Het is mogelijk om blootgesteld te worden aan het coronavirus via fijne vochtdruppels die in niet-geventileerde ruimtes uren kunnen blijven hangen. Dat schrijven wetenschappers van het RIVM. Zij hebben via een model onderzoek gedaan naar deze zogenoemde aerosolen.
In hoeverre het virus via aerosolen ook overgedragen wordt, blijft wel onduidelijk, benadrukken de onderzoekers. De besmettelijkheid van de virussen in de aerosolen is niet onderzocht. Afgelopen weken zwengelde opiniepeiler Maurice de Hond daarover een discussie aan; hij is ervan overtuigd dat kleine ademdruppeltjes in de lucht een grote rol spelen. Wetenschappers zijn daar niet zeker van.
De RIVM-wetenschappers keken in hun onderzoek onder meer naar hoeveel aerosolen er vrijkomen na bijvoorbeeld een hoest of bij praten. Daaruit blijkt dat na een nies de meeste kleine druppels in de lucht blijven hangen, gevolgd door een hoest, twintig minuten praten en ademen.
Vervolgens onderzochten ze de kans op blootstelling aan het virus op basis van meerdere scenario's. Hierbij is uitgegaan van twee verschillende ruimtes zonder ventilatie: een volgepakte stadsbus en een kamer van 15 bij 15 meter, zoals een restaurant of vergaderruimte.
Hoeveelheid druppels
Hoe groot de kans is dat iemand in aanraking komt met het virus hangt af van een aantal factoren, zoals de grootte van de ruimte en de tijd dat iemand er verblijft, maar ook de hoeveelheid druppels die een coronapatiënt ontwikkelt en hoeveel virusdeeltjes daarin zitten.
Vooral die laatste twee blijken nogal te verschillen per patiënt, licht onderzoeker Erwin Duizer toe, die verrast was door deze variatie. "De ene persoon kan honderdduizend keer zoveel virusdeeltjes per milliliter vocht hebben als een ander. En de hoeveelheid druppels verschilt ook sterk. Het speelt mee of mensen bijvoorbeeld met consumptie praten of niet, of iemand een natte of droge hoest heeft."
Volgepakte bus
In de meeste gevallen is de kans dat iemand in aanraking komt met het virus via aerosolen volgens de RIVM-onderzoekers minder dan 1 procent. Bij driekwart van de coronapatiënten zitten er een miljoen virusdeeltjes of minder in een milliliter vocht, en daarbij is de kans op overdracht klein.
Maar er zijn ook uitschieters. Een op de twintig patiënten heeft een hoge virusconcentratie van honderd miljoen virusdeeltjes per milliliter vocht. Als zo iemand in een volle bus hevig niest, is de kans dat minstens één ander persoon wordt blootgesteld aan het virus 100 procent.
Daarmee is niet gezegd dat diegene ook daadwerkelijk besmet raakt. Daarvoor is volgens Duizer aanvullend onderzoek nodig. Het is daardoor op dit moment moeilijk te zeggen hoe groot de rol van aerosolen is bij besmettingen.
Duizer: "In het totaalplaatje zal het af en toe voorkomen, maar zelfs als iemand met veel virusdeeltjes zich aan de voorschriften houdt, droog praat en hoest is er alsnog niet zo veel aan de hand."
Open brief aan WHO
Afgelopen week hebben 239 wetenschappers uit 32 landen een open brief geschreven aan de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), waarin ze oproepen de corona-richtlijnen aan te passen.
De wetenschappers zeggen genoeg bewijs te hebben dat het virus via aerosolen wordt overgedragen en adviseren daarom zelfs op anderhalve meter afstand een mondkapje te dragen. Ook schrijven ze dat het installeren van goede filters en ventilatiesystemen de verspreiding kan voorkomen.
Hierbij kan de kanttekening worden geplaatst dat deze brief vooral is ondertekend door natuurkundigen en ingenieurs, mensen met kennis over hoe druppels zich gedragen, maar weinig van de ondertekenaars hebben kennis van hoe virusdeeltjes zich gedragen en hoeveel besmettelijk materiaal die druppeltjes kunnen bevatten.
Goed ventileren
Wat Duizer betreft is het nog te vroeg om de corona-richtlijnen aan te passen, omdat niet duidelijk is hoeveel mensen daadwerkelijk via aerosolen worden besmet. Ook is nog niet precies duidelijk wat 'goed ventileren' inhoudt.
"Ventileren is altijd een goed idee, niet alleen voor corona. Maar goed ventileren is technisch lastig omdat je eigenlijk per ruimte moet kijken hoe je dat aanpakt. Je wilt niet door verkeerd ventileren de virusdeeltjes van een ziek persoon juist in het gezicht van tien anderen waaien."
