Lange wachtlijsten voor een sociale huurwoning, dure koophuizen die voor veel mensen onbereikbaar worden en weinig huurwoningen in de vrije sector. De nieuwe coalitie wil van alles doen om deze problemen aan te pakken. We zetten die plannen hier op een rij en vroegen belangenorganisaties en deskundigen wat ze ervan vinden.
Meer bouwen
Jaarlijks moeten er zo'n 100.000 woningen gebouwd worden, waarvan twee derde 'betaalbare' huurwoningen en koophuizen tot de NHG-grens (355.000 euro).
Vorig jaar werden er zo'n 70.000 nieuwe woningen gebouwd en 80.000 als je de transformatie van kantoorpanden tot woningen meetelt. Dat moet dus omhoog. Er komt daarvoor een minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, een Nationale Woon- en Bouwagenda en provincies en gemeenten krijgen meer ondersteuning. En er moeten meer prefabwoningen komen, huizen die deels in een fabriek worden gebouwd.
"Er staan veel goede dingen in het akkoord", zegt Madeline Buijs, bouw- en vastgoedeconoom bij ABN AMRO. "Maar of meer bouwen lukt, hangt wel af van de praktische uitvoering en die mis ik nog een beetje. Het versnellen van bouwprocedures, daar gaat 't om spannen. In 2017 was er ook enorm veel ambitie, maar daarna bleek het lastig."
Verhuurderheffing weg
De verhuurderheffing verdwijnt in 2023. Die werd in 2013 ingevoerd voor meer overheidsinkomsten tijdens de financiële crisis en kost corporaties zo'n 1,7 miljard per jaar. De heffing gaat al omlaag naar zo'n 1,2 miljard volgend jaar. En in 2023 gaat die dus naar nul.
Woningcorporaties houden zo meer geld over. Brancheorganisatie Aedes verwacht dat ze jaarlijks ongeveer dubbel zoveel woningen kunnen bouwen: 28.000 in plaats van 14.000.
Jubelton verdwijnt
Ouders kunnen kinderen niet meer belastingvrij een ton geven om een huis te kopen. Een ton schenken kan nog steeds, maar dan betaal je wel schenkbelasting. De 'jubelton' was eigenlijk iets meer: 105.302 euro. Om op datzelfde bedrag te komen, zijn ouders straks zo'n 8700 euro kwijt aan schenkbelasting.
"We hebben alle begrip voor deze maatregel", zegt Hans André de la Porte van Vereniging Eigen Huis. "Want de jubelton heeft voor verdere prijsstijgingen gezorgd en leidde tot een verdere tweedeling tussen mensen met ouders die zo'n bedrag kunnen en willen geven, en ouders die dat niet kunnen."
Sociale huren omlaag én omhoog
De coalitie wil dat de sociale huur voor mensen met een lager inkomen omlaag gaat en voor mensen met een hoger inkomen juist stapsgewijs omhoog, 'tot de marktconforme huur'.
De Woonbond, belangenorganisatie van huurders, is verontrust. "Dat betekent dat middeninkomens tegen torenhoge huurverhogingen aan kunnen lopen tot ver boven de sociale huurgrens. Een marktconforme huur gaat al snel richting 1300-1400 euro", aldus een woordvoerder.
Volgens de bond kunnen middeninkomens ook moeilijk verhuizen naar een vrijesectorwoning, want er zijn maar weinig betaalbare. En een huis kopen, is ook vaak onhaalbaar.
Prijsbescherming middenhuur
Middenhuurwoningen (tussen de 750 en 1000 euro) krijgen een vorm van huurprijsbescherming. Nu is het zo dat er een puntensysteem geldt voor huurwoningen tot 750 euro. Heeft een woning meer dan 142 punten, op basis van grootte, aantal kamers, etc., dan mag de verhuurder zelf de hoogte van de huur bepalen, want het is een vrijesectorwoning.
Er komt dus een systeem om die huurprijzen vanaf 750 euro niet meer helemaal vrij te laten. De Woonbond pleitte al langer voor het doortrekken van de huurprijsbescherming voor de sociale sector richting middenhuren. Maar de bond vraagt zich wel af hoe die bescherming er straks uitziet, want dat is nog onduidelijk. Mogelijk komt er tot een hoger aantal punten een vaste maximale huurprijs.
Woningbeleggers zijn blij dat de coalitie er meteen bij zegt dat middenhuurwoningen wel rendabel moeten blijven voor beleggers. "Dat is een duidelijk en verstandig uitgangspunt", zegt brancheorganisatie IVBN. Want het moet voor hen ook aantrekkelijk blijven om nieuwe middenhuurwoningen te bouwen.
Sociale huurwoning kopen
Sociale huurders krijgen straks de kans om onder voorwaarden hun huurwoning te kopen, om een start te maken op de koopmarkt. Wat die voorwaarden zijn is grotendeels onduidelijk, het gaat wel alleen om 'grondgebonden' woningen. Dus wel rijtjeshuizen en niet appartementen.
"Er zijn al relatief veel koopwoningen in Nederland en hiermee onttrek je huurwoningen uit de markt", zegt Madeline Buijs van ABN AMRO. "Ik vraag me af of dit een goede maatregel is. Er zijn al lange wachtlijsten in de sociale huursector."
