dit en zegt dat de VVD zich heeft ingezet voor de opvang van "echte vluchtelingen."

Ook Denk en Bij1 zijn zeer kritisch over koers van de VVD-fractie.

Nabestaande MH17: 'Rutte grootste supporter die we ons hadden kunnen wensen'

Piet Ploeg, voorzitter van Stichting Vliegramp MH17, kijkt goed terug op het vele contact dat hij met demissionair premier Rutte had. "Mark Rutte was de grootste supporter van nabestaanden van de MH17 die we ons hadden kunnen wensen. Vanaf het allereerste begin is hij zeer betrokken geweest, ook bij het oplossen van problemen of knelpuntjes waar dingen niet goed gingen."

Ploeg noemt Rutte 'altijd zeer benaderbaar'. "Of het nou ging over camerabeelden op Schiphol, herdenken of faciliteren van belangenbehartiging van nabestaanden. We grepen eigenlijk nooit mis bij hem. Hij was niet alleen zakelijk, maar ook emotioneel zeer betrokken." Rutte noemde vanochtend de vliegramp met MH17 het belangrijkste politieke moment in zijn leven.

Coalitiepartijen reageren op het vertrek van Rutte

GroenLinks en PvdA houden het kort: nieuwe politieke tijd aangebroken

De twee linkse partijen hebben inmiddels afgezien van het indienen van een motie van wantrouwen en gebruiken hun spreektijd ook om waardering uit te spreken voor de jarenlange inzet van Rutte. GroenLinks benadrukt dat het belangrijk is om het stikstofprobleem in ieder geval wel aan te blijven pakken. PvdA-fractievoorzitter Kuiken wenst Rutte heel veel sterkte. "Op naar nieuwe lucht."

Wilders in debat: stop met uitsluiten van PVV: 'Wij willen samenwerken'

De PVV-leider begint zijn betoog met het complimenteren van de inzet van de VVD-premier. En de Kamerleden roffelen lang op de tafel om de woorden van Wilders te ondersteunen. Inhoudelijk zegt Wilders dat het belangrijk is om een streng asielbeleid te gaan invoeren. Ook benadrukt Wilders dat de PVV niet aan de kant wil blijven staan en graag met andere partijen wil samenwerken. "Stop met het uitsluiten van de PVV."

Zie hier het dankwoord van Wilders:

Klaver (GroenLinks) en Marijnissen (SP) reageren op vertrek van Mark Rutte

Van der Plas (BBB): 'knetterharde werker, die het niet altijd handig aanpakte'

De leider van de BBB zegt dat ze totaal verrast was en ervan uit was gegaan dat Rutte campagne zou gaan voeren met een hard asielstandpunt. Ze vindt het vertrek verstandig en toont wel waardering voor de VVD-leider. "Hij was een knetterharde werker, maar hij heeft het niet altijd handig aangepakt. Het is niet iemand die snel een fout toegeeft". Ze noemt het vertrek voor Rutte zelf een persoonlijk drama.

CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma wil ook niet meer op een nieuwe lijst

Ook CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma vindt het tijd om te stoppen na de verkiezingen. Hij wil niet meer op de nieuwe lijst staan van de nieuwe kandidaat-Kamerleden. Hij zegt dat het tijd is voor een nieuwe generatie. "De fractie zit vol nieuwe talenten", aldus Heerma, die al tien jaar in de Tweede Kamer zit.

PVV-leider Wilders spreekt respect uit: 'Hij wilde wel het beste voor Nederland'

PVV-leider Wilders is opvallend lovend over Rutte, de politicus waar hij de afgelopen jaren veel aanvaringen mee heeft gehad. "We waren politiek als water en vuur, maar ik ben er wel van overtuigd dat hij het beste wilde voor Nederland. Ik heb veel respect wat hij heeft gedaan in al die jaren. Hij was een enorm werkpaard." Wilders benadrukte erbij dat hij andere keuzes zou hebben gemaakt.

De PVV-leider wil trouwens, meldt hij meteen, verder als lijsttrekker. Hij wil ook premier worden. "Dat is niet meer dan logisch als je lijsttrekker wil worden, wil je dat ook."

Wiegel: 'Grote verrassing, maar verstandig'

VVD-coryfee Hans Wiegel noemt het besluit van Rutte in het NPO Radio 1 programma Spraakmakers "een grote verrassing". Wel vindt hij het vertrek van de demissionair premier een "heel verstandige" beslissing. Ook denkt hij dat het goed is voor de VVD.

