Rutte na overleg over slavernijexcuses: 19 december 'betekenisvol moment', maar niet het enige

Premier Rutte wil niet zeggen of er op 19 december daadwerkelijk excuses worden aangeboden voor het Nederlandse slavernijverleden. Na overleg op het Catshuis tussen leden van het kabinet en vertegenwoordigers van diverse organisaties en betrokkenen uit het Caribisch deel van het Koninkrijk, Suriname en Nederland, wilde hij alleen spreken van "een betekenisvol moment" waar alle betrokkenen samen een succes van willen maken.

De bijeenkomst was bedoeld om te praten over dat slavernijverleden. Eerder lekte uit dat het kabinet op 19 december excuses zou aanbieden en dat diverse bewindslieden die dag naar Suriname en de Caribische delen van het Koninkrijk zouden gaan. Dat leidde meteen tot veel gefronste wenkbrauwen aan de overkant van de oceaan. Organisaties die zich daar bezighouden met het slavernijverleden voelden zich geschoffeerd omdat ze niet bij de planning betrokken zijn geweest.

Na het overleg vandaag noemde Rutte het ergerlijk dat delen van plannen zijn gelekt, waardoor belanghebbenden het moesten doen met snippers informatie. Hij wilde dus niet ingaan op wat er precies op 19 december zal gebeuren, maar hij sprak van een 'moment': "Het is een proces dat doorloopt, want het is niet klaar op 19 december, dan is het volgende moment 1 juli volgend jaar, de grote herdenking en op 1 juli is het ook niet klaar, want het is pas klaar als de discriminatie van de laatste persoon in Nederland op grond van zijn of haar huidskleur gestopt is."

Rutte zei dat de gesprekken van vandaag tot nieuwe inzichten bij het kabinet hebben geleid, maar hij wilde niet zeggen welke.

De organisaties die vandaag deelnamen aan het gesprek in het Catshuis zijn tevreden met de manier waarop dat verliep. Voorzitter Mercedes Zandwijken van de stichting Keti Koti Tafel had zich "voor het eerst gehoord gevoeld". Premier Rutte heeft volgens haar door het gesprek "de noodzaak heeft ingezien dat er een dialogisch proces moet komen".

Een datum waarop de excuses daadwerkelijk worden aangeboden is er volgens haar nog niet. "Daar gaan we nu samen aan werken."

Volgens Zandwijken is het van belang dat de manier waarop de slavernij doorwerkt in het heden, in de vorm van racisme, ook aandacht krijgt. "Sorry zeggen is een heel precair proces. En dat doe je niet in je eentje."

Steekwoorden aandragen

"Er is met respect gesproken", constateerde de Curaçaose acteur Roland Colastica. Linda Nooitmeer, voorzitter van het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) had het gesprek ervaren als "goed, enerverend en open".

Voorzitter Roozer van het Surinaams Nationaal Comité Herdenking Slavernij zei na afloop dat hij van het kabinet verwacht dat er zo snel mogelijk een bewindspersoon naar Paramaribo komt om uitleg te geven. Daarnaast wil hij dat belanghebbenden steekwoorden kunnen aandragen die in de uiteindelijke verklaring komen te staan.

Wat Roozer betreft moet Nederland in ieder geval uitspreken dat de slavernij "een misdaad tegen de menselijkheid" was en dat er een 'herstelprogramma' komt.

Weerwind onacceptabel voor Suriname

Als er in Suriname excuses worden aangeboden, mag dat niet gebeuren door minister Weerwind voor Rechtsbescherming. "Hij is zelf een nazaat van slaven. Het moet gedaan worden door een witte man, zoals wij in Suriname zeggen. Dat is ook spiritueel. Als het kabinet toch Weerwind stuurt zullen we dat niet accepteren", maakte Roozer duidelijk.

Ook hij vindt de datum van 19 december te vroeg. Op de vraag waarom Rutte zo graag aan die datum vasthoudt, zei Roozer dat de premier in het gesprek heeft gewezen op de veranderende politieke situatie in ons land.

Als er nog veel langer gewacht wordt met de excuses zou het zomaar kunnen dat er geen meerderheid meer is die het steunt, suggereerde Rutte volgens Roozer. Partijen de stijgen in de peilingen, zoals de PVV, zijn tegenstander van het aanbieden van excuses.

1 juli

Volgend jaar is een herdenkingsjaar. Het is dan 150 jaar geleden dat er een eind kwam aan de slavernij in de Nederlandse koloniën. In Suriname en op de Caribische eilanden vinden veel mensen 1 juli volgend jaar het juiste moment voor excuses. Dat is de dag dat de afschaffing officieel wordt herdacht.

Officieel heeft het kabinet de uitgelekte plannen nooit bevestigd, ook niet dat er 200 miljoen euro wordt vrijgemaakt voor een bewustwordingsfonds en 27 miljoen euro voor een slavernijmuseum. Rutte zei eerder wel dat hij op 19 december een toespraak zal houden, waarin hij reageert op de Commissie Dialooggroep Slavernijleden. Die commissie adviseerde de Staat anderhalf jaar geleden excuses aan te bieden.