Experts: vaccin heeft eerste lakmoesproef doorstaan, maar nog wat losse eindjes
Een geweldige dag voor de wetenschap en de mensheid, noemt farmaciebedrijf Pfizer de recentste resultaten bij de ontwikkeling van een vaccin tegen covid-19. Het vaccin van Pfizer lijkt in 90 procent van de gevallen effectief. Ook in Nederland reageren wetenschappers verheugd, al zijn er volgens hen ook nog wat losse eindjes.
Het Amerikaanse Pfizer, dat het vaccin samen met het Duitse biotechbedrijf BioNTech ontwikkelt, meldde vanmiddag tussentijdse resultaten van het zogeheten fase 3-onderzoek, waaraan bijna 44.000 mensen deelnemen. De bijwerkingen zouden tot nu toe beperkt zijn.
'Even het dekseltje van de pan gehaald'
Hoogleraar vaccinologie aan de Universiteit Utrecht Cécile van Els, die als immunoloog bij het RIVM ook namens dat instituut spreekt, reageert verheugd. "Het vaccin heeft de eerste lakmoesproef voor werkzaamheid doorstaan." Om er meteen aan toe te voegen: "Maar het testen is nog niet afgelopen, mensen worden nog gevolgd. Ze hebben even het dekseltje van de pan gehaald om te kijken hoe het ervoor staat, en het ziet er heel goed uit."
Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, wil zich ook niet direct aansluiten bij de juichende retoriek van de ceo van Pfizer, die sprak van "een grote dag voor de wetenschap en de mensheid". "Dat is wat sterk aangezet, maar het is zeker goed nieuws."
Huckriede vindt enige terughoudendheid op zijn plaats. "Op de korte termijn lijkt dit vaccin te kunnen beschermen, maar uiteindelijk gaat het erom dat het vaccin bescherming biedt voor zeker een half jaar, zo niet langer. Of dat met dit vaccin het geval is, moeten we nog even afwachten. Niettemin, de data zijn erg hoopgevend."
Effectiviteit hoog
Het vaccin van Pfizer en BioNTech geeft het lichaam instructies voor de productie van een eiwit dat kenmerkend is voor het coronavirus, waartegen dan een afweerreactie opgebouwd wordt, legt Van Els uit. Ook zij durft niet te zeggen hoelang de afweer werkt. "Maar meestal heb je er in elk geval wel enkele jaren 'geheugen' tegen, en dus een bepaalde mate van immuniteit." Of de proefpersonen het virus ook niet meer kunnen overdragen aan anderen is overigens niet getest. Maar zonder symptomen, zoals hoesten, is het risico dat je anderen besmet kleiner, benadrukt de hoogleraar.
Zowel Van Els als Huckriede noemt de geclaimde effectiviteit van het vaccin, met een percentage van 90, erg hoog. Bij een griepvaccin is bijvoorbeeld sprake van 40 tot 50 procent, zegt Van Els. "Wel wordt dat vaccin vaak bij ouderen ingezet, en dan is het ook lastiger om een hoog percentage te halen."
Pfizer heeft tot nu toe overigens alleen een persbericht doen uitgaan. Een wetenschappelijke publicatie moet binnen twee weken volgen. Daarna zal bij de Amerikaanse medicijnautoriteit FDA en de Europese evenknie EMA een aanvraag worden gedaan om het vaccin op de markt te mogen brengen.
De autoriteiten zouden dan een versnelde vergunning voor een noodsituatie kunnen afgeven. Volgens Van Els kan het dan hard gaan. "Iedereen staat er klaar voor om het op de markt te brengen, daar zijn agenda's voor vrijgehouden. Dat kan dan binnen een paar weken."
Vaccin in Nederland
Ook met de productie van het vaccin is, vooruitlopend op de definitieve onderzoeksresultaten, al begonnen. Van Els: "Nederland heeft op meerdere paarden gewed, en dit vaccin is er een van."
Pfizer is volgens haar de voorraden al aan het aanleggen voor als ze groen licht krijgen. "Dan worden de pallets uitgerold. Voor het einde van dit jaar vind ik wat erg optimistisch, ik zou zeggen eind eerste kwartaal volgend jaar, mits er geen tegenslagen zijn."
Huckriede maakt een vergelijkbare inschatting van wanneer het vaccin beschikbaar komt. Ze wijst erop dat het bedrijf voor dit jaar al 50 miljoen doses kan produceren. Huckriede denkt dat het vaccin eerst op de Amerikaanse markt komt, en snel daarna op de Europese. "Ik verwacht ergens in het voorjaar, het vroege voorjaar wellicht, dat de eerste mensen in Nederland het vaccin krijgen."
