Sudanezen staan doodsangsten uit: 'Ik vrees een burgeroorlog'

• Elles van Gelder

  correspondent Afrika

"De ramen en deuren trillen van de vuurgevechten dus daar proberen we weg te blijven. Het geweld is heel dichtbij", vertelt de Sudanese Dallia Abdelmoniem aan de telefoon vanuit de hoofdstad Khartoem.

Sinds gisterochtend wordt er gevochten tussen het leger en de paramilitaire groep RSF, Rapid Support Forces. Het gaat om een machtsstrijd tussen twee generaals die samen aan het roer stonden in Sudan. Maar de afgelopen weken liepen de spanningen in het Afrikaanse land op en werden de vrienden vijanden.

'Hele nacht niet geslapen'

Er zijn explosies en luchtaanvallen, en burgers melden dat er heel veel wordt geschoten. "We hebben ons in het midden van het huis verschanst samen met mijn ouders, broers en zussen en kleine nichtjes en neefjes," vertelt Abdelmoniem, die in de stad als bakker werkt.

Op Twitter bericht ze over de situatie rondom haar huis, waar ze deze kogel heeft gevonden:

"We zijn hier met tien man en hebben de hele nacht niet geslapen. Het is afschuwelijk. We hadden niet gedacht dat het zo heftig en snel zou escaleren."

'Ik kan niet naar ze toe'

Dat vertelt ook de 39-jarige Mudathir, die niet thuis was toen de gevechten gisterochtend begonnen. Hij was in de kunstgalerie in Khartoem waar hij werkt toen er chaos en paniek uitbrak. "Ik kon niet meer naar huis, op de weg was het gekkenwerk. Bruggen waren dicht."

Hij houdt zich nu schuil bij een vriend. "Ik maak me veel zorgen om mijn gezin, mijn vrouw met drie jonge kinderen. Ze zijn hier zo'n achttien kilometer vandaan en mijn huis is dicht bij een militaire basis. Er waren daar bombardementen. Maar ik kan niet naar ze toe."

Bekijk hier beelden van de situatie in Sudan:

Ook de tienjarige Thirza uit Nederland heeft amper een oog dichtgedaan. Haar ouders werken als hulpverleners in Khartoem. Het gezin woont vlak bij het internationale vliegveld, waar hard wordt gevochten.

"Vanochtend was iedereen wel moe", zegt Thirza tegen het NOS Jeugdjournaal, "want vannacht waren er heel veel explosies. Ook nu is het te gevaarlijk om naar buiten te gaan, er zijn nog steeds gevechten." Om de tijd door te komen, spelen ze thuis spelletjes of kijken ze tv.

Oproep aan Nederlanders

Nederlanders in Sudan krijgen het dringende advies binnen te blijven. De situatie is zeer onveilig en onvoorspelbaar, schrijft Buitenlandse Zaken in een bericht.

"Wij weten niet hoe lang deze onveilige situatie aanhoudt. Houd rekening met een langer verblijf binnen. Inventariseer daarom uw voedselvoorraad en andere noodzakelijke middelen. Wees hiermee zuinig. U kunt het land niet verlaten. De luchthaven is nog gesloten."

Verscholen

Talloze burgers zitten net als Mudathir, Abdelmoniem en Thirza sinds zaterdagmorgen vast. Ze schuilen voor het geweld in huizen, scholen, moskeeën en andere gebouwen. Er zijn zorgen over de toegang tot voedsel en drinkwater.

Verspreid over het land zijn vele tientallen burgers om het leven gekomen door beschietingen. Ziekenhuizen kunnen de toestroom van gewonden niet aan, meldt het Sudanese Rode Kruis. Slachtoffers worden daarom ook op andere plekken opgevangen en behandeld.

Niet genoeg eten in huis

Sojoud Elgarrai, ook in de hoofdstad, denkt wel dat de internationale druk een verschil kan maken en dat de leiders bij zinnen gaan komen. "Aan beide kanten worden veel verliezen geleden, ziekenhuizen hebben geen plek en onvoldoende medicatie en wij, burgers, hebben ons ook niet voorbereid en hebben niet genoeg te eten thuis. Dit is onhoudbaar. Ik denk dat de ratio gaat winnen."

Ze is verbaasd dat de gevechten een tweede dag zijn ingegaan. "We dachten dat het leger snel de controle over zou nemen maar we hebben de RSF onderschat. We wisten dat ze ruzie hadden maar dachten dat ze zouden wachten tot na de ramadan om dit uit te vechten. Maar dat hadden we dus flink mis. Hopelijk houdt het snel op."

Het schuiladres van Mudathir is dicht bij een militair doelwit, het hoofdkwartier van het leger. "We weten niet precies waar de soldaten zijn. Misschien honderd meter hier vandaan. We zitten in een hoek van het huis. We horen artillerievuur en gevechtsvliegtuigen. Het is een groot deel van de nacht doorgegaan."

'Ze zijn allebei goed bewapend'

"Luister je mee?," vraagt hij. Zelfs door de telefoon klinken de gevechten angstaanjagend dichtbij. "Ik vrees een burgeroorlog maar denk tegelijkertijd dat het ook zo over kan zijn omdat het leger beter bewapend is. We houden de hoop dat dit het begin is van verandering. Soms komt dat pas na een moeilijke periode."

Abdelmoniem is minder optimistisch. "Ze willen allebei de macht en zijn allebei goed bewapend. Beide kampen hebben burgers vermoord en eisen de macht op. Ik weet niet of de internationale druk iets uit gaat maken. We maken ons ongelooflijk veel zorgen."