Onderzoek: Antarctische ijskap blijft ook bij streng klimaatbeleid smelten

Zelfs wanneer de uitstoot van broeikasgassen sterk wordt teruggebracht, blijft de West-Antarctische ijskap smelten. Dat is de conclusie van een zuidpoolonderzoek dat gepubliceerd is in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Climate Change.

NOS-weerman en glacioloog Peter Kuipers Munneke noemt het onderzoek waar ook de Volkskrant over schrijft, ontnuchterend. "Het laat zien dat het voor de West-Antarctische ijskap niet erg veel uitmaakt of we onze CO2-uitstoot snel terugbrengen. De opwarming van de oceaan voor de kust van Antarctica zorgt ervoor dat eigenlijk in alle toekomstige scenario's deze ijskap doorgaat met smelten."

Laagste scenario verdwijnt uit beeld

Eerder deze maand kwam het KNMI met klimaatscenario's voor Nederland waarin ook werd gekeken naar de zeespiegelstijging. Daarvoor werd de uitstoot van broeikasgassen meegenomen en de stijging bij lage- en hoge-uitstoot-scenario's berekend.

Daarin werd uitgegaan van een stijging van de zeespiegel van 59 tot 124 centimeter in het hoge scenario. In het lage scenario wordt rekening gehouden met 26 tot 73 centimeter. Die getallen lijken in het licht van de nieuwe studie aan de optimistische kant, zegt Kuipers Munneke.

Alleen als de ijskap van Antarctica al vóór 2100 instabiel wordt, kan de zeespiegelstijging rond 2100 oplopen tot 2,5 meter, becijferde het KNMI. Maar het instituut achtte die kans heel klein vanwege wereldwijd klimaatbeleid.

Wat het onderzoek in Nature Climate Change laat zien, is dat een scenario met een lagere stijging van de zeespiegel uit beeld verdwijnt, zegt Kuipers Munneke. "Maar het is niet zo dat de andere scenario's dan omhoog moeten worden bijgesteld."

Voor Nederland is het extra belangrijk om te kijken naar de Antarctische ijskap, zegt Kuipers Munneke. "Dat komt doordat landen die verder van Antarctica liggen een bovengemiddelde zeespiegelstijging kunnen verwachten."

IJskappen trekken door de zwaartekracht de oceaan "naar zich toe", legt de glacioloog uit. "Op het moment dat de ijskap kleiner wordt, daalt de zeespiegel dicht bij de ijskap, en stijgt het water op grote afstand van Antarctica juist bovengemiddeld."

De Antarctische ijskap is enorm groot en een deel rust op de zeebodem, onder water. "Metingen van de afgelopen 30 jaar wijzen uit dat het meeste afsmelten van Antarctica niet zozeer komt doordat de lucht daar opwarmt, maar doordat het oceaanwater rondom steeds warmer wordt", zegt Kuipers Munneke.

Hierdoor wordt de ijskap van onderaf 'weggesmolten'. "Daarom is het belangrijk om te kijken wat die oceaan de komende eeuw precies gaat doen. Uit dit onderzoek blijkt dat de oceaan zo traag en log reageert op eventueel klimaatbeleid, dat dergelijk beleid voor deze eeuw niet zo heel erg veel uitmaakt."

Kuipers Munneke zegt dat met het onderzoek een "belangrijke stap" gezet is richting het antwoord op de vraag waar vanuit gegaan moet worden als het gaat om zeespiegelstijging. "Het is een buitengewoon rigoureus uitgevoerde studie die aanleiding geeft om hier dieper in te duiken."

Daarom moeten landen worden voorbereid op de boodschap dat de zeespiegelstijging waarschijnlijk niet gaat meevallen, zegt hij. "Toch is het niet zo dat we dan maar de handdoek in de ring moeten gooien."

Kuipers Munneke herhaalt dat het onderzoek gaat over West-Antarctica. "De zeespiegelstijging wordt ook beïnvloed door wat er gebeurt met het ijs in de rest van Antarctica, de Groenlandse ijskap en andere kleinere ijskappen en gletsjers. Het smelten daarvan kan wél sterk worden beperkt met ambitieus klimaatbeleid."

"Bovendien, zeespiegelstijging is maar een van de vele gevolgen die opwarming van de aarde met zich meebrengt, naast extreem weer, droogte, mislukte oogsten en afname van de biodiversiteit. Voldoende redenen om de opwarming van de aarde zoveel mogelijk te beperken."

Volgens demissionair minister Jetten voor Klimaat en Energie voegt het onderzoek zich bij een rij alarmerende rapporten over de effecten van klimaatverandering. "Volgende week is de VN-klimaattop. Daar ligt een hele belangrijke taak voor de internationale gemeenschap: er moet meer tempo gemaakt worden bij het terugdringen van CO2-uitstoot, maar ook moet de wereld beter voorbereid worden op de impact die klimaatverandering gaat hebben."