Oekraïense vluchtelingen krijgen speciale status in de Europese Unie

Oekraïners kunnen straks tot drie jaar verblijven in de Europese Unie, zonder dat zij asiel hoeven aan te vragen. Zij krijgen een speciale verblijfstatus. De EU-landen zijn het eens geworden over een nieuwe richtlijn voor vluchtelingen uit Oekraïne. Het is de allereerste keer dat in de EU zo'n speciale beschermingsregeling wordt ingevoerd.

In een week tijd zijn meer dan een miljoen Oekraïners hun land ontvlucht. In 2015, tijdens de piek van de vluchtelingencrisis, kwamen er in het hele jaar zo'n 1,4 miljoen vluchtelingen naar Europa. Het is dan ook zeker dat de oorlog in Oekraïne tot veel grotere aantallen zal leiden dan toen.

Voor de Europese ministers van Binnenlandse Zaken was dat aanleiding om afspraken te maken over de verdeling en opvang van deze vluchtelingen. "We zullen de komende tijd een enorme klus moeten klaren, want ik verwacht dat de aantallen die we nu zien fors omhoog zullen gaan", zegt staatssecretaris Eric van der Burg.

Maar weinig landen kunnen de asielaanvragen van zoveel vluchtelingen tegelijk verwerken en de bedoeling is dus dat Oekraïners geen asiel hoeven aan te vragen.

Sinds de zomer van 2017 mogen Oekraïners al 90 dagen vrij rondreizen door de EU zonder visum. Hoewel Oekraïners zelf nu vluchtelingen zijn geworden, verblijven in Oekraïne ook vluchtelingen uit bijvoorbeeld Afghanistan. Deze groep, die in Oekraïne een status hebben gekregen, mag nu ook gebruik maken van de nieuwe beschermingsrichtlijn.

Met deze speciale richtlijn is de hoop dat de druk op de asielzoekerscentra niet te groot wordt. Gemeenten zullen nu een belangrijke rol hebben bij de opvang van de vluchtelingen.

Niet iedereen zal overigens gebruik kunnen maken van de maatregel. Buitenlandse studenten of bijvoorbeeld expats moeten terugkeren naar hun eigen land of asiel aanvragen.

Polen, Slowakije, Hongarije en Tsjechië dreigden tegen de regeling te stemmen als deze voor iedereen uit Oekraïne zou gelden. Uiteindelijk kwamen de landen tot een compromis. Sommige landen, waaronder Nederland, hebben aangegeven iedereen ruimhartig op te vangen.

De EU-landen moeten aangeven hoeveel vluchtelingen zij kunnen opvangen. De komende tijd zal duidelijk worden hoe die verdeling eruit zal gaan zien.