Zo proberen de KNVB en voetbalclubs een veilig sportklimaat te garanderen

Hoe voorkom je grensoverschrijdend gedrag in de topsport? Die vraag, die al langer op tafel ligt, heeft opnieuw aan urgentie gewonnen na het wangedrag van Marc Overmars als directeur voetbalzaken bij Ajax. Hij zou onder meer 'stalkingachtig' gedrag hebben vertoond tegenover vrouwelijke medewerkers van de Amsterdamse club. Ook zou hij foto's van zijn geslachtsdeel hebben verstuurd.

Het gedrag van Overmars was niet bekend bij de Ajax-top. Althans, algemeen directeur Edwin van der Sar zei vandaag tegen persbureau ANP dat hij pas kort op de hoogte was. Hij hoorde van het seksueel grensoverschrijdend gedrag van zijn directiegenoot, nadat hij alle Ajax-medewerkers op 25 januari in een mail had gewezen op de aanwezigheid van vertrouwenspersonen. Aanleiding voor die mail was de uitzending van BOOS over seksueel wangedrag bij The Voice of Holland.

Voetbalbond KNVB benadrukte gisteren dat het onderwerp 'veilige werkomgeving' hoog op de agenda staat in het betaald voetbal. Sterker nog: sinds twee jaar moeten alle profvoetbalclubs in Nederland een veilig sportklimaat garanderen, anders verliezen ze hun KNVB-licentie. Zo moeten ze beleid hebben om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Ook moet er een protocol zijn om meldingen af te handelen.

Van protocol tot praktijk

Volgens experts is het op zich goed dat deze licentie-eisen er zijn, maar staat of valt alles met de naleving in de praktijk. "Een protocol opstellen is niet zo moeilijk", zegt sportrechtadvocaat Remco Wortel. "Maar er inhoud aan geven, is iets anders. Je moet als club zorgen dat leden het protocol ook kennen, dat iedereen weet bij wie ze terechtkunnen als er iets is."

Oud-voetballer Renald Majoor is voorzichtig positief over de licentie-eisen van de KNVB. "Wat hier staat, zijn goede dingen", vindt hij. Majoor kreeg als 12-jarige bij Vitesse te maken met seksueel misbruik en zet zich nu met zijn stichting De Stilte Verbroken in om misbruik en intimidatie in de sportwereld tegen te gaan.

"Maar uiteindelijk draait het allemaal om hoe het wordt nageleefd", vindt ook Majoor. Volgens hem zijn sommige KNVB-regels te vrijblijvend opgeschreven, zoals deze: 'De licentiehouder werkt samen met lokale autoriteiten die betrokken zijn bij de bescherming van kinderen.'

"Wat moet er dan precies gebeuren?" vraagt de oud-voetballer zich af. "Dat blijft onduidelijk. Ze moeten het specifieker opschrijven."

Regels handhaven

"Wil er sprake zijn van een veilig sportklimaat, dan zijn alleen regels niet voldoende", zegt ook jurist Leo ten Brink, gespecialiseerd in ongewenste omgangsvormen. "Papier is geduldig." Volgens hem is het belangrijk dat mensen in de sportwereld het onderling hebben over wat grensoverschrijdend gedrag is en dat duidelijk wordt hoe de licentie-eisen gehandhaafd worden.

De KNVB laat weten dat voetbalclubs in het betaald voetbal twee keer per seizoen een zogeheten controledocument moeten overleggen. Aan de hand daarvan wordt gecheckt of clubs zich aan de licentie-eisen houden. Is dat niet het geval, dan is het aan de licentiecommissie om maatregelen of sancties op te leggen. Het kan dan gaan om een publieke waarschuwing, een geldboete of het intrekken van de licentie.

De voetbalbond maakte gisteren bekend dat de licentie-eisen voor een veilig sportklimaat momenteel nader worden ingevuld met de clubs. Zo was er in januari overleg met de vertrouwenspersonen van alle profclubs. Of de eisen naar aanleiding daarvan worden aangepast, kan een woordvoerder van de KNVB niet zeggen. "We sluiten dat zeker niet uit. In zijn algemeenheid zal het tegengaan van grensoverschrijdend top of mind moeten blijven, ook om in de pas te kunnen blijven met maatschappelijke ontwikkelingen."

Sinds 2019 zijn alle sportverenigingen verplicht om meldingen (of vermoedens) van seksueel wangedrag te melden bij hun eigen sportbond of het Instituut Sportrechtspraak (ISR). Wie te maken heeft (gehad) met seksueel grensoverschrijdend gedrag in de sportwereld kan ook terecht bij het Centrum Veilige Sport Nederland.

"Er zijn voldoende partijen die met dit onderwerp bezig zijn", zegt sportrechtadvocaat Remco Wortel. Ook vindt hij het positief dat de KNVB het initiatief heeft genomen een veilig sportklimaat in de licentie-eisen op te nemen en dat er een koppeling is met het ISR.

"Maar nogmaals: dat moet je dan wel weten, als je met iets rondloopt." Volgens de sportrechtadvocaat is het wat dat betreft goed dat er nu veel over dit onderwerp wordt gesproken. "Natuurlijk is het niet fijn dat dit is gebeurd", zegt hij, verwijzend naar de kwestie-Overmars. "Maar er wordt in ieder geval over gepraat. Dat is positief."