Wonen, veiligheid en de kwaliteit van de woonomgeving: voor veel kiezers speelden deze thema's vandaag de meest doorslaggevende rol in het stemhokje. Vooral de aandacht voor wonen is de afgelopen vier jaar flink toegenomen, blijkt uit een online opinieonderzoek van Ipsos onder ruim 2000 kiesgerechtigden, uitgevoerd in opdracht van de NOS.
Kiezers konden uit een lijst drie thema's kiezen die voor hen het meest doorslaggevend waren voor hun partijkeuze. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 werd de woningmarkt genoemd door een kwart van de kiezers. Dit jaar was dat ruim een derde (36 procent). Alleen bij 70-plussers en kiezers op het platteland was dat wat minder.
Ook VVD-kiezers noemden wonen minder vaak als doorslaggevend thema. Voor SP- en PvdA-kiezers speelde het onderwerp juist een grotere rol dan gemiddeld.
Veel kiezers zijn ontevreden over de woningmarkt; zo vindt slechts een kwart van de ondervraagden dat de eigen gemeente genoeg betaalbare woningen voor starters bouwt. Ook ouderen zijn niet te spreken over het aantal starterswoningen. Liefst 72 procent van de ondervraagden vindt dat gemeenten een woonplicht moeten invoeren, om te voorkomen dat woningen worden gekocht door beleggers die er niet zelf gaan wonen.
Overigens zijn er ook regionale verschillen zichtbaar: zo zei in het noorden van Nederland ruim een kwart van de ondervraagden dat armoedebestrijding doorslaggevend was. In de overige regio's was dat tussen de 14 en 18 procent.
Onderstaande vijf thema's vonden de ondervraagden gemiddeld het belangrijkst (in het onderzoek waren meerdere antwoorden mogelijk):
Opvallend is ook dat lokale thema's een minder grote rol lijken te hebben gespeeld dan vier jaar geleden. Zo'n 48 procent van de ondervraagden zegt dat lokale onderwerpen het belangrijkst waren voor hun partijkeuze. Vier jaar geleden gold dat nog voor 60 procent.
Aan landelijke thema's werd juist iets meer waarde gehecht, hoewel ruim een derde ook vindt dat deze verkiezingscampagne te veel werd beheerst door landelijke politici.
Niet-stemmers
De opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen schommelde de laatste edities tussen de 50 en 60 procent. Van de ondervraagde 18-plussers die de stembusgang dit jaar oversloegen, deed ongeveer een derde dat omdat ze niet wisten welke partij ze moesten kiezen. Dat is twee maal zoveel als vier jaar geleden, toen slechts 15 procent niet wist voor welke partij ze moesten gaan.
Ruim een kwart van de mensen die niet hebben gestemd zegt geen vertrouwen te hebben in de gemeentelijke politiek. Voor hen is dat een van de redenen om geen gebruik te maken van hun stemrecht.
Ook andere motieven speelden een rol:
In het algemeen hebben de ondervraagden wel meer vertrouwen in de lokale dan in de landelijke politiek. Meer dan de helft heeft geen vertrouwen in de landelijke politiek, vooral niet vanwege het beleid op het gebied van de woningmarkt en gezondheidszorg en door de toeslagenaffaire. In het noorden spelen daarnaast ook de pensioenen een rol, meer dan in de rest van Nederland.
Oekraïense vluchtelingen
Het Ipsos vroeg kiesgerechtigden ook hoe ze de rol van hun gemeente zien als het gaat om de oorlog in Oekraïne. Zo'n 42 procent vindt dat hun gemeente moet proberen zo veel mogelijk Oekraïense vluchtelingen op te vangen. Ouderen en hbo- en wo-geschoolden zijn daar relatief vaker voorstander van dan jongeren en mensen met een andere opleiding.
Verder vindt meer dan de helft van de ondervraagden dat de eigen gemeente geen banden mag hebben met Russische bedrijven. Eveneens meer dan de helft wil dat de gemeente geen energiecontract met het Russische gasbedrijf Gazprom heeft.
