Annemieke van Put
redacteur Online
Annemieke van Put
redacteur Online
De kans dat iemand een heel vliegtuig besmet is buitengewoon klein, zeiden RIVM-experts tegen de NOS. Hoewel de veiligheid "nooit honderd procent zal zijn", vindt hoofd infectieziektebestrijding Jaap van Dissel niet dat de anderhalvemeterregel per definitie in de luchtvaart ook moet gelden. Het is volgens hem aan de sector zelf om met passende maatregelen te komen.
Op sociale media vragen mensen zich onder meer af waarom we ons in theaters, bioscopen en restaurants aan strenge regels moeten houden, maar we wel "met 180 man in een legbatterij" mogen plaatsnemen. "In Carré mogen niet meer dan 30 mensen, maar je mag wel in een vol vliegtuig stappen. Wie legt het uit?", vraagt actrice Marjolein Keuning zich af.
Hoewel er nog veel onduidelijk is over besmettingsgevaar in een vliegtuig, is luchtvaartdeskundige Joris Melkert er net als Jaap van Dissel van overtuigd dat dit gevaar klein is. Volgens Melkert is de luchtventilatie in een vliegtuig anders dan bijvoorbeeld in kantoorgebouwen, bioscopen, touringcars of treinen.
"De luchtcirculatie in een vliegtuig is ongelooflijk goed", zegt Melkert. "Op grote hoogte is de lucht zo ijl, dat dat ook wel moet. Anders komen passagiers niet levend aan."
Verticale stroming
De meeste lucht die in de cabine komt, is vers. Een deel wordt gefilterd voor hergebruik met zogenoemde hepa-filters, ook bekend in ziekenhuizen. Zo'n filter haalt 99 procent van de deeltjes en organische stoffen, inclusief microben, uit de lucht.
"Die lucht wordt aan de bovenkant van de cabine ingespoten en bij de vloer afgezogen. Zo ontstaat er een verticale stroming", zegt Melkert. "Gemiddeld wordt de lucht in de cabine iedere twee tot drie minuten helemaal ververst. En als je dan dat blazertje boven je hoofd ook aanzet, dan krijg je nog meer luchtstromen van boven naar beneden."
Ik weet niet hoe ze dat willen doen als het vliegtuig van voor tot achter volgepakt is.
Arts-microbioloog Andreas Voss zet daar vraagtekens bij. Hij bevestigt dat vliegtuigen inderdaad een veel betere luchtcirculatie hebben dan bijvoorbeeld restaurants en theaters, maar betwijfelt of dit besmettingen voorkomt.
"Ik ben ook niet bang dat het hele vliegtuig ziek wordt, daarvoor is die luchtcirculatie inderdaad goed genoeg", zegt Voss. "Maar die stroming is volgens mij niet zo sterk dat het de overdracht van grote druppels op korte afstand, zoals tussen mensen die naast elkaar zitten, kan voorkomen."
Over de kortere vluchten maakt Voss zich niet zoveel zorgen, zolang passagiers op de juiste manier een mondkapje dragen. "Ook moeten mensen zich vanaf het betreden van het vliegveld tot het einde van hun reis aan de regels houden."
De langere vluchten vindt hij een groter probleem. "Ik weet niet hoe ze dat met die mondkapjes willen doen als het vliegtuig van voor tot achter volgepakt is. Al is het alleen maar om te eten en te drinken. Hoe willen ze regelen dat je je masker kan afzetten zonder dat je buurman dat ook doet."
Blijf op je plek zitten en ga niet heen en weer wandelen in het gangpad, tenzij je erg nodig naar het toilet moet.
Luchtvaartdeskundige Melkert benadrukt ook dat mensen zich wel aan de regels moeten houden. "Het begint al thuis: als je klachten hebt, niet vliegen. Thuis inchecken."
"En als je in de rij moet staan om je koffer af te geven, blijf dan op anderhalve meter afstand", voegt Melkert eraan toe. Ook aan boord zullen mensen zich aan de regels moeten houden. "Blijf op je plek zitten en ga niet heen en weer wandelen in het gangpad, tenzij je erg nodig naar het toilet moet."
Jaap van Dissel van het RIVM zei eerder dat het "nog nooit" is voorgekomen dat een heel vliegtuig besmet is geraakt door een persoon. "Terwijl mensen brakend met ebola in toestellen hebben gezeten", zei hij.
De Washington Post haalt wel een studie aan naar een incident uit 2003, waarbij een 72-jarige man met SARS van Hongkong naar Peking vloog. Van de 120 mensen op die vlucht raakten er 22 besmet. Daarvan overleden er vijf.
Volgens de krant had de man griepklachten. "Zo iemand zou al helemaal niet aan boord moeten zitten", zegt Melkert. "Nu worden dit soort gevallen er voor de vlucht al uitgefilterd, bijvoorbeeld met een gezondheidscheck of een koortsmeting."
'Wij weten precies wie er aan boord waren'
Ook is in een vliegtuig het dragen van mondkapjes nu verplicht. "Dat was destijds natuurlijk niet zo", zegt Melkert. "En deze besmette persoon heeft wellicht tijdens de lange vlucht al hoestend behoorlijk wat heen en weer gewandeld in het gangpad. Dat wordt nu ook veel minder."
Hoewel ook Melkert zegt dat de veiligheid nooit 100 procent zal zijn, heeft hij vertrouwen in alle voorzorgsmaatregelen die nu gelden. "Mocht er in de keten alsnog iets misgaan, dat er toch iemand aan boord zit die besmettelijk is, die alle regels negeert of niet weet dat hij ziek is, dan weten we in de luchtvaart heel precies wie er aan boord is geweest en waar ze gezeten hebben."
Arts-microbioloog Voss is voorzichtiger. "Het gaat om het basisprincipe en als je het bij de luchtvaart loslaat (ondanks de argumentatie van de goede ventilatie), dan vragen het openbaar vervoer en de Carré-bezoekers zich ook terecht af: en wij dan? Dan krijg je straks dat mensen denken: zolang we maar een mondkapje dragen, kunnen we alles weer doen."
"Ik hoor daar niet bij. Ik vind dat we de primaire afspraak 'afstand houden' zo ver mogelijk moeten toepassen."
