Minister Kaag (D66) van Financiën laat weten dat er in Europees verband wordt gewerkt aan nieuwe sancties tegen trustkantoren. Sommige beheren het geld van de Russische staat en rijke Russen, dat ze hebben ondergebracht in het buitenland, waaronder ook in Nederland. Trust- en advocatenkantoren op de Amsterdamse Zuidas zijn druk in de weer met onderzoeken welke banden er nog via Rusland lopen.
"Er is nog veel meer mogelijk op het gebied van sancties", zegt Kaag. "We kijken naar de trustkantoren, de dienstkantoren voor Russische investeerders. Kunnen we die aanpakken of verbieden?"
De Amsterdamse toezichthouder op de advocatuur, deken Evert-Jan Henrichs, waarschuwde eerder vakgenoten dat ze moeten uitkijken als ze zakendoen met cliënten uit Rusland. Hij denkt dat er de komende tijd pogingen worden gedaan om sancties te omzeilen en dat daarbij een beroep op advocaten in Nederland zal worden gedaan.
De deken doelt op het verplaatsen van belangen - bijvoorbeeld het loskoppelen van dochterondernemingen -, het wisselen van poppetjes en het omleiden van geldstromen. "Sancties omzeilen, dat mag niet", zegt Henrichs. "De regels zijn duidelijk: een advocaat mag niet betrokken zijn bij onwettige activiteiten. De eigenaar van voetbalclub Chelsea, Abramovitsj, heeft zijn belang ondergebracht in een stichting of een trust. Ik denk dat er reële kansen zijn dat dit ook aan advocaten hier zal worden gevraagd."
Breken met Russische klanten
Hoeveel miljarden er voor Rusland naar en door Nederland stromen, is lastig te becijferen. NRC haalt cijfers aan van De Nederlandsche Bank, waar de toezichthouder schat dat er jaarlijks 30 miljard euro aan investeringen van Russen door Nederland stroomt.
De ontwikkelingen in Oekraïne hebben ertoe geleid dat advocatenkantoor Houthoff de afgelopen dagen onder vuur is komen te liggen. Houthoff heeft onder meer de Russische Federatie en het Russische gasbedrijf Gazprom als cliënten. Het kantoor wil niet reageren op huidige ontwikkelingen, omdat het vanwege hun "wettelijke geheimhoudingsplicht nooit mededelingen kan doen over voor wie wij hebben gewerkt of mogelijk werken".
Shell maakte gisteren bekend dat het alle banden met Rusland verbreekt, en ook binnen advocatenkantoren woedt deze discussie, weet deken Henrichs. Maar toch is het een ander vraagstuk dan bij een bedrijf als Shell. "Het is een ingewikkelde discussie die ook in de strafrechtadvocatuur speelt, want daar treed je ook op voor partijen die minder fraai zijn. Ook in civiele zaken hebben partijen recht op verdediging: bezit is een grondrecht."
Bloomberg Law meldde dat Baker McKenzie, een van de grootste internationale kantoren in de wereld, bezig is om de banden met sommige grote Russische klanten te verbreken. Ook Baker McKenzie heeft Gazprom als klant. In Nederland is hier vooralsnog niks over bekend.
'Mede mogelijk door Nederland'
Holland Quaestor, de branchevereniging van trustkantoren, zegt dat de meeste leden nauwelijks banden hebben met Rusland, maar zij vertegenwoordigen niet alle kantoren. Voorzitter Martin Worsdorfer: "Trustkantoren werken continu met sanctielijsten en zullen ook nu met de aanscherpingen direct alle cliënten daarop checken. Mocht er iemand op staan dan is de opdracht: meteen bevriezen."
Olivier Bullough, auteur van Moneyland, een boek over oligarchen, betichtte eerder in Nieuwsuur onder meer Nederland ervan met constructies de financiële elite van Rusland te faciliteren. "We kunnen invloed uitoefenen op het lot van Rusland, want hoe Rusland wordt geregeerd, is mede mogelijk gemaakt door financiële centra in het Westen, met name door Londen, Nederland en Zwitserland. Zij bieden de Russische elite financiële diensten aan. Dat moet veranderen."
