Trump legt zich neer bij verlies, 'maar bestorming zal vlek zijn die niet verdwijnt'

In een video van 2 minuten en 41 seconden zei de Amerikaanse president Trump afgelopen nacht datgene wat hij ruim twee maanden weigerde uit te spreken: er komt een nieuwe regering.

Trump beloofde een "soepele en ordentelijke" machtsoverdracht.

Voor het eerst legde Trump zich neer bij de verkiezingsnederlaag, op het moment dat de roep om zijn aftreden luider en breder is dan ooit vanwege de bestorming van het Capitool door zijn aanhangers. Het is de vraag of die roep door Trumps erkenning zal verstommen.

Zo herhaalde de Democratische voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, ruim een uur na Trumps boodschap haar oproep aan vicepresident Pence om de "gevaarlijke" president per direct uit zijn ambt te zetten. Doet hij dat niet, dan sluit ze niet uit dat de Democraten nog voor de inauguratie van de nieuwe president Joe Biden op 20 januari een afzettingsprocedure starten.

Trump dreigt zo de eerste president te worden tegen wie twee keer een afzettingsprocedure wordt opgestart. Ook brokkelt de steun voor hem af in zijn directe omgeving. Trump zag in de afgelopen 24 uur twee ministers en vier hooggeplaatste adviseurs opstappen.

'Te weinig en te laat'

Karl Rove, een van de belangrijkste adviseurs van de Republikeinse oud-president George W. Bush, typeert bij Fox News Trumps videoboodschap als "te weinig en te laat". Rove: "Hij zegt dat we de gemoederen moeten laten bekoelen, een dag nadat hij in een toespraak van bijna anderhalf uur tienduizenden mensen heeft opgejut naar het Capitool te marcheren en hen op het hart drukte geen zwakte te tonen."

Trump afzetten of hem opdragen op te stappen, zoals de hoofdredactie van de conservatieve The Wall Street Journal schrijft, gaat Rove te ver. "Het beste voor de president is om beseffen dat zijn reputatie op het spel staat. Hij moet ervoor zorgen dat de komende dertien dagen zo rustig verlopen als mogelijk. Dit is een verschrikkelijk moment voor ons land en daar is hij direct verantwoordelijk voor."

Politiek verslaggever Stephen Collinson van CNN noemt in een analyse Trumps videoverklaring een wanhoopspoging om zijn "imploderende presidentschap" te redden. Bronnen meldden aan de nieuwszender dat nagenoeg zijn gehele staf op het punt stond op te stappen.

Correspondent Lucas Waagmeester zegt in het NOS Radio 1 Journaal dat politiek commentatoren over het gehele spectrum het eens zijn dat met de videoverklaring van Trump er in ieder geval een definitief einde is gekomen aan het gesoebat over de verkiezingsuitslag.

Trump claimde direct na de verkiezingen dat er sprake was van massale stembusfraude. Daar is geen bewijs voor en Trumps team verloor tientallen rechtszaken in verschillende staten.

Waagmeester zegt dat Trump in zijn speech ook voor het eerst niet over fraude begon. "En hij plaatste geen kanttekeningen, zoals hij sinds 3 november bij iedere bijzin heeft gedaan. Dit zijn daarom toch wel belangrijke woorden voor het deel van zijn aanhang dat dit alleen aanneemt als het uit zijn mond komt."

Tegelijk week Trumps retoriek sterk af van zijn woorden tijdens en direct na de bestorming van het Capitool. "Gisteren zei hij nog dat de geweldplegers zeer bijzonder voor hem waren en dat hij van ze hield", zegt Waagmeester. "Dit klinkt toch een beetje als het jochie dat van zijn moeder sorry moet zeggen. Hij leest het ook voor van een autocue en het is een heel strakke, on-Trumpiaans opgestelde verklaring."

Waagmeester sluit niet uit dat Trump voor het blok is gezet door zijn kabinet, waarbij hij de keuze had: ofwel ruiterlijk zijn nederlaag erkennen ofwel uit zijn functie worden gezet. "Het komt niet uit zijn hart, wat je hier hoort. Maar de druk was gewoon te groot geworden. Er moest een draai worden gemaakt en die kwam dus met deze videoboodschap."

Het valt Waagmeester op dat in tegenstelling tot bij andere stormen in Trumps presidentschap er nu opvallend weinig bijval voor hem is vanuit de Republikeinse Partij. "Dus die speech en daaropvolgende bestorming heeft Trump wel echt geïsoleerd, kunnen we concluderen."

Voormalig Bush-adviseur Karl Rove benadrukt dat de afgelopen dagen Trump in ieder geval nog wel een tijdje zullen achtervolgen. "Want ondanks alle goede dingen die hij heeft gedaan in zijn presidentschap zal dit de vlek zijn die blijft zitten."