Hittegolven in Zuid-Europa waren zonder klimaatverandering 'vrijwel onmogelijk'
2023 is nu al een jaar vol extreem weer. Hitterecords boven de 45 graden in Zuid-Europa, ellenlange hittegolven in Amerika en temperaturen boven de 50 graden in China. Welke rol speelt klimaatverandering daarin?
Over die vraag heeft een groep wetenschappers zich gebogen. Hun conclusie: zonder de opwarming van de aarde zou dit extreme weer in Amerika en Europa "vrijwel onmogelijk" zijn geweest. In China is de kans op zulk weer nu 50 keer zo waarschijnlijk als toen het op aarde gemiddeld nog 1,2 graden kouder was. Inmiddels zijn deze weersextremen helemaal niet meer uitzonderlijk, luidt de conclusie.
Uit eerdere onderzoeken bleek al dat alle hittegolven inmiddels een link hebben met klimaatverandering. Ze worden langer, intenser en komen vaker voor. De wetenschappers bestudeerden in dit geval drie hittegolven in juli: de achttien dagen aanhoudende hittegolf in Amerika en Mexico, zeven dagen hitte in Zuid-Europa en meer dan veertien dagen in China.
In die tijd kregen miljoenen inwoners hittewaarschuwingen, vielen er hittedoden en waren er bosbranden. Om het onderzoek af te bakenen selecteerden de wetenschappers periodes en gebieden waar de impact van de hittegolven het grootst was.
Ook in juni was het heet, het was zelfs wereldwijd gezien de warmste maand ooit gemeten:
Voor de industrialisering waren zulke temperaturen eigenlijk ondenkbaar, zo blijkt uit de modellen. "De kans was één op duizend of nog kleiner, vandaar dat we deze bewoording hebben gekozen", vertelt klimaatonderzoekster Mariam Zachariah van het Imperial College London. Een hitteperiode zoals die in China was in pre-industriële tijden iets minder onwaarschijnlijk, daar was toen een kans op van één keer in de 250 jaar.
Dat beeld is nu heel anders: in Europa kunnen we een hittegolf als deze inmiddels één keer in de tien jaar verwachten. In Amerika is dat eens elke vijftien jaar en in China eens in de vijf jaar.
Zolang we niet stoppen met het verbranden van fossiele brandstoffen, blijft het klimaat opwarmen en worden hittegolven frequenter en intenser. Zo simpel is het.
De onderzoekers benadrukken dat ze de resultaten vanuit wetenschappelijk oogpunt niet verrassend vinden. "Dit valt allemaal binnen onze modellen", aldus Friederike Otto, ook klimaatwetenschapper bij het Imperial College Londen. "Zolang we niet stoppen met het verbranden van fossiele brandstoffen, blijft het klimaat opwarmen en worden hittegolven frequenter en intenser. Zo simpel is het."
Dat de hittegolven tegelijkertijd plaatsvinden, vindt ze niet raar. "Vroeger waren dit zeldzame gebeurtenissen, nu niet meer. Omdat ze niet meer zo uitzonderlijk zijn, is het ook minder toevallig dat ze tegelijkertijd voorkomen", zegt Otto.
Opwarming speelt niet altijd een rol
Hoe weten de onderzoekers dat andere weerfenomenen, zoals El Niño, niet van invloed zijn geweest? "We hebben de rol van El Niño deze keer niet in onze berekeningen meegenomen. Maar we weten uit eerder onderzoek dat die rol klein is in vergelijking met de uitstoot van broeikasgassen."
Al eerder is in dit soort attributiestudies naar de rol van klimaatverandering bij extreem weer gekeken, zoals bij de overstromingen in Limburg, België en Duitsland. Daar speelde opwarming wel een rol. Soms is de rol van de opwarming beperkt. Zo bleek na onderzoek naar de overstromingen in Noord-Italië dat de kans daarop niet is toegenomen.
De onderzoekers keken ook naar de intensiteit van de hittegolven, ook die is toegenomen. In Europa liggen maximumtemperaturen 2,5 graden hoger door de opwarming, in Amerika is dat 2 graden en in China was de hittegolf een graad warmer dan hij was geweest zonder klimaatverandering.
"Dat is het belang van deze studie. Het laat zien dat hittegolven als deze normaal worden en alleen maar heter", aldus Philip. "Om erger te voorkomen moeten we stoppen met het uitstoten van broeikasgassen, maar we moeten ons ook aanpassen. Dus voor goede hitteplannen zorgen en voor meer water en groen in de stad."
Ook Otto waarschuwt dat dit niet het eindstation is. "Deze extremen zullen bij een opwarming van 2 graden nog veel vaker voorkomen. Ook al stoppen we vandaag met het uitstoten van broeikasgassen, de temperatuur gaat niet meer omlaag. Dus we zullen hiermee moeten leren leven."
