De Amerikanen lijken de verwachtingen over de levering van Poolse MiG-29-straaljagers aan Oekraïne wat te temperen. Het Poolse voorstel daartoe is volgens het Pentagon "niet houdbaar". Polen overwoog om de gevechtsvliegtuigen naar de Amerikaanse legerbasis Ramstein in Duitsland te brengen, om ze daarna over te dragen aan de Oekraïense strijdkrachten.
Het vooruitzicht dat de toestellen naar Oekraïne vertrekken vanuit een Amerikaanse en NAVO-basis in Duitsland "leidt tot serieuze zorgen voor het gehele NAVO-bondgenootschap", schrijft Pentagon-woordvoerder John Kirby op Twitter.
"We gaan door met onze gesprekken met Polen en andere NAVO-bondgenoten over deze kwestie en de logistieke uitdagingen die eraan verbonden zijn, maar we geloven niet dat het Poolse voorstel houdbaar is", aldus Kirby.
Polen liet vandaag weten nog altijd bereid te zijn de MiG-29-toestellen aan Oekraïne te leveren, maar wel alleen binnen NAVO-verband. In de mogelijke deal speelt de VS dus een cruciale rol.
Verder hadden de NAVO-landen eerder al aangegeven niet betrokken te willen raken bij gevechten met Rusland en Oekraïne, ook niet indirect.
Alternatief voor no-flyzone
Oekraïne staat te springen om de straaljagers. Markiyan Lubkivsky, adviseur van de Oekraïense minister van Defensie, zei gisteravond tegen de NOS: "Dit kan ons helpen om de Russen ook in de lucht te verslaan".
Lubkivsky ziet de levering van de toestellen als alternatief voor het instellen van een no-flyzone, iets waar de NAVO huiverig voor is: het bondgenootschap zou zich dan direct mengen in de oorlog, waarmee verdere escalatie dreigt.
Afgelopen weekeinde werd duidelijk dat de VS en Polen overlegden over de levering van de straaljagers. Leiders van andere NAVO-landen spraken terughoudend over zo'n mogelijke deal. Rusland zou de levering van de vliegtuigen net als het instellen van een no-flyzone kunnen interpreteren als een directe interventie van de NAVO in de oorlog.
Frans Osinga, bijzonder hoogleraar oorlogsstudies in Leiden, denkt dat de Amerikanen zijn overvallen door het Poolse voorstel en ook door het feit dat het gisteravond via een persverklaring plots wereldkundig werd gemaakt door het Poolse ministerie van Buitenlandse Zaken.
"Zelensky heeft voortdurend tegen de NAVO gezegd: stel een no-flyzone in. Dat is geweigerd, waarna de EU heeft gezegd: waarom sturen we die MiGs van de Oost-Europese landen niet naar Oekraïne?" zei Osinga in het NOS Radio 1 Journaal.
"Dat heeft Polen weer overvallen, om na lang aarzelen met het voorstel te komen en de Amerikanen ook te vragen die MiGs weer aan te vullen met Amerikaanse F-16's. Dat heeft Amerika weer overvallen, dus rond die MiGs zit nu best wel wat mist."
Ook na de levering van de MiGs is de Russische luchtmacht vele malen groter dan die van Oekraïne. Dit was de vloot bij aanvang van de oorlog:
Naast de gevoeligheden rond het leveren van de toestellen vanaf een Amerikaanse legerbasis zitten de straaljagers ook vol Amerikaanse militaire technologie, legt Osinga uit.
"Dus dan moet je bedenken: willen wij dat die technologie eventueel in Russische handen komt? Het Pentagon zegt nu dus: 'Ho, wacht even'. Ze slaan het nog niet helemaal af. Maar dat kan nog wel komen. Dit is diplomatiek gewoon niet goed voorbereid. Dat kan gebeuren."
Osinga verwacht dat de Oekraïense president Zelensky erg teleurgesteld zal zijn over de reactie van de VS op het Poolse aanbod. Hij drong al meerdere keren aan op de levering van straaljagers.
De discussie over de straaljagers is een voorbeeld van het complexe speelveld waarin de NAVO zit. En dat dreigt nog wat ingewikkelder te worden, zegt Osinga. Daarmee doelt hij op de Baltische staten en Polen, die al nadrukkelijk bezig zijn met hoe de verdediging van het NAVO-grondgebied in de toekomst georganiseerd moet worden.
Osinga: "De CIA-directeur zei gisteren nog in een hoorzitting in de VS: Poetin is bezig met een persoonlijke kruistocht. Als de oorlog in Oekraïne mislukt, zal het waarschijnlijk verder escaleren."
Meerdere Baltische staten hebben volgens Osinga daarom al aangegeven dat ze graag een nieuwe "afschrikkingsstrategie" van de NAVO zien. "En dan niet eentje die afwacht en vervolgens een klap op de kop geeft. Maar meer een zogenoemde forward defence, wat we een beetje in Duitsland hadden in de Koude Oorlog", zegt Osinga.
"Dus dat er permanent zware eenheden, luchtafweersystemen, vliegtuigen en vliegvelden worden neergezet langs de grens met Rusland en Belarus, waarmee je uitstraalt naar Poetin: je kunt het wel proberen, maar het gaat je nooit lukken en heel erg veel pijn doen."
