In Sudan woedt sinds zaterdag een zware strijd tussen twee rivaliserende groepen. Het regeringsleger is in gevecht met de paramilitaire groep Rapid Support Forces (RSF).
Volgens artsen in het land zijn er 97 burgers en tientallen militairen omgekomen door het geweld. Vele honderden mensen zijn gewond geraakt. Onder de doden zijn drie VN-medewerkers. Ziekenhuizen kunnen de toestroom van slachtoffers niet aan, zegt het Rode Kruis van Sudan.
1. Wie zijn de strijdende partijen?
Het RSF is een militie met naar schatting 100.000 leden. Het is een voortzetting van de beruchte groepering Janjaweed, die medeverantwoordelijk wordt gehouden voor de genocide in de regio Darfur, begin deze eeuw. Aan het hoofd van de militie staat generaal Mohamed Hamdan Dagalo, beter bekend als Hemedti.
Na de coup in 2021 werd Hemedti aangesteld als vicepresident onder president Abdel Fattah al-Burhan, maar de laatste tijd namen de spanningen tussen de twee generaals toe. Ze liggen met elkaar in de clinch over hoe de RSF onderdeel moet worden van het regeringsleger. Die machtsstrijd is nu uitgelopen op een binnenlands conflict.
2. Hoe verloopt de strijd?
Waar conflicten in het verleden voornamelijk in de buitengebieden van Sudan werden uitgevochten, speelt de strijd zich nu met name af in de grote steden. In de hoofdstad Khartoem zouden beide partijen tienduizenden manschappen hebben. Pantservoertuigen rijden door de straten en gevechtsvliegtuigen voeren bombardementen uit.
Beide partijen beweren belangrijke locaties, zoals militaire bases en civiele installaties, van de tegenstander te hebben aangevallen of ingenomen. Zaterdag stelde de RSF al snel het presidentiële paleis te hebben bezet, maar het andere kamp sprak dit tegen. Het leger beweert dat het meerdere RSF-bases heeft veroverd, waaronder het hoofdkwartier van de militie in Khartoem.
3. Wat is de achtergrond van het conflict?
Het geweld van dit weekend is de nieuwste uitbarsting van spanningen die heersen in het land sinds de afzetting van president Omar al-Bashir in 2019. Sudanezen gingen toen massaal de straat op om het aftreden van al-Bashir te eisen, die op dat moment bijna dertig jaar aan de macht was. Met een staatsgreep wist het leger hem daartoe te dwingen.
Er werd een coalitie gevormd van militairen en burgerpolitici die het land richting een democratische toekomst moest leiden. Maar in 2021 nam het militaire deel van de regering, onder leiding van de twee generaals, de macht volledig over. Sindsdien wordt het regime bepaald door rivaliteit tussen de twee groeperingen.
In december sloten de militairen nog wel een overeenkomst met politici om de macht over te dragen aan een regering van burgers, maar over een aantal onderwerpen was geen overeenstemming. Onder andere dus over de vraag wie het leger zou moeten leiden en hoe de verschillende milities geïntegreerd moeten worden in dat leger.
4. Hoe wordt internationaal gereageerd op de gevechten?
Regeringsleiders van over de hele wereld veroordelen het geweld. De Verenigde Staten, China, Rusland, Egypte, Saudi-Arabië, de VN-veiligheidsraad, de Europese Unie en de Afrikaanse Unie hebben opgeroepen een einde te maken aan de vijandigheden.
Irma van Dueren, de Nederlandse ambassadeur in Sudan,is momenteel in Nederland. Ze zegt in Nieuwsuur te verwachten dat de strijdende partijen op een gegeven moment zullen moeten toegeven aan die druk en aan de onderhandelingstafel moeten plaatsnemen. "Er is zoveel druk dat ze bijna gedwongen worden om zo snel mogelijk een wapenstilstand te sluiten en te beginnen aan gesprekken."
5. Hoe staan de strijdende partijen daar tegenover?
Vandaag gingen beide generaals akkoord met een voorstel van de VN om een dagelijks staakt-het-vuren tussen 16.00 uur en 19.00 uur in te lassen. In die uren kunnen VN-medewerkers humanitaire hulp bieden en gewonden evacueren. In eerste instantie leek het erop dat de vuurgevechten afnamen, maar al snel werd de strijd hervat.
Afrika-correspondent Elles van Gelder sprak met ooggetuigen die zeiden dat de gevechten gewoon doorgingen. Bij het invallen van de avond brak de strijd weer in alle hevigheid los, meldt persbureau Reuters op basis van berichten van bewoners van Khartoem.
Khartoem ontwaakte maandagochtend met zwarte rookwolken en het geluid van geweerschoten:
