'Vertrek Oekraïense militairen uit Azovstal vooral van symbolisch belang'

• Jules Jessurun

  redacteur Online

Het vertrek van de laatste Oekraïense militairen uit het Azovstal-complex in Marioepol is vooral van symbolisch belang, zeggen experts. Sinds gisteravond worden de militairen per bus geëvacueerd naar plaatsen die onder controle staan van pro-Russische separatisten, maar het is nog onduidelijk wanneer iedereen weg is uit het complex.

De Oekraïense president Zelensky zei hier gisteravond over dat "Oekraïne zijn helden in leven nodig heeft" en volgens het Oekraïense leger was de militaire operatie voltooid. "Strategisch maakt dit niet uit", zegt generaal buiten dienst Mart de Kruif. "Marioepol was al in handen van Russen. De verbinding tussen de Donbas en de Krim was er al."

In Kiev werd opgelucht gereageerd op het nieuws van het vertrek van de militairen:

"Zelensky had het al opgegeven", beaamt Frans Osinga, hoogleraar oorlogsstudies in Leiden. "Voor hem was het strategische doel al behaald." Hij ziet dat beide landen op een andere manier met het nieuws omgaan. "Het voedt aan beide zijden de narratieven." Zo kan Zelensky volgens de twee experts terecht zeggen dat de militairen in het complex erin zijn geslaagd om de Russen lange tijd bezig te houden.

Aan de andere kant kan president Poetin hiermee laten zien dat Marioepol nu definitief in Russische handen is. En hij zou goede sier kunnen maken met de humanitaire behandeling van de Oekraïense militairen, denken de experts. Onder de militairen zijn leden van het ultranationalistische Azov-bataljon, die door Poetin nazi's worden genoemd.

De Kruif: "De Russische regering zal ze ongetwijfeld gebruiken voor propagandadoeleinden. Om aan te tonen dat zelfs hun grootste vijand humaan wordt behandeld." Volgens De Kruif kunnen de Russen daarmee andere zaken waarvan ze beticht worden afdoen als anti-Russische propaganda. "Dat is een kans om beschuldigingen van inhumane behandelingen elders in het land af te buigen als een prisma."

Bekijk de huidige situatie van de oorlog in Oekraïne:

De rol van de militairen die nog in het complex achter waren gebleven was ongeveer twee weken geleden wel uitgespeeld, zegt zowel De Kruif als Osinga. Maar vaststaat dat zij geruime tijd Russische troepen hebben beziggehouden, waardoor die niet elders ingezet konden worden.

Volgens Osinga toont het aan hoe met geringe aantallen verdedigers succes geboekt kan worden. "Normaal heb je bij gevechten een verhouding van drie aanvallers op één verdediger nodig om winst te boeken. Bij Azovstal en stedelijke gebieden heb je zo'n zes à tien man nodig per verdediger."

Het Russische lagerhuis, de Doema, wil een gevangenenruil in ieder geval verbieden. Volgens Doemavoorzitter Vjatsjeslav Volodin mogen "nazistische misdadigers" niet worden uitgewisseld en moeten ze worden berecht.

En wat er met het complex gebeurt nu het in handen komt van de Russen is ook nog onzeker. Osinga: "De vraag wat ze met Marioepol gaan doen is belangrijker. Dat willen ze gebruiken als doorvoerhaven, maar dan moet het gebied wel helemaal schoongemaakt worden. Daar zijn ze nu mee bezig."

Het Azovstal-complex kan in ieder geval niet als fabriek worden gebruikt de komende tijd, verwacht Osinga. "Het complex is zo beschadigd dat je het de komende jaren waarschijnlijk niet kunt gebruiken. Daarvoor moet Rusland investeringen doen, maar of dat ook gebeurt, is afhankelijk van de uitkomst van de oorlog."

Na een maandenlange strijd is ook het laatste Oekraïense verzet in de havenstad gebroken. Dit is hoe Marioepol in handen van de Russen viel.