Opvang Polen draait op vrijwilligers, nog veel meer vluchtelingen verwacht

• Christiaan Paauwe

  Redacteur Buitenland

Busjes van hulporganisaties staan in de file voor het treinstation van Przemysl. Een peloton agenten probeert de drukte zo goed mogelijk in goede banen te leiden. Binnen in het station is het een georganiseerde chaos. Tafels liggen vol met voedsel, water en andere hulpgoederen. Vrijwilligers delen soep en brood uit aan gevluchte Oekraïners. Een vrouw die net aangekomen is, zit tegen de muur en staart in shock voor zich uit.

Het normaal rustige grensplaatsje is binnen een week omgevormd tot een opvangplek voor duizenden vluchtelingen. Al zo'n half miljoen Oekraïners staken hier en op andere plekken langs de Poolse grens over. Dankzij een leger vrijwilligers uit Polen en de rest van de wereld gaat dat nog goed, maar hoelang nog?

Polen zet zich schrap, want nu de gevechten rond steden als Kiev en Charkov heviger worden, verwachten ze hier dat het aantal vluchtelingen snel zal toenemen. De VN schat dat uiteindelijk tot wel vijf miljoen Oekraïners kunnen vluchten, en de meesten zullen naar Polen vertrekken.

Verslaggever Arjen van der Horst over de opvang in Polen. Kijk de video met geluid om de uitleg van Van der Horst te horen:

"Het is zwaar, maar we geven niet op", zegt Rafal Podara. Hij is een van honderden vrijwilligers op het station in een geel hesje en probeert de orde te bewaken. "We krijgen gelukkig veel steun van mensen uit de hele wereld. De telefoon blijft maar gaan. Iedereen wil helpen."

Zo ook de Amerikaanse Esther Heldreth van de hulporganisatie Awakening Europe, die bij de uitgang van het station water uitdeelt. Zij is met een een team van zestig vrijwilligers uit Europa en de VS gekomen om te helpen. "Veel mensen hebben dagen niet gegeten en eindeloos veel kilometers gelopen. Zo veel mensen die gebroken zijn, we proberen ze zo goed mogelijk te helpen."

Het is de bedoeling dat vluchtelingen maximaal twee dagen blijven en dan doorreizen naar andere plekken in Polen of Europa. Omdat de Oekraïense gemeenschap in de regio groot is, kunnen veel vluchtelingen worden opgehaald door vrienden of familie.

Voor mensen die niet direct naar iemand toe kunnen, zijn verspreid door Przemysl allerlei opvanglocaties opgezet, bij mensen thuis of in de kelder van een theater bijvoorbeeld. En in een basisschool, op een paar minuten lopen van het station. Ook hier liggen de gangen vol met spullen die gedoneerd zijn.

Lerares Agata Kuzmiek is luiers aan het opstapelen. De opvang kwam geïmproviseerd op gang, vertelt ze. In de gymzaal werden opklapbedjes neergezet voor ruim honderd mensen. Die waren de eerste nachten van de crisis vol, nu is het er met zo'n veertig vluchtelingen nog wat rustiger. De leraren helpen tussen het lesgeven door met de opvang. "Het is moeilijk voor mij om nu te praten", ze wijst naar de wallen onder haar ogen. "Maar je ziet waar je het voor doet."

Maar ze hoopt wel dat er snel een meer structurele oplossing komt. De school is niet gemaakt voor dit soort opvang, zegt Kuzmiek. Er zijn bijvoorbeeld geen wasmachines, dus daarom nemen de leraren en vrijwilligers kleren mee naar huis om ze te wassen. En het is deze dagen misschien iets rustiger, alleen kan het straks weer druk worden met het toenemende geweld. "We hebben niet meer slaapplekken dan dit. We zijn niet voorbereid op zoveel mensen."

De opvang en de verdeling van hulpgoederen gaat wel elke dag wat beter, zegt vrijwilliger Podara. Er wordt gewerkt aan een grote locatie om de vluchtelingen centraal op te vangen. "Daar kunnen ze complexe hulp krijgen, compleet met slaapplaatsen en medische zorg."