COA: noodsituatie Ter Apel, aanmeldcentrum is vol

In het aanmeldcentrum in Ter Apel is sprake van een noodsituatie, zegt het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). De kans bestaat dat vannacht weer mensen buiten moeten slapen.

Het COA zegt dat het centrum op dit moment vol is en dat alleengaande mannen niet meer naar binnen kunnen. "We houden alleen voor kwetsbare mensen nog een plek achter de hand", meldt Paula Lambeck van het COA. "Ik hoop dat deze mensen niet hier in het gras terechtkomen, maar dat er iemand opstaat en een plek aanbiedt, bijvoorbeeld een gemeente."

VluchtelingenWerk Nederland noemt de situatie "diep triest". Volgens de organisatie zijn er altijd noodoplossingen mogelijk, zoals het boeken van hotelkamers of de inzet van het Rode Kruis. "Als dat niet gebeurt, is dat een kwestie van politieke onwil." De stichting vindt "het niet uit te leggen" dat er niet wordt ingegrepen en roept het kabinet op met een "dringende oplossing te komen en te voorkomen dat er mensen buiten moeten slapen".

Voor het eerst in twee jaar

Als mensen buiten moeten slapen, zou dat voor het eerst zijn sinds de zomer van 2022. Volgens de burgemeester van Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, laat minister Faber mensen bewust in de kou staan.

Vanwege de drukte staan er sinds december al noodlokalen op het terrein. Afgelopen weekend hebben daar mensen in geslapen.

Daarmee negeerde het COA een verbod van de gemeente Westerwolde. Die vindt de zogeheten portakabins niet geschikt als overnachtingsruimte in verband met de brandveiligheid. "Het was dit of mensen buiten de poort in het gras laten slapen", aldus een woordvoerder van het COA.

'Minister loopt weg voor verantwoordelijkheid'

Burgemeester Velema van Westerwolde heeft geen goed woord over voor de situatie. "De minister loopt weg voor haar verantwoordelijkheid. Zij is verantwoordelijk voor mensen die voor asiel naar Nederland komen. Ze heeft tijd genoeg gehad en voldoende mogelijkheid om mensen op een fatsoenlijke manier onder te brengen. Dit doet ze bewust niet."

Volgens Velema zaten bij controles afgelopen vrijdagavond 26 mensen in de noodlokalen. Zestien van hen sliepen op een matras, de overige tien hadden geen matras en deken.

De afgelopen twee dagen werd het COA door de gemeente gevraagd de portakabins weg te halen, zonder resultaat. Daarom legt de gemeente nu een last onder dwangsom neer bij het COA. Dat is een instrument van de overheid om ervoor te zorgen dat een overtreder een overtreding beëindigt, voorkomt of zorgt dat er in de toekomst geen overtreding meer plaatsvindt. Als de overtreder een gebod (de 'last') niet of niet op tijd uitvoert dan moet een boete worden betaald.

Het hele traject noemt Velema "een schoffering van het lokaal gezag".

'Komt door vertraging opvangplekken'

Het ministerie van Asiel en Migratie laat weten dat de extreme drukte komt door een hogere instroom, in combinatie met een groot aantal statushouders dat niet kan doorstromen naar opvang in andere gemeenten. "Het wordt steeds lastiger om zelfs de kleinste tegenvallers op te vangen", erkent een woordvoerder van minister Faber.

Volgens het ministerie is er zicht op een groot aantal nieuwe opvangplekken, maar is de oplevering daarvan vertraagd "vanwege veiligheidstechnische redenen". Het is niet duidelijk om hoeveel opvangplekken het gaat.

Miljoenenboete

Voor het aanmeldcentrum in Ter Apel is een maximum van 2000 mensen afgesproken. Dat aantal wordt dit jaar bijna elke dag overschreden.

In januari van dit jaar bepaalde een rechter al dat het COA 15.000 euro moet betalen per dag dat er te veel mensen in het aanmeldcentrum zijn. In juni was het maximale bedrag van de boete bereikt, 1,5 miljoen euro. Ook de afgelopen dagen overnachtten er te veel mensen in de opvang in Ter Apel.

'Asielzoekers Ter Apel verspreiden'

Eind vorige maand gaf het ministerie van Asiel en Migratie het COA de opdracht om vanuit het aanmeldcentrum in Ter Apel asielzoekers te verplaatsen naar alle opvanglocaties in Nederland.

Minister Faber heeft met de veelbesproken spreidingswet de mogelijkheid om gemeenten te dwingen asielzoekers op te nemen, maar die wil ze juist niet gebruiken. Haar partij, de PVV, is fel tegenstander van de wet en het nieuwe kabinet wil de wet snel afschaffen.

De laatste keer dat er buiten bij het aanmeldcentrum mensen sliepen, was in de zomer twee jaar geleden. Toen bivakkeerden geregeld honderden asielzoekers op het grasveld voor het aanmeldcentrum, omdat er binnen en elders in het land geen opvangplekken beschikbaar waren.