Rutte wil nog niet kwijt of hij excuses gaat maken voor slavernijverleden

Het is nog steeds niet helemaal duidelijk of het Nederlandse kabinet komende week excuses zal uitspreken voor het slavernijverleden. In zijn wekelijkse persconferentie wilde premier Rutte dat nog altijd niet zeggen. "Dat houden we tot maandag in nevelen gehuld." Wel maakte Rutte nogmaals duidelijk dat er wat hem betreft geen sprake zal zijn van herstelbetalingen aan particulieren na de eventuele excuses.

Maandag houdt Rutte een toespraak over het slavernijverleden in het Nationaal Archief in Den Haag. En alles wijst erop dat er dan ook excuses zullen worden uitgesproken, maar dat is formeel nog niet bevestigd.

Tot nu toe wil Rutte alleen kwijt dat hij namens het kabinet zal reageren op het rapport Ketenen van het verleden van het Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden.

In dat rapport uit 2021 staat dat Nederland excuses zou moeten aanbieden en zou moeten erkennen dat de slavernij en slavenhandel misdrijven tegen de menselijkheid waren en dat de gevolgen nog altijd voelbaar zijn. Het is destijds geschreven in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

'Als handelswaar verkocht'

Rutte herhaalde vanmiddag dat hij inhoudelijk niets wil zeggen over zijn toespraak. Hij wilde alleen kwijt dat hij iets gaat zeggen over "dat verschrikkelijke verleden dat we hebben met elkaar, waarin mensen ontmenselijkt zijn, als handelswaar zijn verkocht, op een verschrikkelijke manier zijn behandeld. Maar in welke termen ik dat ga doen, dat blijft voor maandag."

Hij zei ook nog een keer dat het stilstaan bij het slavernijverleden na zijn toespraak niet ophoudt, maar dat er het komende jaar meer zal gebeuren. In 2023 is het 150 jaar geleden dat er in de praktijk een einde kwam aan slavernij in de toenmalige Nederlandse kolonie Suriname.

Wat Rutte betreft komen er geen herstelbetalingen of schadevergoedingen. Er gaat naar verwachting maandag wel een brief naar de Tweede Kamer, waarin mogelijk bedragen komen te staan voor bijvoorbeeld onderwijsprogramma's over het slavernijverleden of onderzoeken daarnaar.

Kaag in Suriname

Ook vicepremier Kaag en de Surinaamse president Santokhi, die elkaar vandaag in Suriname hebben ontmoet, lieten zich niet uit over wat Rutte precies gaat uitspreken komende maandag. Wel zei Kaag dat komende maandag een belangrijk moment zal zijn, net als 1 juli 2023, wanneer de afschaffing van de slavernij wordt herdacht.

Kaag zei tijdens haar bezoek dat ze de commotie die ontstaan is rondom het excuses van het slavernijverleden betreurt. Santokhi "stelt op prijs" dat Kaag op bezoek is in het land. Kaag is daar gisteravond aangekomen om te spreken met belanghebbenden.

Suriname is pas vanaf vandaag officieel betrokken bij het proces, zegt de Surinaamse president:

Santokhi zei verder dat de excuses uiteindelijk onderdeel zullen worden de hele koloniale geschiedenis. Maar in dat traject moeten alle betrokken groepen zich herkennen en zich gehoord voelen, zegt de president.

Na de toespraak van Rutte in Den Haag zullen bewindspersonen in gesprek gaan op zeven verschillende locaties, waaronder Suriname. Minister Weerwind (Rechtsbescherming) zal in Suriname in gesprek gaan, maar zelf geen excuses aanbieden.