Tot op de minuut gepland: uitvaart Elizabeth trekt miljardenpubliek 

Vier miljard kijkers. Britse media speculeerden afgelopen week serieus dat de begrafenis van koningin Elizabeth zoveel kijkers zal trekken. Meer dan het aantal kijkers van de maanlanding, Live Aid en de beëdiging van Barack Obama bij elkaar.

Of dat een chauvinistische overdrijving is zal moeten blijken, maar duidelijk is dat het Verenigd Koninkrijk enkele uren tot stilstand komt: langs de route worden een miljoen mensen verwacht, Heathrow wordt stilgelegd en Britse media berichten over weinig anders.

De plechtigheden beginnen vanochtend rond 07.30 uur (Nederlandse tijd) met het sluiten van de deuren van Westminster Hall, waar de doodskist van de koningin de afgelopen vijf dagen stond opgebaard. Vooraf verwachtte het paleis dat een half miljoen mensen een laatste groet aan de vorstin wilden komen brengen. De rijen waren soms bijna 8 kilometer lang, een half etmaal wachten was geen uitzondering.

Wat vandaag volgt, doet niet onder voor een militaire operatie, met een tot op de minuut geregelde planning en genoeg eenheden om een klein land te bezetten.

Stipt om 11.44 uur Nederlandse tijd begint de kist aan de korte rit van de zetel van het parlement naar de nabijgelegen Westminster Abbey. In die middeleeuwse kerk trouwde Elizabeth in 1947 met prins Philip en werd zes jaar later haar kroning gevierd. Het is de eerste koninklijke uitvaart in de kerk sinds die van George II in 1760; ceremonies voor andere vorsten werden vooral gehouden in de kapel in Windsor waar ze begraven werden.

Koning Charles en zijn familieleden begeleiden de baar op een affuit getrokken door 142 marinemensen. Dit onderstel van een kanon werd ook gebruikt voor de begrafenis van Elizabeths vader George VI in 1952 en die van Winston Churchill in 1965, tot nu toe de laatste staatsbegrafenis.

De eerste gasten zitten dan al bijna drie uur te wachten in de kerk. De Britse regering is erbij (premier Truss houdt een bijbellezing), evenals regeringsleiders van de veertien andere landen die Elizabeth als staatshoofd hadden, met een delegatie van maximaal tien personen.

Parlementsleden zijn aanwezig, vertegenwoordigers van de Anglicaanse Kerk en leden van de hoogste Britse ridderorden. Ook zijn 200 burgers welkom die gehuldigd werden bij de laatste lintjesregen van Elizabeth, onder wie veel verpleegkundigen uit de coronatijd.

The Beast

Een ongekend aantal buitenlandse staatshoofden is aanwezig: de keizer van Japan op zijn eerste buitenlandse reis, de presidenten Biden en Macron en veel leden van Europese koningshuizen, onder wie koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Beatrix. Premier Ardern van Nieuw-Zeeland komt samen met de Maori-koning.

Uit logistieke overwegingen worden alle gasten vanuit een centraal verzamelpunt met luxe bussen naar de kerk gereden. President Biden is een van de weinigen die zijn eigen vervoer mogen gebruiken: hij neemt zijn gepantserde Beast mee.

Afgevaardigden worden verwacht uit de circa 185 landen waarmee Groot-Brittannië diplomatieke betrekkingen heeft. Afwezig zijn Rusland en Belarus vanwege de oorlog in Oekraïne en uit Myanmar, Syrië, Venezuela en Afghanistan is ook niemand welkom. Iran, Noord-Korea en Nicaragua is gevraagd slechts een hoge diplomaat af te vaardigen.

Kroon, scepter, rijksappel

Dit gemêleerde gezelschap zal vlak voor het middaguur in Nederland de doodskist binnengedragen zien worden. Daarop zullen de symbolen van Elizabeths macht worden gelegd: de schitterende Imperial State Crown die ze bij haar kroning ook gebruikte, haar scepter en de rijksappel.

De dienst wordt geleid door de deken van Westminster, met een preek van de aartsbisschop van Canterbury, geestelijk leider van de Anglicaanse Kerk. Naast premier Truss zal ook secretaris-generaal Scotland van het Gemenebest een bijbeltekst lezen.

Even voor het middaguur (plaatselijke tijd) geeft een trompettist met de Last Post het begin aan van twee minuten stilte in het hele land. Om rust te garanderen, onderbreekt Heathrow een kwartier daarvoor en erna het vliegverkeer. Met het volkslied en een door Elizabeth uitgekozen treurlied door een doedelzakspeler komt er een einde aan de dienst.

Big Ben luidt

Hierna vertrekt de koninklijke familie met de kist in eerste instantie te voet naar Elizabeths laatste rustplek in Windsor. Onder klokgelui van de Big Ben en kanonschoten uit Hyde Park loopt de processie zo'n 2 kilometer begeleid door onder meer Canadese Mounties, Noord-Ierse politiediensten en meerdere legerkapellen. Na aankomst bij Wellington Arch een uur later wordt de reis per auto vervolgd.

Even voor 17.00 uur (Nederlandse tijd) komt de rouwstoet aan bij St George's Chapel op het terrein van Windsor Palace. In de paleiskapel worden al sinds Edward IV in 1483 Britse royals begraven. Het is de laatste rustplaats van tien koningen, van wie er vier in de koninklijke crypte zijn bijgezet.

Enkele andere royals die begraven zijn in de kapel:

Hier volgt nog een kleine dienst, waarbij familie aanwezig is, maar ook leden van de hofhouding en gouverneurs-generaal en premiers van de landen waarvan Elizabeth staatshoofd was. Zij zullen zien hoe de hofmaarschalk zijn staf breekt, als teken van het einde van een tijdperk.

Kroon, scepter en rijksappel worden daarna plechtig op het altaar geplaatst. Officieel mogen deze kroonjuwelen slechts door drie personen worden aangeraakt: de monarch zelf, de aartsbisschop bij de kroning en de kroonjuwelier die over de schatten gaat.

Als Elizabeths kist in de crypte verdwijnt, worden de nieuwe titels van haar opvolger geproclameerd. Met een zegen en wederom het volkslied eindigt de ceremonie. Als de camera's uit zijn gegaan, volgt het besloten deel van de plechtigheid voor de familie.

Vanavond wordt Elizabeth in besloten kring met prins Philip bijgezet in de King George VI Memorial Chapel. Daar liggen ook haar vader, moeder (de Queen mum) en zus Margaret al begraven.

Voor de bijzetting wordt de doodskist van Philip weer uit de crypte gehaald, waar die na zijn overlijden vorig jaar wachtte op hereniging met zijn vrouw.