Trump en Biden nek-aan-nek: dit is wat we toe nu toe weten over de race om het Witte Huis

Hoewel president Trump de overwinning vanochtend heeft geclaimd, laten de voorlopige uitslagen een spannende nek-aan-nekrace zien tussen Trump en zijn Democratische uitdager Joe Biden. In twee cruciale swing states, Michigan en Wisconsin, houden de twee kandidaten elkaar vrijwel in evenwicht. Dat is een voorlopig beeld, dat ook nog kan verschuiven als de (vele) poststemmen zijn geteld. Één ding is duidelijk, aldus correspondent Arjen van der Horst: de door de Democraten gehoopte politieke aardverschuiving blijft uit. Dit is wat we tot nu toe weten.

1. Alle ogen gericht op de swing states

De strijd om het presidentschap van de VS wordt beslist in de 'swing states', de twaalf staten waarvan vooraf niet te voorspellen was naar wie de meeste stemmen zouden gaan.

Aan het begin van de ochtend werd duidelijk dat Trump net als vier jaar geleden de belangrijke swing state Florida (29 kiesmannen) op zijn naam heeft geschreven. Florida wordt als cruciaal gezien voor de zittend president om kans te blijven maken op een herverkiezing. Algemeen werd aangenomen dat áls de zuidelijke staat naar Biden was gegaan, de Democraten gelijk héél dicht bij het Witte Huis waren geweest.

Met spanning wordt gewacht op de resultaten in de industriële swing states Pennsylvania (20 kiesmannen), Wisconsin (10) en Michigan (16), het drietal dat vier jaar geleden van kleur veranderde en zich aan de zijde van Trump schaarde.

De uitslagen van Wisconsin en Michigan worden vandaag nog verwacht, Biden staat daar voor. Pennsylvania, waar Trump een voorsprong heeft, laat waarschijnlijk langer op zich wachten. In Nevada (6 kiesmannen) moeten alle poststemmen die dinsdag of later binnenkwamen nog worden geteld. Dat gebeurt pas vanaf morgenochtend (Amerikaanse tijd). Biden leidt in die staat met een klein verschil.

Swing state Arizona (11 kiesmannen) gaat naar Joe Biden. Dit is de eerste staat bij deze stembusgang die van rood (Republikeins) naar blauw (Democratisch) verschiet. In de swing states Ohio (18 kiesmannen) en Iowa (6) is Trump uitgeroepen tot winnaar. In Georgia (16 kiesmannen) en North Carolina (15) staat hij voor.

2. Geen verrassingen in overige staten

De staten waarvan vooraf werd al verwacht dat ze rood of blauw zouden kleuren laten geen verrassingen zien. Trump en Biden slepen inderdaad hun 'eigen' staten binnen.

Donald Trump heeft tot nu toe - volgens de voorspellingen - op zijn naam: Kentucky, West Virginia, South Carolina, Oklahoma, Tennessee, Alabama, Mississippi, Arkansas, Indiana, Nebraska, Louisiana, Wyoming, North Dakota, South Dakota, Kansas, Missouri, Idaho, Utah, Montana, Oklahoma, Texas, Iowa, Ohio, Florida. Daarmee staat hij tot dusver op 213 kiesmannen.

Joe Biden heeft volgens diezelfde voorspellingen gewonnen in Vermont, Virginia, Rhode Island, New Jersey, Massachusetts, Maryland, Illinois, Delaware, Connecticut, New Mexico, New York, het District of Columbia, Colorado, New Hampshire, Washington, Oregon, Californië, Minnesota, Hawaï, Arizona en Maine. Voorlopig heeft Biden daarmee 238 kiesmannen binnengehaald.

Een terugblik op een spannende verkiezingsnacht:

3. Aanhoudend gedoe om poststemmen

Ook op deze eerste dag na de verkiezingen is er weer veel te doen om de stemmen die zijn uitgebracht per post. President Trump suggereerde aan het einde van de ochtend (Amerikaanse tijd) in een reeks tweets dat er fraude is gepleegd met stembiljetten. De berichten zijn door Twitter afgeschermd en voorzien van een waarschuwing. Trump zegt dat hij het raar vindt dat zijn voorsprong in een aantal staten "op magische wijze" is verdwenen.

Volgens hem gebeurde dat in veel belangrijke staten die in bijna alle gevallen door de rivaliserende Democraten worden geleid en gecontroleerd. Trump spreekt van stembiljetten die plotseling "zouden zijn opgedoken" en zijn voorsprong teniet zouden hebben gedaan.

Vannacht probeerde het campagneteam van Trump via het Hooggerechtshof van de staat Nevada het tellen van de stemmen stil te laten leggen in Clark County, het grootste district van Nevada. Het team van de president zegt te twijfelen over de nauwkeurigheid van de technologie die wordt gebruikt om handtekeningen te controleren en de toegang van verkiezingswaarnemers, van wie sommigen stellen dat zij weg worden gehouden uit de stembureaus. Het hof legde het tellen niet stil, maar wil de zaak op 9 november behandelen.

De Republikeinen hebben ook een voorstedelijk district bij Philadelphia, Pennsylvania aangeklaagd omdat dat district zou zijn begonnen met het tellen van briefstemmen voordat dat was toegestaan. Mike Kelly, een Republikeins lid van het Huis van Afgevaardigden, klaagt bovendien de hoogste verkiezingsfunctionaris van de staat aan, omdat die ervoor zou hebben gezorgd dat kiezers die fouten hadden gemaakt bij het uitbrengen van hun briefstem, die fouten konden herstellen. Pennsylvania wordt als cruciale staat in de strijd om het presidentschap beschouwd. De zaak wordt nog bekeken.

Trump heeft bij herhaling aangekondigd dat hij zal blijven proberen af te dwingen dat het verkiezingsproces verloopt zoals hij dat wil. Rechtszaken zijn er vooralsnog met name op gericht om te voorkomen dat de regels rond het stemmen per brief worden versoepeld. Trump en zijn Republikeinse partijgenoten beweren dat het stemmen per post verkiezingsfraude in de hand werkt. Experts spreken dat tegen.

4. Wanneer hebben we een uitslag?

Door de coronacrisis hebben meer Amerikanen dan ooit hun stem per post uitgebracht. Dat het tellen daarvan soms pas op de verkiezingsdag zelf mocht beginnen, vertraagt het tellen van de stemmen enorm. De uitslag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen kan nog uren of zelfs dagen op zich laten wachten.

5. Reacties van de kandidaten

Zowel Trump als Biden lieten vanochtend van zich horen. Biden gaf even voor 7.00 uur een korte toespraak waarin hij zijn aanhang bedankte. "We zullen geduld moeten hebben. Het is pas voorbij als elke stem is geteld", aldus de Democraat.

Over de spannende tussenstand zei Biden: "Het is niet aan mij of aan Trump om de uitslag te bepalen, dat is aan het Amerikaanse volk."

President Trump eiste een uur later in het Witte Huis de overwinning op, terwijl het tellen in veel staten nog in volle gang is. Hij suggereerde dat er verkiezingsfraude is gepleegd en kondigde aan naar het Hooggerechtshof te stappen om het tellen van de stemmen te laten stoppen. Het campagneteam van Biden heeft in een reactie gezegd dat het juridische team klaarstaat om deze stap aan te vechten. De Amerikaanse staten beslissen elk afzonderlijk hoelang het tellen doorgaat.