Grote verschillen in vaccinatietempo, hoe staat het er nu wereldwijd voor?

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

In Nederland is bijna de helft van de bevolking volledig gevaccineerd tegen corona. Wereldwijd gaat het vaccineren gemiddeld een stuk minder snel. Hoe staat het ervoor met vaccinaties tegen covid-19?

Eerst de totaalcijfers: op dit moment is dik 13 procent van de wereldbevolking geheel ingeënt. Iets meer dan een kwart heeft op z'n minst een eerste prik gehad. Er zijn wereldwijd zo'n 3,7 miljard vaccins toegediend en dagelijks komen er gemiddeld bijna 31 miljoen bij.

Maar een blik op de wereldkaart laat zien dat er een lange weg te gaan is, en dat de race allesbehalve gelijk loopt.

Er zijn per land en regio grote verschillen in de behaalde vaccinatiegraad, dat wil zeggen: het percentage ingeënte mensen uit de totale bevolking. West-Europa en Noord-Amerika zijn op weg naar volledige bescherming, evenals een bonte verzameling landen verspreid over andere werelddelen.

Maar dat geldt niet voor Afrika, Oost-Europa, een groot deel van Azië en het Midden-Oosten en sommige landen in Midden- en Zuid-Amerika. In het algemeen geldt dat de armere landen er slecht voor staan.

Koplopers

De best beschermde landen zijn op dit moment de Verenigde Arabische Emiraten, Malta en IJsland, waar rond de 70 procent van de totale bevolking volledig ingeënt is. Ook op deze lijst van landen die minstens de helft van hun inwoners volledig hebben gevaccineerd, staan veel West-Europese landen en twee landen in het Koninkrijk der Nederlanden, Aruba en Curaçao (overigens haalt Nederland zelf deze kopgroep net niet). De groep bevat daarnaast een klein aantal landen op het Arabische Schiereiland en in Zuid-Amerika die met kop en schouders uitsteken boven hun eigen regio.

Swipe om de kopgroep en de middenmoot te zien:

Europa heeft ook veel landen in de categorie middenmoters - dat zijn de landen die tussen één derde en de helft van hun bevolking volledig hebben ingeënt. Onder meer de Baltische staten, Oost-Europese landen als Tsjechië en Kroatië, maar ook rijke westerse landen als Frankrijk, Nederland en de Verenigde Staten behoren tot die groep.

Overigens gaan alle vergelijkingen in dit artikel over de totale bevolking. Als je het percentage gevaccineerde inwoners boven de 18 jaar oud meet, zien de statistieken er behoorlijk anders uit. Zoals in dit artikel van NRC, waar staat dat 56 procent van de Nederlanders is gevaccineerd. Dat slaat dus niet op de totale bevolking, maar alleen op volwassenen.

Rijke landen die achterblijven

Daarnaast zijn er landen waar je zou verwachten dat het beter ging dan het gaat. Japan en Saudi-Arabië zijn allebei zeer kapitaalkrachtig, maar hebben respectievelijk 23 en 14 procent van hun bevolking volledig gevaccineerd.

Andere rijke landen waar het niet erg wil opschieten met vaccineren zijn Zuid-Korea (waar 13 procent van de inwoners volledig is gevaccineerd), Australië (11 procent) en Nieuw-Zeeland (13 procent).

Vaccins tekort in arme landen

Al maanden verschijnen berichten dat de armste landen over veel te weinig vaccins beschikken. Daar is nauwelijks verandering in gekomen, ondanks grote beloftes van rijke industrielanden om honderden miljoenen vaccins te doneren. Nu nog heeft maar 1,1 procent van de bevolking van die landen minstens één prik gekregen.

Armere landen zijn vaak afhankelijk van hulpprogramma's zoals Covax. Dat is een neutrale organisatie die wereldwijd vaccins inzamelt om die te kunnen verdelen over de landen die niet in staat zijn zelf vaccins te kopen of te fabriceren.

Covax heeft als doel dit jaar 1,2 miljard doses aan 92 van de armere landen te leveren, maar het is de vraag of de organisatie dat waar kan maken. Tot nu toe zijn er 138,3 miljoen doses via Covax verstrekt. Het programma loopt onder meer vertraging op doordat een van de grootste Covax-leveranciers, India, besloten heeft om honderden miljoenen in India gefabriceerde doses zelf te gebruiken in plaats van die te exporteren. India kwam tot dat besluit toen daar de besmettingen omhoogschoten.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn er in totaal 11 miljard doses nodig om de hele wereldbevolking te beschermen tegen het coronavirus. Die doses moeten overal ter wereld gezet worden, niet alleen in de rijkste landen. Zo lang er in delen van de wereld niet wordt gevaccineerd, houdt het virus de mogelijkheid om zich in steeds nieuwe, gevaarlijke varianten te muteren, waarschuwen deskundigen.

Vaccineren in arme landen is ook in het belang van het welvarende Westen, benadrukte Marjolein van Egmond, hoogleraar immunologie van het Amsterdam UMC gisteren bij de NOS. Anders bereiken de nieuwe varianten uiteindelijk ook de westerse wereld. "De Wereldgezondheidsorganisatie zegt dat ook al een hele tijd, maar het is natuurlijk een belang op de lange termijn."