"Als je lang zit, dan zeggen mensen 'nou laat die man een keertje weggaan'. Dat hij heeft hij nu zelf beslist. Ik ben ook minister geweest en ik ben op een gegeven moment ook weggegaan. En dan ga je weer wat anders doen. En daar heeft hij misschien ook wel over nagedacht. Daar zal hij nu niets over zeggen maar hij zal er vast over nadenken. Iedereen heeft gezegd: 'goh man je doet het al zo lang, hou er een keer mee op. Dat heb ik zelf ook wel eens gezegd terwijl we een borrel aan het drinken waren."

Wiegel zegt er over na te willen denken wie Rutte moet opvolgen als VVD-leider. "Ik ga morgen naar Den Haag en dan ga ik met een paar mensen eten."

Oppositiepartijen: verstandig besluit

Bij de oppositiepartijen wordt tevreden gereageerd op het aangekondigde vertrek van de premier. "Het is goed voor Nederland", zegt SP-leider Lilian Marijnissen. Ook Sylvana Simons van Bij1 noemt het "goed nieuws" en wil dat Rutte meteen opstapt. Farid Azarkan van Denk spreekt over "de juiste beslissing op het verkeerde moment". Rutte had eerder moeten opstappen.
Caroline van der Plas van BBB spreekt over een "heel verstandig besluit".

SGP-leider Kees van der Staaij zegt dat Mark Rutte "duidelijk zijn stempel heeft gedrukt op de Nederlandse politiek". Van der Staaij zegt op Twitter dat Rutte zijn ambt "met verve, ook in zware tijden" vervulde.

Rutte licht vertrek toe: 'Juiste moment om stokje door te geven'

Klaver: motie van wantrouwen van tafel

Enkele oppositiepartijen, GroenLinks, PvdA en ook de PVV, hadden aangekondigd om in het debat een motie van wantrouwen in te dienen tegen Rutte. GL-partijleider Jesse Klaver zegt dat de motie van wantrouwen van tafel is. "Rutte heeft zelf aangegeven dat hij het landsbelang kiest voor het partijbelang. Dus daarmee is ons vertrouwen terug dat hij als demissionair premier het land kan leiden."

Rutte blijft tot nieuw kabinet demissionair premier

Rutte vertrekt niet meteen. Hij blijft demissionair premier tot er een nieuw kabinet is gevormd. De koning heeft hem gevraagd om de grote dossiers nog te blijven behandelen, zoals de oorlog in Oekraïne en de afhandeling van de Toeslagenaffaire en 'Groningen'. In samenspraak met de Tweede Kamer wordt bepaalde welke onderwerpen nog wel afgehandeld worden.

Rutte: geen idee wat ik ga doen, misschien lesgeven 'Niet naar de NAVO'

De VVD-leider wil geen typering geven van zijn bijna 13-jarige premierschap. "Dat moeten anderen maar doen." Hij zegt nog niet te weten wat hij gaat doen. Nu geeft hij al een keer per week maatschappijleer op het Johan de Wittcollege in Den Haag. "Misschien ga ik dat een paar dagen doen". Hij zegt geen interesse te hebben in een topbaan, bijvoorbeeld bij de NAVO.

'Gemengde gevoelens, met emoties, maar het voelt goed'

Rutte heeft het besluit zondagochtend genomen en hij is er niet door de VVD-top om gevraagd. "Ik doe dit met gemengde gevoelens, met emoties. Ik hou zielsveel van de ploeg. Maar het voelt goed." Hij noemt de MH17 het belangrijkste politieke moment in zijn leven. "Dat was zo groot."

Rutte stopt als VVD-leider: vertrekt uit politiek

De demissionair premier begint met een korte verklaring: hij stopt als VVD-leider. Hij vertrekt uit de politiek. Afgelopen vrijdag, na de val van zijn kabinet, zei Rutte dat hij nog de energie en de ideeën had om door te gaan. Maar dit weekend heeft hij besloten om een einde te maken aan zijn politieke carrière.

"Er is de afgelopen dagen gespeculeerd over wat mij zou motiveren. Het enige antwoord is: Nederland", zei Rutte. "Mijn positie is volstrekt ondergeschikt daaraan. Zondag heb ik besloten dat ik niet beschikbaar ben als lijsttrekker voor de VVD bij de komende verkiezingen."

NOS-verslaggever Arjan Noorlander: ook Mona Keijzer wordt genoemd

Na het aangekondigde vertrek van CDA-leider Hoekstra wordt er meteen gespeculeerd over mogelijke kanshebbers voor een opvolger. De namen van de CDA-Kamerleden Henri Bontenbal en Derk Boswijk worden genoemd. "Maar die hebben nog niet heel veel bekendheid", constateert NOS-verslaggever Arjan Noorlander. De naam van voormalig CDA-Kamerlid en staatssecretaris Economische Zaken en Klimaat Mona Keijzer wordt genoemd, hoort Noorlander. Ze is zeer bekend binnen het CDA en daarbuiten, maar moest in 2021 vertrekken nadat ze zich kritisch had uitgelaten over het coronabeleid van het kabinet. In 2020 probeerde zij lijsttrekker te worden van de partij.

