Bewijs is er nog altijd niet, maar verdachtmakingen zijn er genoeg. De Chinese fabrikant Huawei zou spioneren namens thuisland China. En dat is voor steeds meer landen reden om het bedrijf te weren bij de aanleg van 5G, de opvolger van ons huidige mobiele internet.
De grote vraag is: wat gaat Nederland doen in dit internationale spel?
Het kan zijn dat ze gaan proberen communicatie af te luisteren die via 5G loopt, bijvoorbeeld telefoongesprekken of internetverkeer.
Maar wat kan er dan gebeuren dat er zoveel zorgen zijn? Volgens Frank Groenewegen, chief security expert bij Fox-IT, zijn er verschillende scenario's. "Het kan zijn dat ze gaan proberen communicatie af te luisteren die via 5G loopt, bijvoorbeeld telefoongesprekken of internetverkeer. Maar misschien hebben ze nog andere geheime mogelijkheden waardoor ze via het netwerk ook versleutelde communicatie kunnen volgen."
Of wat dacht je van een zo hoog oplopend internationaal conflict dat China besluit om mobiele netwerken plat te leggen. Ook dat ziet Groenewegen als een optie. Veel hangt af van waar het land eventueel zo'n achterdeurtje heeft ingebouwd en wat het daarmee kan en wil.
Voorloper van 5G
Huawei is vooral bekend als smartphonefabrikant, maar staat tegelijkertijd samen met het Finse Nokia en het Zweedse Ericsson aan de top van de netwerkmarkt. "Huawei wordt gezien als een van de belangrijkste spelers", zegt Tim Wijkman, analist bij Telecompaper. Hij wijst erop dat het bedrijf kan profiteren van Chinese staatssteun, waardoor het scherpe prijzen kan rekenen.
"Daarnaast is het een hele zichtbare partij, het zoekt de traditionele media op, terwijl Nokia en Ericsson veel meer op 'boardroomniveau' contact hebben", zegt Wijkman. Huawei wordt tegenwoordig gezien als een voorloper op het gebied van 5G is en ook vanwege de prijs een heel interessante partner. Maar dat partnerschap staat nu in steeds meer landen op losse schroeven.
Al jaren verdenken de Verenigde Staten de Chinese fabrikant van spionage, het land kijkt wantrouwend naar de band tussen het bedrijf en de Chinese overheid. De Amerikaanse zorgen worden steeds breder gedragen. Zo hebben Australië en Nieuw-Zeeland laten weten dat het Chinese concern geen 5G-netwerk mag aanleggen, net als Japan.
Huawei heeft altijd ontkend dat zijn apparatuur wordt gebruikt voor spionage. Eerder deze week zette de fabrikant de tegenaanval in en opende het in China zijn deuren voor de internationale pers. Het grote doel: laten zien hoe belangrijk de onderneming (naar eigen zeggen) is voor de toekomst van de telecom-industrie. Het is alleen zeer de vraag of dat ook echt lukt.
In Europa, de grootste afzetmarkt na China, overwegen volgens diverse media Duitsland, Frankrijk, Tsjechië en Polen ook om het bedrijf toegang te ontzeggen. In het Verenigd Koninkrijk heeft Huawei ingestemd met aanvullende maatregelen die spionage moeten voorkomen.
Terechte zorgen, geen bewijs
"Ik begrijp en deel de zorgen van de overheid op dit onderwerp", zegt Groenewegen. "Het gaat namelijk om het belangrijkste netwerk van ons land en dat raakt mogelijk ook onze nationale veiligheid. Daar moeten we niet naïef in zijn."
"Maar er is zover wij weten nog geen technisch bewijs voor de beschuldigingen geleverd", gaat hij verder. "Wellicht heeft de inlichtingendienst al wel bewijs, maar dat weten we niet."
Daarnaast is de situatie rondom Huawei een politiek spel. "Het kan vanuit de VS ook een stukje handelsbescherming zijn", zegt Sico van der Meer van Instituut Clingendael. "Huawei is gewoon een hele grote speler, met die geruchtenstroom kan het een manier zijn om de fabrikant eruit te werken."
De Chinezen zijn berucht als het gaat om achterdeurtjes en hacken.
Volgens Van der Meer is het van groot belang dat er bewijs op tafel komt. "Dat zou het kantelpunt zijn in de discussie. Het zou mij niet verbazen als er bewijs is, de Chinezen zijn berucht als het gaat om achterdeurtjes en hacken."
Daarbij merkt Van der Meer op dat het land nog het meest berucht is om het stelen van technologische innovatie om Chinese bedrijven voorsprong te geven. "En dat zou zowel politiek-militaire als economische consequenties hebben."
Hoe groot Huawei in Nederland precies is, is onduidelijk. De telecomproviders blijven daar vaag over, wat wel vaststaat is dat er Huawei-apparatuur in de mobiele netwerken hier zit. Het ministerie van Economische Zaken laat weten dat Huawei deels het netwerk van T-Mobile onderhoudt.
En daardoor staat Nederland voor een belangrijke keuze: mag Huawei hier meebouwen aan 5G?
Zorgen in de telecomindustrie
Daarnaast klinken er zorgen vanuit de telecomindustrie, mocht Nederland ervoor kiezen om geen Huawei-apparatuur meer te gebruiken. Betrokkenen uit de telecomindustrie zeggen tegen de NOS dat er dan bestaande netwerkonderdelen moeten worden vervangen, in plaats van dat er nieuwe kunnen worden toegevoegd.
Ze wijzen erop dat het 5G-netwerk een aanvulling is op het 4G-netwerk en dat dit dus ook gevolgen zal hebben voor het al bestaande mobiele internet. Dit zou de komst van 5G kunnen vertragen.
Of het zover komt is onduidelijk. Tot nu toe heeft Nederland een neutrale positie in het internationale debat over Huawei. Maar ondertussen zit de overheid niet stil. "De politiek neemt het serieus", zegt politiek verslaggever Marleen de Rooy. "Er wordt onderzoek gedaan naar de signalen en dreigingen in samenwerking met de AIVD."
De vraag is of het kabinet Huawei genoeg vertrouwt om te laten meewerken aan onze vitale internetinfrastructuur.
Als staatssecretaris Keijzer vandaag spreekt met de president van Huawei West-Europa en de ceo van Huawei Nederland, zal ze naar verwachting benoemen dat de deur niet dichtgaat, maar dat er zorgvuldig gekeken wordt naar hoe de zaak in elkaar zit.
Vertrouwenskwestie
"De vraag is of er vanuit het kabinet genoeg vertrouwen is om Huawei als een van de belangrijkste partijen te laten meewerken aan onze vitale internetinfrastructuur", zegt De Rooy. Een antwoord op die vraag zal er vandaag niet komen. Daar zullen ongetwijfeld nog veel gesprekken overheen gaan, want de zaak ligt politiek en economisch heel gevoelig.
"We moeten met elkaar de discussie aangaan over hoe we onszelf beschermen", zegt Groenewegen. Wat hem betreft moet er worden gekeken naar de mogelijkheid om spelers als Huawei wel te behouden, maar in Nederland scherpe onafhankelijke controles te houden op wat er aan apparatuur binnenkomt. Dat gebeurt al in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland.
Daarbij benadrukken zowel Van der Meer als Groenewegen dat er geen waterdichte oplossing bestaat voor dit probleem. "Ook in apparatuur van andere netwerkpartijen kunnen achterdeurtjes worden geplaatst", zegt Groenewegen. Het is heel lastig om zekerheid te geven, die bestaat eigenlijk niet, vult Van der Meer aan.
