'Maurice de Hond dwingt ons virologen en epidemiologen scherp te blijven'
Maurice de Hond zou zondag eigenlijk spreken op het Malieveld in Den Haag. De opiniepeiler was er uiteindelijk niet, omdat de betoging eerst was afgelast en later toch deels werd toegestaan. Maar de kritiek die hij al maanden op de coronamaatregelen uit was er wel te horen.
Het RIVM, OMT en kabinet lijden aan tunnelvisie, betoogt De Hond in tientallen artikelen op zijn weblog. Sinds februari publiceert hij over de coronapandemie. Op basis van wetenschappelijke literatuur en eigen data-analyses concludeert de opiniepeiler dat de anderhalvemetermaatschappij onzin is en dat mensen onnodig bang worden gemaakt.
Munitie
Deze boodschap is omarmd door critici van het Nederlandse beleid. Van ondernemers die vrezen voor faillissement tot burgers die vinden dat de coronaspoedwet de overheid veel te vergaande macht geeft: ze verwijzen naar De Honds bevindingen. En in de Tweede Kamer zijn die ook munitie voor de oppositie gebleken.
Bekijk hier hoe de afgelaste demonstratie in Den Haag uiteindelijk toch doorging in zeer uiteenlopende vormen:
Op Twitter heeft De Hond ruim 90.000 volgers. Behalve zijn persoonlijke blog is hij ook mede-initiatiefnemer van website SmartExit. De bijbehorende petitie tegen de anderhalvemetersamenleving is 150.000 keer ondertekend.
"Als ik het niet doe dan doet blijkbaar niemand het", zegt De Hond aan de telefoon. "De virologen zijn bang hun nek uit te steken en om hun positie te verliezen. Terwijl er mensen onnodig doodgaan en de economie kapot wordt gemaakt."
Discussie aanzwengelen
Hij is afgestudeerd als sociaal geograaf aan de Universiteit van Amsterdam. Geen viroloog dus, maar dat maakt zijn analyses niet minder waard volgens Jaap Goudsmit, die als hoogleraar epidemiologie verbonden is aan de Amerikaanse universiteit Harvard. Hij vindt dat De Hond een belangrijke rol speelt in het debat rondom de aanpak van de coronacrisis.
"Hij is buitengewoon nuttig om discussie aan te zwengelen. Maurice de Hond agendeert meer dan dat hij een finale wetenschappelijke analyse levert. Hij snijdt fundamentele vragen aan, die er onder druk te vaak bij inschieten bij deze crisis."
Daar is Frits Rosendaal, hoogleraar en hoofd klinische epidemiologie aan het LUMC in Leiden het mee eens. Maar hij vindt dat De Hond te selectief is met zijn wetenschappelijke literatuur en zwart-wit conclusies trekt. "Hij doet alsof hij alles zeker weet, daar worden wetenschappers een beetje zenuwachtig van en het kan ook gevaarlijk zijn."
Aerosolen-discussie
Dat vindt ook Marc Bonten, arts-microbioloog aan het UMC Utrecht. "Hij heeft een verhaal en zoekt daar ondersteuning bij in de literatuur. Natuurlijk zullen sommige dingen die hij stelt uiteindelijk waar blijken, maar wie beleid maakt moet weten hoeveel twijfel er op dat moment bestaat op basis van alle beschikbare informatie."
Rosendaal verwijst naar de discussie over de rol van aerosolen bij de verspreiding van het virus. De Hond is ervan overtuigd dat deze hele kleine ademdruppeltjes die door de lucht zweven een grote rol spelen. De opiniepeiler verwijst onder meer naar een handboek uit 1950 van de Amerikaan Wells, waaruit zou blijken dat de kleinste druppels sneller leiden tot luchtweginfecties dan de grote.
Er zijn diverse wetenschappelijke onderzoeken met de conclusie dat minidruppels het coronavirus bevatten en mogelijk tot besmetting kunnen leiden. "De Hond zegt: het is zo, terwijl de wetenschap zegt: misschien", vat Rosendaal het samen.
Het RIVM schrijft dat de dosis virus in de kleine druppels meestal niet voldoende is om iemand te infecteren. Behalve als het een heel grote concentratie is, zoals op de intensive care bij coronapatiënten die beademd worden.
Buiten anderhalve meter afstand houden is hetzelfde als een vrouw van 80 die voorbehoedsmiddelen gebruikt om niet zwanger te worden.
Toch kunnen we volgens Goudsmit vaststellen dat het bewijs voor een aantal conclusies van de opiniepeiler flink is gegroeid. Bijvoorbeeld dat besmettingen vooral binnen gebeuren. Dat goed ventileren van belang is in gebouwen of vliegtuigen. En dat super spread events een grote rol spelen.
"Het zou ook best kunnen dat er meer aerosol-besmettingen zijn dan we dachten. Al die punten heeft Maurice vroeg geprobeerd op de agenda te zetten. En ik vind dat hij daar soms te weinig credit voor krijgt", zegt de hoogleraar.
RIVM in gesprek met De Hond
Dat gevoel heeft De Hond zelf ook. Het frustreert hem dat hij naar eigen zeggen niet vaker de kans krijgt het debat aan te gaan op radio en tv. Maar er staat deze week wel een afspraak met het RIVM gepland. "Dat wordt een inhoudelijk gesprek op zijn verzoek", zegt een woordvoerder.
Op een podium op het Malieveld zou De Hond zijn kritiek tegen de instanties nog eens uiteenzetten. Dat ging dus niet door, omdat er te veel mensen op af zouden komen om afstand te kunnen houden. Dat argument van de veiligheidsregio gaat er bij de data-analist niet in. "Buiten anderhalve meter afstand houden is hetzelfde als een vrouw van 80 die voorbehoedsmiddelen gebruikt om niet zwanger te worden."
Die anderhalve meter is in de open lucht geen heilig getal, zeggen ook epidemiologen. Hoe zonniger het weer is en hoe meer wind er staat, des te kleiner de kans op besmetting. Maar dat betekent niet automatisch dat een demonstratie met duizenden deelnemers zonder risico is, zegt epidemioloog Rosendaal.
Bij het algemene publiek zorgt hij denk ik vooral voor verwarring.
Het RIVM houdt vast aan de anderhalve meter afstand. "Dat de verspreiding buiten anders verloopt dan binnen betekent niet dat je buiten geen afstand moet houden", benadrukt de woordvoerder.
Gezien de enorme impact op de economie en samenleving blijft De Hond oproepen tot het schrappen van deze regel. En dat is volgens hoogleraar epidemiologie Goudsmit belangrijk. "Hij dwingt ons virologen en epidemiologen tot nadenken en alternatieven en houdt ons daarmee scherp. Zeker bij een epidemie door een virus waar we nog zo weinig over weten."
Daar denkt arts-microbioloog Bonten anders over. "Bij het algemene publiek zorgt hij denk ik vooral voor verwarring. Er zijn mensen die hem volgen en denken dat alles wat hij zegt waar is."
