De Britse premier Johnson noemt het een "mijlpaal": de belofte bij de klimaattop in Glasgow om voor 2030 een einde te maken aan ontbossing. Dat is een nobel streven zeggen deskundigen, maar ze zetten ook vraagtekens bij de uitvoering in de praktijk. Bovendien hebben regeringsleiders zulke beloften vaker gedaan, zegt Pieter Zuidema, hoogleraar tropische bosecologie. "Dit is gewoon in een ander jasje gegoten."
Van ontbossing is sprake als bos permanent verdwijnt. Het gebeurt bijvoorbeeld door het omzetten van oerbos naar landbouwgrond, zegt hoogleraar Europese bosbouw Gert-Jan Nabuurs, voornamelijk in de tropen. Ongeveer 4 miljoen hectare valt nu jaarlijks ten prooi aan ontbossing; dat is een gebied ongeveer zo groot als Nederland en ongeveer 0,1 procent van het totale aantal bos, zegt Nabuurs.
Niet overal waar bomen worden gekapt is sprake van ontbossing. In grote delen van de wereld is er ook duurzaam bosbeheer. "Daar kan je gewoon hout oogsten, en het bos op de lange termijn verbeteren", aldus Nabuurs.
'Verklaring is vrij mager'
De regeringsleiders hebben met zo'n 16,5 miljard euro uit publieke en private fondsen toegezegd onder meer beschadigde stukken bos te herstellen en natuurbranden te bestrijden. In de ruim honderd landen die het akkoord ondertekenden bevindt zich ongeveer 85 procent van alle bossen in de wereld. Ook de Braziliaanse president Bolsonaro ondertekende het akkoord; in dat land zijn de afgelopen jaren grote delen van het Amazonegebied gekapt.
Bekijk de ontbossing in het Amazonewoud tussen 2000 en 2021:
Het akkoord is op het eerste gezicht goed nieuws, maar de verklaring is "vrij mager", zegt Zuidema. "Het is een lijstje met vage plannen en wensen en het is vooral gericht op het stimuleren in duurzame handel en initiatieven."
Een verbod op het investeren in bedrijven die gelinkt zijn aan ontbossing, zou echt zoden aan de dijk zetten, zegt Zuidema. "Vooral pensioenfondsen, banken en investeringsmaatschappijen doen die investeringen", zegt hij. Maar zo'n verbod staat niet in deze verklaring.
Bij de klimaattop in New York is in 2014 ook toegezegd om voor 2030 ontbossing te beëindigen, zegt Zuidema. "Wat daarvan de afgelopen zeven jaar terecht van is gekomen wisselt. In Brazilië hebben we bijvoorbeeld juist verslechtering gezien."
De uitvoering van de belofte om te stoppen met ontbossen is in de praktijk lastig, zegt Nabuurs. "Je moet het beleid uitvoeren en de regelgeving controleren. Dit doorzetten is heel lastig en voor beleidsmakers minder sexy dan nu met de camera's erop gericht."
Een groot deel van het aanpakken van ontbossing is het opsporen ervan. De Universiteit van Wageningen ontwikkelde een satellietsysteem waarmee binnen enkele dagen, dwars door het wolkendek heen, illegale boskap kan worden opgespoord:
Hoe dan ook is het stoppen van schadelijke ontbossing belangrijk, zeggen de hoogleraren. Om twee redenen: ten eerste komen bij het ontbossen grote hoeveelheden kooldioxide vrij. 10 procent van de totale mondiale uitstoot van broeikasgassen komt door ontbossing, zegt Nabuurs.
Daarnaast zorgt het ontbossen voor een verlies aan biodiversiteit. Hoeveel precies verloren gaat, is moeilijk in te schatten, zegt Zuidema. "Maar hoe dan ook hebben we als mensen de morele plicht om ervoor te zorgen dat we niet andere soorten tot uitsterven brengen. We hebben de zorgplicht voor de aarde."