CDA-fractievoorzitter: respect voor afweging Hoekstra

CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma heeft "groot respect" voor de afweging van partijleider Wopke Hoekstra om zich niet beschikbaar te stellen voor het lijsttrekkerschap. Hoekstra maakte zijn vertrek vanochtend bekend via De Telegraaf.

"Jij laat nu zien dat het belang van ons land en onze partij boven jouw eigen belang staat, dat is karakter. Een eigenschap die niet iedereen in Den Haag is gegeven", reageert CDA-Kamerlid Derk Boswijk op het besluit van Hoekstra. Soortgelijke reacties zijn ook van andere Kamerleden te horen. "Dank voor het nemen van verantwoordelijkheid in een moeilijke tijd voor het CDA", twittert Kamerlid Henri Bontenbal. "Respect voor je besluit."

GroenLinks, PvdA en PVV willen dat demissionair premier Rutte per direct opstapt

Demissionair minister-president Mark Rutte moet per direct weg en worden vervangen door een buitenstaander. Dat zeiden PvdA-leider Attje Kuiken en GroenLinks-leider Jesse Klaver in Nieuwsuur. Ze komen vandaag in het debat over de val van het kabinet met een motie van wantrouwen van deze strekking tegen Rutte.

De linkse fractievoorzitters zeggen nog niet te weten of de motie het haalt. Het voorstel haalt het alleen als er steun is van minstens een van de coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie.

PVV-leider Geert Wilders had al eerder laten weten dat hij Rutte per direct weg wil hebben. "Ook een demissionaire premier kan gedwongen worden op te stappen. Morgen gaan we dat proberen", liet hij gisteren weten op Twitter.

Gelatenheid, verdriet en ook opluchting in de reconstructie van de val

Het kabinet viel vrijdagavond over het migratiebeleid. Na een maandenlange discussie over maatregelen om de asielinstroom te beperken concludeerden de vier coalitiepartijen dat ze er samen niet uit gingen komen. Vooral Ruttes VVD en de kleinste regeringspartij ChristenUnie stonden daarbij lijnrecht tegenover elkaar.

Lees in de reconstructie hoe Rutte vriend en vijand verraste (en over een minister die moedeloos zijn hoofd op tafel legt):

Hoekstra stopt als CDA-leider

Wopke Hoekstra heeft vanochtend via De Telegraaf laten weten dat hij niet meer beschikbaar is als lijsttrekker van het CDA. Hij zegt dat besluit al een tijdje geleden te hebben genomen. Hij legt uit dat hij zichzelf "meer een bestuurder dan een beroepspoliticus" voelt.

Dit weekend liet minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting al weten niet beschikbaar te zijn als lijststrekker. Het is nog niet bekend hoe en wanneer het CDA een nieuwe leider gaan kiezen.

Hoe nu verder met het beleid?

Het staat nu al vast dat Kamerleden deze zomer vaker van reces terug moeten komen. De komende weken gaan de verschillende Kamercommissies op hun thema bepalen welke onderwerpen nog door het demissionaire kabinet mogen worden behandeld. Op 27 juli volgt dan een debat waarin de hele lijst met zogenoemde controversiële onderwerpen wordt vastgesteld.

Gisteren deden zo'n twintig decentrale overheden, vakbonden, milieugroepen, netbeheerders en andere organisaties een oproep aan de Eerste en Tweede Kamer op om stilstand op verschillende beleidsterreinen te voorkomen.

Lees hier hoe het werkt met controversiële onderwerpen en wat er waarschijnlijk op de lijst komt:

Vanaf 10.15 uur verklaring Rutte over val kabinet

Het reces is nog geen week oud en vandaag komt de Tweede Kamer alweer terug om te debatteren. Op de agenda staat het bespreken van de val van het kabinet-Rutte IV.

Om 10.15 uur geeft demissionair premier Mark Rutte in de Kamer eerst een verklaring over "de ontstane politieke situatie". Vervolgens zal oppositieleider Geert Wilders van de PVV officieel een debat aanvragen en naar verwachting komen vanaf 11.00 uur verschillende fractievoorzitters aan het woord.

Het debat wordt live uitgezonden op NPO 1 en op NPO Politiek en Nieuws. Op deze site is een livestream te volgen en wordt een liveblog bijgehouden. Op NPO Radio 1 zijn gedurende de dag ook updates te horen.