'Dickpics zijn machtsvertoon, wangedrag en soms onhandigheid'

The Voice-bandleider Jeroen Rietbergen en ex-Ajaxbestuurder Marc Overmars zijn slechts twee recente voorbeelden van mannen die vrouwen ongevraagd foto's zouden hebben gestuurd van hun piemel. Enquêtes suggereren dat met name jonge vrouwen regelmatig zogenoemde dickpics krijgen per app. Waarom doen die mannen dat?

Ze kunnen er verschillende redenen voor hebben, legt seksuoloog Yuri Ohlrichs uit. "Het is een wat onhandige manier van seksuele aandacht vragen. Maar het kan ook dat ze iemand willen kleineren: kijk eens wat ik durf en zo weinig beteken je voor me, of ik heb heel veel macht. Daarnaast kan het ook een behoefte aan complimenten zijn."

'Helft jonge vrouwen kreeg dickpic'

Er zijn geen exacte cijfers van hoe vaak het voorkomt in Nederland. Brits onderzoek uit 2018 geeft wel een idee. Bijna de helft van alle ondervraagde vrouwen van 18 tot en met 36 jaar oud gaf aan eens of vaker een dickpic te hebben ontvangen. Van deze groep gaf bijna negen op de tien aan dat ze er nooit om hadden gevraagd.

Ook Vera en Dana krijgen dickpics toegestuurd. Van de 'oogst' maakten ze een scheurkalender, om aandacht te vragen voor het onderwerp:

Het overkwam ook schrijfster en columnist Stella Bergsma. Zij kreeg de eerste in 2014, zegt ze in podcast De Dag op NPO Radio 1. "Ik was er niet door gechoqueerd, maar ik ben ook al wat ouder. Ik was toen blij dat ik geen jong meisje was, want dan was ik zeker wel geschrokken. Dan ben je kwetsbaarder."

Dat beaamt de Rutgers-seksuoloog Ohlrichs. Een ongevraagde dickpic kan volgens hem zeer intimiderend zijn voor de ontvanger. "In dat geval is het gewoon seksueel overschrijdend gedrag, punt."

Het sturen van pikante selfies kan overigens wel onderdeel zijn van iemands seksleven. Zeker voor jonge mensen bij wie het sociale leven voor een belangrijk deel op hun smartphone plaatsvindt, zegt Ohlrichs. "Maar je moet van tevoren wel checken of het oké is, als je seksuele foto's stuurt."

Op Twitter geven vrouwen elkaar tips hoe je daders achter ongevraagde dickpics het beste kunt aanpakken. Bijvoorbeeld door te zeggen: 'Oei, heb je daar al eens een dokter naar laten kijken?' of te zeggen dat het delen van minderjarige geslachtsdelen strafbaar is:

Wat mannen proberen te bereiken door onverwachts zo'n foto te delen, verschilt per geval. Sommigen hopen er seksuele interesse mee op te wekken, zegt evolutionair psycholoog Mark van Vugt. "Daar maken mannen een vergissing. Zij zijn namelijk over het algemeen meer geïnteresseerd in expliciet seksueel materiaal dan vrouwen."

Dat verklaart volgens hem ook waarom mannen vaker pornosites bezoeken. "Ze verliezen uit het oog dat vrouwen daar minder een fysiologische reactie op hebben."

Verder overschatten dickpic-verstuurders vaak de seksuele interesse van de persoon die de foto krijgt, zegt de psycholoog. Een toevallige aanraking op het werk door een collega kan bijvoorbeeld zijn hoofd op hol hebben gebracht. De vrouw staat daar misschien niet bij stil, terwijl de man gelijk kan vermoeden dat er aantrekkingskracht is.

Van Vugt: "Dat effect wordt versterkt door macht. Machtige mannen interpreteren toevallige gebaren nog vaker als seksuele interesse. Ze denken dat het signalen zijn van interesse en dat zo'n foto dus wel kan."

Dit zou ook het geval kunnen zijn geweest bij Rietbergen en Overmars. Zij worden beiden door meerdere vrouwen beschuldigd van seksueel wangedrag, zoals het versturen van dickpics. Tegen de bandleider van tv-programma The Voice of Holland is aangifte gedaan. Voor zover bekend is dat tegen de voormalig directeur voetbalzaken bij Ajax niet gebeurd.

'Realiseerde het me niet'

"Helaas realiseerde ik me niet goed dat ik hiermee grenzen heb overschreden", zei Overmars in een reactie op de meldingen over zijn gedrag. Seksuoloog Ohlrichs heeft dat argument regelmatig voorbij horen komen toen hij werkte met jonge daders van zedenmisdrijven.

"Wat ik bij die jonge mannen en vrouwen vaak hoorde is: goh, ik wist helemaal niet dat ik zo veel overwicht had in die situatie. Maar we hebben het hier over mannen met behoorlijk wat levenservaring." Hij kan zich niet voorstellen dat Overmars en Rietbergen zich niet bewust waren van hun machtspositie en dat hun gedrag ongepast was.