Robert Chesal en Lennard Swolfs
redacteuren Buitenland
Robert Chesal en Lennard Swolfs
redacteuren Buitenland
De frustratie van het Libanese volk met de falende economie en de leiders van het land was de afgelopen tijd al gebleken tijdens massale antiregeringsdemonstraties. Nu een ontploffing een groot deel van Beiroet heeft vernietigd, begint de frustratie ook in het buitenland hoorbaar te worden. In donorlanden, zoals Nederland.
Minister Kaag zei deze week in Nieuwsuur te hopen dat Libanon een omslag zal maken naar een opener houding in plaats van het huidige isolement waarin het land zit.
Dat isolement wordt vaak geweten aan de door Iran gesteunde Hezbollah-beweging, een van de machtigste politieke krachten in Libanon. Mede door die grote invloed zouden veel landen die hulp willen bieden geen afspraken kunnen maken met de Libanese regering. Maar er is meer aan de hand.
De Libanese politiek werd tot 2016 lamgelegd door het feit dat de twee grootste machtsblokken, het pro-Saudische blok van ex-premier Saad Hariri en het pro-Iraanse blok van Hezbollah, elkaar in een wurggreep hielden.
Tussen 2016 en 2019 regeerde een alliantie van sjiitische, christelijke en soennitische partijen, totdat massale protesten premier Hariri in oktober vorig jaar dwongen tot aftreden. Door permanente onderlinge politieke strijd en cliëntelisme kunnen economische en andere problemen niet worden aangepakt.
Landen als Nederland zijn bang beschuldigd te worden van geld geven aan terroristen
De aanwezigheid van Hezbollah in de Libanese politiek vormt volgens Midden-Oostenkenner Laila al-Zwaini een van de struikelblokken voor veel landen die geld willen geven aan Libanon. "Hezbollah staat in veel landen op de lijst van terroristische organisaties. Landen als Nederland zijn beducht dat zij worden beschuldigd van geld geven aan terroristen."
Zelf stelt Hezbollah ook voorwaarden aan leningen zoals van het IMF, omdat het de regie over het managen van de crisis in eigen hand wil houden.
Maar Hezbollah is niet zomaar weg te denken uit de Libanese politiek, gaf ook minister Kaag eergisteren toe. Dat komt volgens Al-Zwaini, omdat Hezbollah zich opwerpt als verdediger van de armen. Daarnaast krijgt de sjiitische Hezbollah ook steun van andere partijen en bevolkingsgroepen, zoals christenen, omdat het Libanon heeft verdedigd tegen aanvallen van Israël.
Toch krijgt ook Hezbollah te maken met toenemende kritiek over de economische neergang van het land, waarvoor het medeverantwoordelijk wordt gehouden.
De corruptie mag in het rijtje problemen zeker niet ongenoemd blijven. De politieke elite van Libanon en de zakenwereld zijn nauw verbonden, zegt Al-Zwaini. Tycoons runnen het land.
Dat probleem is in haar ogen "veel groter dan de ideologische spanningen tussen soennieten en sjiieten waar wij vaak op inzoomen. Veel politici misbruiken hun positie voor persoonlijk zakelijk gewin. Hun weigering tot radicale hervormingen vormt een groot obstakel in het ontvangen van financiële steun in deze crisis."
'Zinkend schip'
In oktober 2019 begonnen grootschalige protesten. Betogers eisten dat de regering grote hervormingen ging doorvoeren en de belangen van Libanon en de Libanezen voorop ging stellen. "Behalve het aftreden van Hariri is daar nog niets van terechtgekomen," zegt al-Zwaini.
Een dag voor de ontploffing in de haven probeerde de minister van Buitenlandse Zaken daar nog de aandacht op te vestigen. Nassif Hitti kondigde zijn onmiddellijke aftreden aan en beklaagde zich over "het gebrek aan visie voor Libanon" en "de afwezigheid van een wil om brede, structurele hervormingen te bereiken."
Zijn waarschuwing dat Libanon een gefaalde staat en een "zinkend schip" is, drong nauwelijks door tot de internationale pers, en raakte door de ramp in Beiroet uiteindelijk compleet ondergesneeuwd.
