De waarschuwingen in Beiroet waren er, maar de gedoemde lading bleef liggen
Twee dagen na de verwoestende explosie in de haven van Beiroet wijst alles erop dat de autoriteiten meerdere keren zijn gewaarschuwd, maar verzuimd hebben om de 2750 ton explosieve stof op een veilige manier op te slaan of van de hand te doen.
De regering wil dat het onderzoek naar de ramp binnen vier dagen wordt afgerond en zegt dat de schuldigen worden gestraft. Onderzoeken van internationale media roepen vooral vragen op over de rol van justitiële autoriteiten.
Voor Mozambique bestemd
De 2750 ton ammoniumnitraat lag sinds het najaar van 2013 opgeslagen in een loods in de haven van Beiroet. De lading was afkomstig uit Georgië, schrijft onder meer The New York Times, en zou door een Russische zakenman aan een explosievenfabrikant in Mozambique worden geleverd.
Het schip waarmee de lading werd vervoerd, maakte in november 2013 een niet-voorziene tussenstop in Beiroet. De zakenman had geen geld om de tol voor het Suezkanaal te betalen en hoopte dat geld bijeen te krijgen door in Beiroet ook nog een lading machines aan boord te nemen. Daarvoor, bleek ter plekke, was het schip te klein.
Beslag gelegd
De maritieme autoriteiten in Beiroet stelden vast dat het schip niet zeewaardig was en legden er beslag op toen de zakenman in gebreke bleef; hij had geen geld om het havengeld en andere kosten te betalen.
De lading werd op last van een rechter opgeslagen in loods 12, zonder dat er speciale veiligheidsmaatregelen werden genomen. The New York Times sprak onder meer met de Russische kapitein van het schip. De havenautoriteiten leken zich totaal niet bewust van het gevaar, zei hij. "Ze wilden alleen ons geld."
De kapitein en drie bemanningsleden werden nog een tijd vastgehouden, maar mochten uiteindelijk vertrekken.
Waarschuwingen van de douane
De douane heeft de Libanese justitie herhaaldelijk gevraagd wat er met de lading moest gebeuren. "Gezien het ernstige gevaar dat de opslag in ongeschikte omstandigheden met zich meebrengt, herhalen wij ons verzoek om de stoffen onmiddellijk aan het buitenland te verkopen", schreef de directeur van de douane in mei 2016.
Tussen 2014 en 2017 zijn zeker zes keer van dit soort brieven verstuurd, maar ze zouden onbeantwoord zijn gebleven.
Wel vergaderd, geen besluiten
Een bron van persbureau Reuters zegt dat rechtbanken en andere instanties wel degelijk hebben gekeken wat er met de lading moest gebeuren, maar dat er uiteindelijk geen besluiten werden genomen.
Een andere bron van Reuters zegt dat de loods een half jaar geleden nog is geïnspecteerd en dat toen is gewaarschuwd dat de lading ammoniumnitraat "heel Beiroet" zou kunnen opblazen.
Dinsdag ging het inderdaad mis, nadat in de nabijgelegen loods 9 brand was uitgebroken.
Volgens journalist en Midden-Oosten-columnist Carolien Roelants is de ramp tekenend voor hoe in Libanon met lastige kwesties wordt omgegaan. Problemen etteren vaak door.
"Dat is deels te verklaren door de verdeling van hoge banen in het land. Sektarische belangen gaan voor: uit welke religie en welke familie iemand komt is bij het toewijzen van functies belangrijker dan wie de beste persoon op die plek is. En ook financiële belangen gaan voor. Enorme corruptie is er altijd geweest."
Een speciale commissie krijgt vier dagen de tijd om onderzoek te doen en de regering heeft beloofd dat de schuldigen achter de tralies zullen verdwijnen. Veel Libanezen hebben daar weinig vertrouwen in. Volgens correspondent Daisy Mohr gebeurt het vaak dat lager geplaatste mensen de schuld krijgen van fouten die hun superieuren hebben gemaakt. Inmiddels heeft de regering havenmeesters onder huisarrest geplaatst en ook zijneerste arrestaties verricht.
Betogers omsingelden in Beiroet de minister van Justitie en bekogelden haar met flesjes water:
De politieke leider van de Druzen-minderheid in Libanon, Walid Jumblatt, gelooft niet dat het onderzoek van de regering de waarheid boven tafel zal brengen en dringt aan op een internationaal onderzoek naar de ramp.
"Veel Libanezen hebben er geen vertrouwen in dat het onderzoek onafhankelijk zal zijn en dat de waarheid boven tafel komt", zegt Mohr. "Over en weer wordt naar elkaar verwezen en mensen weten niet of dat oplevert wat zij hopen. Daarom zeggen ze: laat het onderzoek internationaal worden."
Mohr benadrukt dat de woede van veel Libanezen er voor de ramp ook al was. "Al sinds oktober wordt er gedemonstreerd tegen de regering. Mensen zijn boos over de ongekende economische crisis, de corruptie, de leugens die ze naar eigen zeggen al jaren horen."
