Spanningen in Oekraïne: dit is wat de Russische media berichten

• Iris de Graaf

  Correspondent Rusland

Anderhalve maand nadat Moskou de Verenigde Staten en de NAVO heeft gevraagd om ingrijpende veiligheidsgaranties heerst er nog steeds grote spanning. Bij onderhandelingen is tot nu toe weinig vooruitgang geboekt en er staan nog steeds meer dan 100.000 Russische manschappen vlak bij de Oekraïense grens. Vanuit Washington wordt vrijwel dagelijks gewaarschuwd dat een invasie ophanden is.

Maar wie de Russische televisie aanzet, ziet een ander beeld. Waar vorige maand de tanks en oorlogstaal de televisiekijkende Russen dagelijks om de oren vlogen, zijn de onderwerpen nu veranderd. De voorpagina's van kranten en de opening van het journaal bestaan deze dagen voornamelijk uit de enorme toename van het aantal coronabesmettingen in Rusland, zware sneeuwstormen die het land teisteren en reportages over hoe Russische sporters zich voorbereiden op de Olympische Winterspelen.

Hoewel Oekraïne dus niet meer op de voorpagina's te zien is, wordt er nog steeds dagelijks bericht over de oplopende spanningen. En Russische media schetsten een compleet ander beeld van de situatie dan de westerse.

Oekraïne als agressor

"Als het aan Rusland ligt, komt er geen oorlog", verkondigde minister van Buitenlandse Zaken Lavrov op 29 januari. "Onze westerse collega's zijn zonder twijfel op oorlogspad", klinkt het op de staatstelevisie. "Wij hebben nog nooit iemand aangevallen, wij zijn altijd aangevallen. En iedereen die het probeerde, heeft altijd gekregen wat hij verdiende."

Pro-Kremlin-media berichten dat de regering in Kiev wordt aangemoedigd door het Westen, dat zou worden gedreven door een "blinde haat tegen Rusland". In reportages wordt benadrukt dat de NAVO wapens levert aan Oekraïne, waar Rusland zichzelf tegen moet beschermen.

'Zelfbedachte invasie'

Ook de woorden van de Oekraïense president Zelensky dat er geen invasie ophanden is, worden herhaaldelijk uitgezonden. "Zelensky probeert een bang gemaakt volk te kalmeren, maar de VS blijft paniek zaaien en wapens leveren aan Oekraïne", aldus Pervij Kanaal.

De staatszender benadrukte dat zowel Biden als Johnson de "zelfbedachte invasie" gebruikt om de spanningen op te voeren in Oekraïne, om zo de aandacht af te leiden van binnenlandse kwesties, zoals Bidens verminderde populariteit of Johnsons partygate.

Hoewel de waarschijnlijkheid van een Russische invasie van Oekraïne wordt weggelachen, lijken de nieuwsberichten bedoeld om de Russen ervan te overtuigen dat militair ingrijpen volkomen gerechtvaardigd zou zijn.

Dit is waarom Poetin niet wil dat de NAVO verder uitbreidt:

Zo krijgen de Russen theorieën voorgeschoteld over de mogelijke inzet van chemische wapens uit het Westen, gebruikt door het Oekraïense leger om de "Russischsprekende bevolking in het Oosten aan te vallen". "Oekraïne heeft chemische wapens, en er zijn geen garanties dat het ze niet zal gebruiken", schrijft staatspersbureau RIA Novosti. Russia Today schrijft over Oekraïense plannen van "valse vlag"-aanvallen, om vervolgens Rusland de schuld te kunnen geven.

In het programma Vesti Nedeli (Nieuws van de Week) schetste host Dmitri Kiseljov zondag het scenario dat de NAVO van plan is Rusland aan te vallen tijdens de Olympische Winterspelen.

"In 2008 begon de Georgische president Saakasjvili een oorlog toen Poetin de opening van de Olympische Spelen in Peking bijwoonde. Poetin gaat binnenkort weer naar de Olympische Spelen in Peking en Zelensky is nu net zo nerveus als Saakasjvili toen. Het is een déjà-vu", aldus Kiseljov in het best bekeken staatsnieuwsprogramma van Rusland.

Verder lezen en horen Russen over de 'zorgen' over een mogelijke NAVO-invasie in de zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en Loegansk, waarvan de leiders Rusland om hulp hebben gevraagd. Rusland heeft toegezegd de republieken te zullen helpen met 'defensieve wapens om zich te "beschermen tegen westerse agressie".

Desinformatie

Vijf desinformatie-onderzoekers schrijven in Politico dat het voornaamste doel van de berichtgeving is om verdeeldheid tussen westerse landen te zaaien over hun steun aan Oekraïne. Daarnaast wordt volgens hen desinformatie ingezet om de beschuldigingen van de NAVO tegen Moskou te kunnen weerleggen en om een plausibele ontkenning te creëren van toekomstige gruweldaden, waaronder het mogelijke gebruik van chemische wapens door Rusland zelf.

Het Russische nieuws sluit aan bij het beeld dat geschetst wordt door het Kremlin: dat het Westen en niet Moskou een bedreiging vormt voor de regionale vrede en stabiliteit. Een opvatting die volgens onafhankelijke opiniepeilingen breed wordt gedragen onder de Russische bevolking. Ongeveer de helft van de Russen is ervan overtuigd dat het Westen - en niet Rusland - de agressor is in dit conflict.

Keiharde oorlogstaal

Diplomaten, analisten en andere mediaonderzoekers buigen zich al weken over het Russische staatsnieuws, op zoek naar aanwijzingen of de troepenopbouw inderdaad de opmaat is voor een invasie of alleen bluf om de geëiste veiligheidsgaranties van het Westen binnen te halen. Dat blijft vooralsnog onduidelijk en onvoorspelbaar.

En hoewel de spanningen rond Oekraïne in Rusland nu dus niet meer dagelijks de voorpagina's halen, is het ook lastig om daar conclusies aan te verbinden. Want zoals we eerder hebben gezien kan er elk moment weer worden opgeschaald naar keiharde oorlogstaal, met bijbehorende uitleg waarom Rusland geen andere keus zou hebben dan militair ingrijpen als reactie op westerse agressie.

Dit zei Poetin daar gisteravond zelf over: