Sarah Bürmann
redacteur Binnenland
Sarah Bürmann
redacteur Binnenland
Landelijke politieke partijen krijgen subsidie voor hun werkzaamheden en hun lokale afdelingen profiteren daarvan. Lokale partijen zonder band met een landelijke partij daarentegen krijgen geen overheidssteun, waardoor er volgens deskundigen geen gelijk speelveld is in de lokale politiek. Ook bestaan er zorgen om politieke beïnvloeding via donaties.
Partijen in de Eerste en Tweede Kamer krijgen in totaal 25 miljoen euro subsidie per jaar. Lokale politici die verbonden zijn aan een landelijke partij kunnen gebruikmaken van de kennis en algemene middelen van hun partij. Dat merkt ook lijsttrekker Marleen Remmers van GroenLinks Hilversum: vanuit de landelijke partij worden advertentieruimte en trainingen voor de Hilversumse afdeling geregeld.
Maar steeds meer zetels in de gemeenteraden gaan naar lokale partijen zonder band met een landelijke partij. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 kregen die bijna 30 procent van de stemmen. Doordat die partijen geen hulp krijgen van een landelijke partij moeten ze zelf op zoek naar financiering, zegt lijsttrekker Karin Walters van Hart voor Hilversum. Contributie van leden en een deel van de vergoeding van Walters en haar collega's gaan naar de partijkas.
Hoogleraar innovatie en regionaal bestuur Marcel Boogers van de Universiteit Twente maakt zich zorgen over het beperkte budget van lokale partijen. "Steeds meer complexe taken zijn op het bordje van de gemeenten komen te liggen. Dat vraagt heel veel van raadsleden. Daar hebben raadsleden ook wat ondersteuning bij nodig en dat kost geld."
Tot die conclusie kwam de commissie-Veling ook al, toen die in 2017 in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken de Wet financiering politieke partijen evalueerde. De groep experts adviseert om alle partijen met ten minste één zetel in de gemeenteraad subsidie te geven, omdat essentiële functies van de representatieve democratie anders niet "op een behoorlijke manier" uit te voeren zijn.
Het is niet alleen een praktisch probleem, zegt Boogers. De hoogleraar vindt het ontbreken van subsidie voor lokale partijen ook riskant. "Het risico is dat je ze min of meer in de armen drijft van het lokale bedrijfsleven, dat best bereid is om invloed te kopen en die partijen met donaties fors te financieren."
Giftenreglement
Lijsttrekker David Schalken-den Hartog van Beter voor Dordt maakt zich daar ook zorgen over. "Stel dat een rijke ondernemer uit Dordrecht een groot bedrag schenkt en ik vervolgens moet stemmen over iets dat hem of haar direct raakt, dan maakt dat het werk heel ingewikkeld."
Giften van 4500 euro of meer aan landelijke partijen zijn openbaar, wat het kopen van invloed bemoeilijkt. Voor lokale partijen zijn de regels minder streng. Zij moeten een giftenreglement hebben waarin staat op welke manier zij giften openbaar maken, maar de partijen mogen zelf kiezen vanaf welke hoogte zij een bedrag als gift beschouwen.
Transparantie
Iedereen is uiteindelijk gebaat bij een goed en professioneel gemeentebestuur, vindt Schalken-den Hartog. "In ieder geval moet het speelveld gelijker, ook financieel." Toch neemt zijn partij geen giften aan "om zelfs de schijn van belangenverstrengeling te voorkomen". "Maar dat doet niet elke partij op deze manier."
"Transparantie is een kernwaarde van de democratie", stelt de commissie-Veling. Daarom willen de experts niet alleen subsidie toekennen aan alle politieke partijen met minstens één zetel, maar ook transparantie-eisen stellen aan alle gekozen politieke partijen. Volgende week spreekt de Tweede Kamer over de toekomst van financiering van politieke partijen.
Wil je op het moment dat de uitslag in de gemeente van jouw keuze definitief bekend is een automatisch geschreven bericht ontvangen? Schrijf je dan in voor de NOS-verkiezingsdienst.
